تجلی اربعین بدون پیاده روی!

اربعین دو جنبه عرشی دارد: اول جماعت امت و دوم زیارت حسینی.

در روایات آمده است: «یدالله مع الجماعة» (نهج‌البلاغه، خطبه 127). روشن است خداوند جسم ندارد و دست نشان از قدرت الهی است. این استعمال در عرف مشهور است و دست داشتن در امری به معنای قدرت و دخالت داشتن در آن امر است. چنانچه رهبرمعظم انقلاب در تفسیر این کلام بیان می‌دارند که هرجا مردم هستند، عنایت الهی و کمک الهی و پشتیبانی الهی هم هست.(20 /12/ 1392)

از سوی دیگر، روایت شده است زیارت اباعبدالله الحسین(ع) مانند زیارت خدا در عرش است. «مَنْ زارَ قَبْرَ الْحُسَینِ علیه‌السلام بِشَطِّ الْفُراتِ، كانَ كَمَنْ زارَ اللهَ فَوْقَ عَرْشِهِ»؛ عرش خدا نیز به تعبیری کنایه از قدرت و ملک الهی است. چنانچه در عرف هم بر تخت نشستن کنایه از به قدرت رسیدن و حاکمیت است.

تلاقی یدالله و عرش‌الله، اربعین را مظهر قدرت و عنایت الهی در زمین می‌کند. راز عظمت اربعین در همین نهفته است که در یک مسیر طولانی دل‌ها و قدم‌ها و فکرها و ذکرها همه همسو و همراستاست؛ چنانکه علیرغم تلاش هر ساله دشمنان برای شکرآب کردن رابطه دو ملت ایران و عراق  در آستانه اربعین با اخبار دروغین و شایعات مضحک، هر بار نقشه‌شان نقش بر آب شده است!

اما امسال به این دو، دل‌های سوخته جامانده هم اضافه شده و خدا در دل‌های شکسته است. ذات مقدسش در حدیث قدسی فرمود: «أنا عند المنكسرة قلوبهم».

امسال اربعین چه باید کرد؟ بی‌تردید سینه‌های تنگ حرم و دل‌های منکسر زبان شکوه به محضر نورانی سیدالشهداء خواهند برد؛ اما جدای از آن می‌توان امسال در شهر و کشور خود، اربعین را با هم مظهر قدرت الهی کنیم.

دل‌های امت اگر با هم باشند و مجتمع شوند، با همدلی و مواسات می‌توان جلوه‌ای از «یدالله مع‌الجماعه» را رقم زد و موکب‌های نذورات را در اطراف بیمارستان‌ها بنا کرد. چه بسا بیماران و همراهان‌شان که نیاز روحی و معنوی و حتی مادی دارند و از آن سو کادر درمانی و خدماتی بیمارستان‌ها که چشم به راه حمایت و دلگرمی مردم هستند. چه بسیار مردمی که وضعیت معیشتی خوبی ندارند و ملت ایران در ماه مبارک رمضان از همدلی با هموطنان خود چه نقش زیبایی زدند که می‌تواند در اربعین استمرار داشته باشد. از سویی منقول است عیادت بیمار، زیارت خداوند است. همان طور که زیارت حسینی این چنین است. رسول اكرم(ص) فرمود: «إِنَّ اللّه‏ تعالى یقولُ یومَ القیامَةِ: یابنَ آدَمَ مَرِضتُ فَلَم تَعُدنى! قالَ: یا رَبِّ كَیفَ أَعودُكَ وَأَنتَ رَبُّ العالَمینَ؟! قالَ: أَما عَلِمتَ أَنَّ عَبدى فُلانا مَرِضَ فَلَم تَعُدهُ؟! أَما عَلِمتَ أَنَّكَ لَو عُدتَهُ لَوَجَدتَنى عِندَهُ؟»؛خداى تعالی در روز قیامت مى‌فرماید: اى پسر آدم! من بیمار شدم اما عیادتم نكردى؟ عرض مى‌كند: پروردگارا چگونه تو را عیادت كنم حال آنكه تو پروردگار جهانیانى؟ می‌فرماید: مگر ندانستى كه فلان بنده‌‏ام بیمار شد و عیادتش نكردى، مگر نمی‌دانستی كه اگر به عیادتش روى، مرا نزد او می‌یابی؟ اگر بتوان با رعایت نکات بهداشتی به بیماران سر زد و به آنها روحیه داد، طبق روایات می‌توان تا حد زیادی به همان معنویت زیارت دست یافت؛ مشروط بر اینکه تابع قول معصوم باشیم نه خواسته دل خودمان!

روشن است عظمت و بعد تعظیم شعائری پیاده‌روی اربعین بی‌نظیر است؛ اما به یقین تنها راه نشان دادن قدرت تشیع نیست، چه آنکه سال‌ها به دلیل حاکمیت طاغوت در عراق، شیعیان جهان از این فیض محروم بودند. اصولاً ظاهربینان بی‌توجه به فلسفه زیارت و پیاده‌روی، خودش را غایت می‌دانند و برایش موضوعیت قائل هستند و فراموش می‌کنند در ورای همه این اعمال تعبد و بندگی جای دارد. اگر نفس پیاده‌روی در تعارض با بندگی باشد، بی‌ارزش است و حتی اثرات مثبت خود را هم ندارد. اگر قرار باشد در کنار عبادتی، حق‌الناس ضایع شود و به جامعه ضرر برسد، روشن است آن عبادت خدا نیست و پیروی از هوای نفس است.

تعبد شیعی، برآمده از تعقل است و از این‌ رو جامع و همه‌جانبه‌نگر است؛ هم ظواهر را مد نظر دارد هم به باطن توجه دارد، هم کمال فرد را می‌بیند و هم سعادت جامعه را. اساس تعبد است، گاه در جاده‌های عراق، گاه در منزل و خیابان‌های ایران. آخرین اربعین قرن 14 شکوه عظمت تعبد و تعقل و تادّب شیعیان خواهد بود.