روایت حماسه

سریال‌های مناسبتی پای ثابت جدول پخش تلویزیون هستند و مخاطبان به این سریال‌ها توجه خاصی دارند. یکی از این مناسبت‌ها، ایام عزای سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) است که ظرفیت بسیار بالا و نابی برای پرداختن به سوژه‌های معنوی و اجتماعی، از جمله اهداف قیام امام حسین(ع)، زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی وقوع فاجعه کربلا و درس‌ها و عبرت‌های عاشورا دارد.

در راستای همین مناسبت، در اوایل دهه 80 تولید برخی آثار جذاب، از جمله «شب دهم» کلید خورد که توانست ماجرای عاشورا را با داستانی معاصر و البته عاشقانه پیوند زده و توجه مخاطبان را جلب کند و اثری ماندگار خلق کند.

یکی دیگر از این آثار ماندگار دهه 80 سریال «معصومیت از دست رفته» به کارگردانی داوود میرباقری بود که در اوج سادگی، اما بسیار به دل مخاطب نشست و توانست در ذهن‌ها باقی بماند.

«وفا» نیز از دیگر آثار ویژه ماه محرم بود که هر چند مستقیماً با داستان کربلا ارتباطی نداشت، اما با درون‌مایه اعتقادی و مذهبی کنداکتور محرمی 1385 را از آن خود کرد.

در محرم 1387 نیز سریالی با نام «آخرین دعوت» با بازی فرامرز قریبیان به کارگردانی حسین سهیلی‌زاده و تهیه‌کنندگی مهران رسام از شبکه دوم سیما پخش شد، که البته نتوانست مانند آثار قبلی خود موفق باشد؛ اما در کل می‌توان دهه 80 را سال‌های خوب محرمی تلویزیون دانست.

پس از آن، هر چند در پایان دهه هشتاد و پس از آن دهه نود، در ایام محرم و به رسم همیشگی این ایام سریال‌هایی متناسب با محرم از شبکه‌های سیما پخش می‌شد؛ اما واقعیت این است که هیچ یک از این آثار به اندازه سریال‌های دهه 80 ماندگار نشدند، به جز یکی! اثری از کارگردان سریال امام علی(ع) که این بار به سراغ برهه دیگری از تاریخ اسلام رفت و ماجرای قیام مختار برای خونخواهی امام حسین(ع) را بهانه‌ای برای پرداختن به موضوع عاشورا قرار داد.

«مختارنامه» نه تنها در بین مخاطبان ایرانی، بلکه در میان جوامع شیعه و کشورهای اطراف بسیار خوش درخشید. سریالی که پخش اولین قسمت آن در مهرماه سال 1389 بود و تا مرداد 1390 نیز ادامه داشت و تولید آن بیش از شش سال به درازا کشیده شد؛ اما واقعیت این است که صبر گروه سازنده آن، به ثمر نشست و اثری ماندگار خلق شد که با وجود پخش هر ساله آن باز هم جذابیت خود را دارد و رنگ و بوی محرم را به تلویزیون می‌آورد.

اما واقعیت این است که نباید تنها به یک اثر فاخر در این حوزه اکتفا کرد. آن دفعه قیام مختار بهانه‌ای برای پرداختن به واقعه کربلا بود، اما چه بسیار داستان‌ها و ظرفیت‌های دیگری که می‌توانند در قالب فیلم و سریال گوشه‌ای هر چند بسیار ناچیز از آنچه را که بر اهل بیت(ع) در کربلا وارد شده است، به تصویر بکشند.

البته این قیاس تنها درباره سریال مختارنامه که سریالی بسیار زمان‌بر بود، نیست؛ بلکه همان طور که اشاره کردیم سریال‌های دهه 80 هر چند فاخر نبودند؛ اما بسیار زیبا توانسته بودند از واقعه کربلا، داستان‌هایی پیوند خورده با عصر کنونی را به تصویر بکشند که الگو گرفته از سیره اهل بیت(ع) باشد؛ اما متأسفانه از تولید این نوع آثار کم خرج و پربازده نیز غفلت شد و می‌توان گفت مدیران به پخش مجدد همان سریال‌هایی که اثر کارگردانانی صاحب‌نام و خوش‌‌‌ذوق بودند، اکتفا کردند و دست‌شان مانند روزگاران دهه 80 هرگز پر نشد.

این در حالی است که امام خمینی(ره) فرمودند: «این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.» و قطعاً در حوزه آثار فرهنگی و هنری نیز همین موضوع صدق می‌کند؛ بنابراین نباید از ظرفیت‌های بی‌شمار واقعه کربلا و زمینه‌ها و درس‌هایش در تولید آثار فاخر و ماندگار و هنری غفلت شود.

اما امسال نیز به رسم سال‌های گذشته شبکه‌های سیما سریال‌هایی برای این ایام آماده کرده‌اند؛ از جمله سرزده، بوم و بانو، زمین گرم و سریال نجلا که باید منتظر ماند و دید ماندگاری و موفقیت هر یک از این آثار تا چه اندازه خواهد بود؟