- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
عصر روز جمعه بود که خبر مرگ شاهزاده انگلستان در شبکه‌های مجازی دست به دست شد و کاربران خارجی بالاخره از یک رسانه‌ای این خبر را شنیدند. توئیتر، اینستاگرام، تلگرام، پایگاه‌های خبری و شبکه‌های تلویزیونی همگی برای چندساعتی این خبر را در تیتر اول خود منتشر کردند. اما چیزی که عجیب بود، انتشار گسترده خبر مرگ شاهزاده انگلستان در رسانه‌های فارسی زبان دولت انگلستان بود.
شبکه بی‌بی‌سی فارسی که از قبل هم ثابت کرده بود در انتشار اخبار خانواده سلطنتی انگلستان از هیچ خبر زردی هم حتی گذشت نمی‌کند، این خبر مرگ را در تمام بسترهای ارتباطی خود، با آب و تاب فراوان منتشر کرد. از پخش زنده و مصاحبه‌های مستقیم از قصر سلطنتی گرفته تا تکرار چندین‌باره خبر در بخش‌های مختلف خبری و انتشار پست‌های پشت سر هم اینستاگرامی تا جایی که آش شور شد!
مخاطبان صفحه‌های بی‌بی‌سی چه در بخش فارسی و چه در دیگر بخش‌ها به شدت پوشش خبر مرگ فردی که در چند سال آخر عمر خود و حتی قبل از آن، قدرت و اختیاری از خود نداشته است و یک مقام تشریفاتی بی‌خاصیت بوده است، شروع به اعتراض کردند. هرچند که این بنگاه خبری بر خلاف ادعای آزادی بیان خود امکان گذاشتن نظرات بر مطالب منتشر شده خود را بسته بود، اما کاربران معترض در مطالب دیگر اعتراضات خود را بیان می‌کردند. یکی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی این شبکه نوشت: «نظرات رو بستید چرا؟ نظرات رو باز بذارید تا از میزان علاقه مردم ایران به خاندان سلطنتی باخبر بشید! ترسیدید که چی بشه؟ بذارید مردم نثار روحش نفری یک... بدهند! نترسید مدعیان آزادی!»
واکنش‌های کاربران و مخاطبان این شبکه اینقدر بالا گرفت که گویا مقامات بی‌بی‌سی از ترس رسیدن بدوبیراه‌هایی که نثار خانواده سلطنتی می‌شد به گوش مقامات بالاتر خود، تصمیم گرفتند بیانیه‌ای منتشر کنند که چرا ما اینقدر اخبار این خانواده را منتشر می‌کنیم! این بنگاه در بیانیه خود گفت: «تحریریه بی‌بی‌سی مستقل از دولت عمل کند و بودجه آن را مردم انگلستان می‌پردازند.»
هرچند مقامات بی‌بی‌سی تصور می‌کردند با این بیانیه دیگر اعتراضات فروکش می‌کند اما اوضاع بدتر شد! کاربری در صفحه بی‌بی‌سی نوشت: «بی‌بی‌سى تو مردن این همسر ملكه گفته ما رسانه سلطنتى نیستیم بودجه مارو مردم از طریق مالیات بر پروانه خبرى پرداخت می‌كنن الان چرا باید مردم انگلستان به بخش بی‌بی‌سى فارسى مالیات پرداخت كنند در حالیكه اصلا فارسی نمی‌دانند؟ یا مردم انگلستان دیوانن یا بی بی سی ما رو... فرض كرده!» یا کاربر دیگری که نوشت: «تحمل ابراز تنفر ایرانیان از حکومت انگلیس اینقدر سخت بود که کامنتارو بستی؟ یا می‌خواستی به ظاهر ارزش خانواده منفور سلطنتی رو حفظ کنی؟»
مقامات بی‌بی‌سی در بیانیه خود مشخص نکردند که چرا مردم انگلستان باید بودجه آنها را بدهند و این شبکه پس از 100 سال که از تأسیس آن می‌گذرد هنوز هیچ درآمدزایی برای خود ندارد؟ در واقع در بیانیه خود انتشار اخبار خانواده سلطنتی را ربط به علاقه مردم می‌دهد، اما آیا مردم ایران هم علاقه‌ای به این اخبار دارند؟ چیزی که از نظرات کاربران معلوم است، چنین علاقه‌ای نه تنها وجود ندارد، بلکه موجی از نفرت و بدبینی به این خانواده وجود دارد. به عنوان مثال کاربری نوشت: «بی‌بی‌سی کامنت‌ها رو بستی و هرچقدر خواستی در مورد خاندان جنایتکار سلطنتی بریتانیا پست گذاشتی و گفتی نظر مردم ایران مهم نیست، بعد ادعا می‌کنی بی‌طرفی و پولت رو مردم می‌دن؟»
حتی اگر دروغ پرداخت بودجه این رسانه از جیب مردم انگلستان باور کنیم، آیا منطقی است که یک انگلیسی از جیب خود مالیات دهد تا یک فارس‌زبان، عرب‌زبان از اخبار آگاه شوند؟ آیا مردم انگلستان راضی هستند تا مردم چین، سنگاپور، اسپانیا و ده‌ها نقطه دیگر جهان با پول آنها برنامه ببینند؟ حتما که اینطور نیست!
مقامات بی‌بی‌سی و رسانه‌های خارجی بارها صداو سیمای جمهوری اسلامی را به جانب‌داری و سانسور اخبار متهم کرده است و یک دلیل آن را بودجه دولتی و... بیان می‌کنند. اما خود این رسانه‌ها هرجا که خط قرمزهای مالی و منفعتی آنها در خطر قرار گیرد، سانسور، جانب‌داری، دروغ و... در اخبارشان وارد می‌کنند و در انتها اگر نتوانند ماست‌مالی کنند، نظرات مخاطبان خود را حذف می‌کنند! این در حالی است که رسانه‌های جمهوری اسلامی، تا زمانی که توهین و دروغ در اخبار خود نداشته باشند، کاملا آزاد به بیان اخبار و رویدادها هستند. هرشب میزگردی از کارشناسان در رسانه ملی ایران در حال پخش است که علاوه بر اینکه نکات قوت را بیان می‌کنند به انتقاد از عملکرد دولت، شهرداری و ارگان‌های مختلف می‌پردازند. اما چنین بخش‌های انتقادی در هیچ کدام از قسمت‌های خبری بی‌بی‌سی دیده نمی‌شود! بی‌بی‌سی که ادعا می‌کند بودجه آن را مردم می‌دهند، امکان یک انتقاد از دولت را ندارد!
این اعلام بی‌حد و نصاب اخبار خانواده سلطنتی در این بنگاه خبری، بارها سابقه داشته است. مدتی قبل خبر گم شدن یکی از کلاغ‌های سلطنتی تیتر یک اخبار بی‌بی‌سی بود! بله درست شنیده‌اید! یکی از کلاغ‌های ملکه انگلیس در برج لندن گم می‌شود تصور می‌کنند که مرده است. این اتفاق کارمندان این شبکه را که بسیاری از آیین و رسومات فرهنگ‌های دیگر را خرافات می‌دانند، نگران می‌کند که پادشاهی انگلیس سقوط کند. اما گم شدن یک کلاغ به پادشاهی انگلستان چه ارتباطی دارد؟! بر اساس یک افسانه قدیمی، اگر تعداد کلاغ‌های ملکه از 6 عدد کمتر شود، پادشاهی انگلستان سقوط خواهد کرد! نکته طنز ماجرا این است که همین کلاغ‌ها از جیب مردم انگلستان بودجه نگه‌داری از دولت دریافت می‌کنند! بودجه‌ای که از جیب مردم دریافت می‌شود! یعنی سالانه مردم انگلستان پول می‌دهند تا خدایی نکرده تعداد کلاغ‌های ملکه کم نشود که پادشاه‌شان سقوط کند، همزمان پول دیگری هم می‌دهند تا کارمندان بی‌بی‌سی حواس‌شان به تعداد این کلاغ‌ها باشد و هرلحظه آمار آنها را بگیرند!
یا مدتی پیش خبر این بنگاه خبری، جذاب بودن کچلی شاهزاده ویلیام برای کاربرانش بود! بی‌بی‌سی نشان داده است که در خانواده سلطنتی، هرچیزی امکان خبر بودن را دارد و با این که سال‌هاست دوران پادشاهی و ملکه‌ای به پایان رسیده است، اما این شبکه برای زنده نگه‌داشتن جایگاه هرچند تشریفاتی آنها هرکاری انجام می‌دهد، حتی اگر برخلاف ادعاهای خود مبنی بر آزادی بیان باشد! ادعایی دروغین که با انتشار اخبار دروغین و بستن صدای معترضان در صفحات خود به راحتی خلاف آن ثابت می‌شود!
امیر مهدی صالحی
منفعت من کجاست؟
ادعای گردانندگان بی‌بی‌سی این است که این شرکت تحت هیچ‌گونه نفوذ تجاری و سیاسی نیست و تنها به مخاطبان خود پاسخگو است؛ زیرا بودجه تمام بخش‌های آن غیر از «بخش جهانی»، از هزینه‌ای که مردم بریتانیا برای تماشای تلویزیون می‌پردازند، تأمین می‌شود. اما بودجه بخش جهانی بی‌بی‌سی توسط دولت و وزارت خارجه بریتانیا تأمین می‌شود. زمینه فعالیت این بخش، رادیو، تلویزیون و اینترنت است.
بخش جهانی از نظر اداری زیر مجموعه دستگاه دیپلماسی لندن به شمار می‌رود و سیاست‌های کلان آن همواره تحت نظارت مسئولان دولتی یا نمایندگان آنان قرار دارد. گرچه مسؤولان بی‌بی‌سی اصرار بر استقلال سرویس جهانی خود دارند اما برای تصویب و اجرای برنامه‌های گوناگون، نیازمند ارائه طرح‌های خود به مسئولان قانون‌گذاری و اجرایی و بررسی و تأیید مستقیم پارلمان از طریق بخش دیپلماسی عمومی کمیسیون خارجی و وزارت خارجه آن کشور هستند.
بنابراین به نظر می‌رسد تولید و پخش برنامه‌های بخش خارجی بی‌بی‌سی در راستای «دیپلماسی عمومی» انگلستان انجام می‌شود؛ به‌گونه‌ای که وزارت خارجه‌ی بریتانیا نام «سرویس جهانی بی‌بی‌سی» را در میان 4 محور اساسی دیپلماسی عمومی این کشور قرار داده است.
دیپلماسی عمومی، شیوه‌ای نوین در راستای تحقق سیاست خارجی کشورهاست که در آن بر ارتباط بی‌واسطه و تأثیرگذاری بر افکار عمومی ملت‌ها به‌جای رابطه با دولت‌ها برای پیشبرد اهداف و منافع یک کشور تأکید می‌شود. تعریف پایگاه رسمی اینترنتی وزارت امور خارجه بریتانیا از دیپلماسی عمومی، «دستیابی به اهداف سیاسی از طریق کار با عموم مردم در کشورهای خارجی» است.
امروزه مسئولان شبکه جهانی بی‌بی‌سی ترجیح می‌دهند نام پیشین بخش بین‌الملل بی‌بی‌سی یعنی «سرویس امپراتوری بی‌بی‌سی» (BBC Empire Service) را به خاطر مخاطبان خود نیاورند یا آن را این‌گونه توجیه کنند: «این نام نه برای پیشبرد اهداف امپریالیستی که برای متحد کردن مردم انگلیسی زبان کشوری که در آن زمان امپراتوری بریتانیا نامیده می‌شد، انتخاب شده بود!» از این رو گردانندگان بخش جهانی بی‌بی‌سی، از سال 1988 نام جدید «سرویس جهانی بی‌بی‌سی» را جایگزین آن کرده‌اند.
گذشته از وابستگی سرویس جهانی بی‌بی‌سی به وزارت خارجه بریتانیا و نام تأمل‌برانگیز آن تا پیش از 1988، زمان تأسیس رادیو، تلویزیون و سایت فارسی بی‌بی‌سی، میزان استقلال و بی‌طرفی این شبکه را آشکار می‌کند. بخش فارسی رادیو بی‌بی‌سی در دسامبر 1940 درست هشت ماه پیش از سوم شهریور 1320، آغاز به کار کرد.
در سال‌های پس از انقلاب بهمن 57، بی‌بی‌سی فارسی همواره جایگاه فعالیت افرادی بوده که با انقلاب و جمهوری اسلامی برآمده از آن، سر ناسازگاری داشته و حتی به‌طور فعال در سازمان‌های سیاسی و شبه‌نظامی عضو بوده و یا هوادار آن بوده‌اند. چیزی که با همه منشورهای گذشته و کنونی بی‌بی‌سی و ادعای بی‌طرفی و عدم جانب‌داری آن در تضاد است. از کارنامه بی‌بی‌سی چنین برمی‌آید که این شبکه هیچ‌گاه گامی بیرون از حیطه تأمین منافع ملی انگلستان در آن سوی مرزهای بریتانیا برنداشته است. نمایش گاه‌گاه صداقت و بی‌طرفی این رسانه نیز برای جلب اطمینان و همراهی مخاطبان و استفاده از آن در بزنگاه‌های آینده است.
مصطفی غفاری
