نگاه رسمی به غیر رسمی

«داستان سیستان» نگاشته‌های رضا امیرخانی از همراهی‌اش با رهبری در سفر استانی به سیستان و بلوچستان است. قلم روان و خلاقانه‌ای که پشت صحنه‌های سفر رهبری را روایت می‌کند. از غذا خوردن، شوخی کردن، مواجهه با نقدها، دورهمی‌ها و... همه و همه حکایت شده است. پس از این بود که روایت‌نویسی از سفرهای استانی رهبری ادامه یافت اگرچه هيچ کدام به خوبی داستان سیستان نشد.البته روایت‌های غیر رسمی از رهبری به این مکتوبات منحصر نمی‌شد.

دیدارهای رهبرمعظم انقلاب با خانواده شهدا در منزل آنها از جمله جلوه‌های تماشایی زندگی ایشان بود. تصاویری که آن روزها از صدا و سیما پخش نمی‌شد، اما سی دی و بلوتوثش را خیلی‌ها می‌دیدند. دیدارهای بدون تکلف ایشان با پدران و مادرانی که چندین شهید تقدیم انقلاب کردند، از برنامه منظم ایشان بوده است. یا حضور در خانه شهدای مسیحی در آغاز سال نو میلادی که تصاویر آن هنوز هم در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شود.

آنها که یادشان می‌آید، غیر رسمی‌تر از سفر رهبری به مناطق زلزله بم سراغ دارید؟ عبور ایشان از کنار آواره‌های بم با لباس مبدل و سر زدن به مردم، در غیر رسمی‌ترین وضع ممکن...

کوهنوردی‌های رهبری با پوشش مخصوص پیاده‌روی را هم همه بارها از صدا و سیما دیده‌اند.

اولین سال تأسیس سازمان ملی جوانان، جمعی از جوانان دیداری ویژه با ایشان داشتند. صحبت‌ها و سؤالات رامبد جوان و عادل فردوسی‌پور و... از ایشان را همان موقع خیلی‌ها دیدند.. دیدار رهبری با آیت‌الله مصباح در منزل ایشان، سفر به مناطق زلزله‌زده کرمانشاه، مراسم‌های افطاری با گروه‌های مختلف، مستند دیدارهای دانشجویی با ایشان، حضور در نمایشگاه کتاب و...چندین مورد دیگر که می‌تواند به این فهرست اضافه شود، نشان می‌دهد، غیر رسمی یک مستند خاص و منحصر به فرد نبوده است. جالب است دیدار رهبری با کارگردانان در سال 1385 دست کمی از دیداری که در غیر رسمی نشان داد، نداشت. انتقادهای کارگردانان در آن جلسه، حتی حاتمی‌کیا، تندتر از چیزی بود که در غیر رسمی دیدیم! نقدهای جوانان در دیدارهای دانشجویی نیز این چنین است.  شاید نزدیک‌ترین این موارد، عمل جراحی اخیر ایشان باشد که کاملا خارج از همه چارچوب‌های رسمی انجام شد.

اما چه شد که این بار یک مستند به مراتب رسمی‌تر از غیر رسمی‌های پیشین این طور گل کرده و معرکه آرا شد؟ به نظر یکی از عوامل مهم برجستگی این مستند، پخش آن در دوران کرونا بود. قريب یک سال است که رهبر معظم انقلاب به دلیل شرایط خاص بهداشتی کشور، دیدار عمومی نداشته‌اند و مردم آن شور و هیجان را در حسینیه امام خمینی(ره) ندیده‌اند و سخنرانی‌های ایشان مجازی و تک نفره بوده است. شاید همین امر و این فاصله افتادن، موجب شد این مستند خاص جلوه کند به خصوص آنکه بعد از این همه مدت ناگهان از زاویه دیگری دیدارهای ایشان نمایش داده شد. گستره فضای مجازی و تعاملات بین افراد به همین واسطه نیز می‌تواند عامل دیگری در چشمگیری این مستند شده باشد. آنچه در این میان نباید مورد غفلت قرار گیرد، این است که چشم بر گذشته بسته و در مقام نقد نقص‌های رسانه‌ای و سلیقه‌های ناراست، سیره مردمی و بی‌آلایش رهبر فرزانه انقلاب مخدوش شود.