برنامه‌ها مبنای انتخاب باشد

گزینش فرد اصلح، توانمند، داشتن نگاه به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های داخلی، انقلابی و از همه مهم‌تر تحول‌آفرین و جوان می‌تواند از مهم‌ترین اولویت‌های افراد در انتخاب کاندیدای مورد نظر ریاست‌جمهوری باشد؛ همانطور که بار مسئولیت انتخاب برای هر یک از رأی‌دهندگان مهم، اثرگذار و سرنوشت‌ساز است، توجه و دقت در انتخاب بهترین گزینه از بین گزینه‌های معرفی شده از سوی شورای نگهبان نیز ضروری است. سوابق و کارنامه عملی و اجرایی کاندیداها و همزیستی با مردم جامعه و دغدغه‌مند بودن می‌تواند در انتخاب کاندیدای اصلح کمک‌کننده باشد، چه بسا برخی از کاندیداها کارنامه درخشانی از سوابق مدیریتی داشته باشند، اما از مردم و ارزش‌های انقلاب دور بوده‌اند که باید به این نکته دقت کافی داشت. این مردمی بودن و توجه به اهداف انقلاب اسلامی داشتن را می‌توان در چگونگی صحبت آنها با مردم، حفظ اخلاقیات و رعایت مواسات و عدالت، دور بودن از غرور و خودخواهی و اقتدار در برابر دشمنان به دست آورد. به همین منظور با دکتر «مصطفی ملکوتیان» دانشیار علوم سیاسی و عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:

مسئولیت رأی هر کدام از رأی‌دهندگان را با توجه به صحبت‌های رهبر معظم انقلاب که فرمودند:«همه توجه کنند این انتخابی که ما می‌کنیم، یک جا می‌بایست جواب آن را بدهیم. اینطور نیست که بگوییم حالا ما یا اصلا انتخاب نمی‌کنیم یا انتخاب می‌کنیم و کسی چه می‌فهمد.» چگونه تبیین می‌فرمایید و اینکه آیا اصلا فردی که رأی می‌دهد باید پاسخگوی رأی خود باشد؟

شرکت در انتخابات و انتخاب نماینده که امروزه به شکل‌های مختلف، مانند انتخاب رئیس‌جمهور و نمایندگان مجلس شورای اسلامی و نمایندگان شوراهای شهر و روستا و غیره نمود می‌یابد، از اهمیت بالا و بسزایی برخوردار است؛ زیرا بسته به نوع نماینده انتخابی و میزان وظایف و مسئولیت‌های وی، بر سرنوشت کشور تأثیر گذارده و در تعیین مقدرات آن، در دنیایی که به شدت دولت‌ها در حال رقابت هستند و برخی از دولت‌ها به دلیل خوی استعمارگری و سلطه بر منابع و امکانات ملل دیگر یا تجربیات طولانی، از امکانات بالایی نیز برخوردارند، در آینده بسیار مؤثر است. حال با توجه به چنین اهمیت و تأثیری، اهمیت رأی به یک کاندیدا نیز مشخص می‌شود. وظیفه ما و وظیفه جامعه اسلامی انتخاب درست و آگاهانه است. با چنین انتخابی است که کشور آباد و اصلاح می‌شود. بی‌دقتی و بی‌توجهی به معیارهای اصولی در انتخاب افراد، سرنوشت کشور را به دست افراد ناتوان و غیر معتقد به مبانی و اصول انقلاب که برآمده از شهادت هزاران نفر و فداکاری‌ها و رشادت‌های بی‌دریغ اقشار مختلف مردم در تاریخ چند ده سال گذشته است، می‌دهد و این امر نظام مقدس را از برخورداری از گردش نخبگان شایسته که لازمه دوام سالم و موفق و پیشرفت همه‌‌‌‌‌جانبه است، محروم می‌کند.

  گردش نخبگان شایسته در یک جامعه چه تأثیری در روند رسیدن به اهداف آن دارد؟

در مباحث و دیدگاه‌های جامعه‌شناختی به این نکته توجه شده است که هر نظامی برای دستیابی به اهداف کلان خود، باید یک نظام گردش نخبگان مبتنی بر اصول و معیارهای تعریف شده خود را دارد. ورود افراد غیرمعتقد به درون یک نظام اجتماعی، سبب عدم تعادل و در نتیجه ناتوانی آن نظام در دستیابی به اهداف اساسی‌اش می‌شود. در این دیدگاه‌ها، به نقش و کارکرد امر جامعه‌پذیری در ثبات و تعادل اجتماعی سیاسی توجه می‌شود که این امر از طریق نهادهای جامعه‌پذیری، مانند نهادهای مذهبی، مدرسه، معلمان و استادان، کتاب و رسانه‌ها (رادیو، تلویزیون، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و...) صورت می‌گیرد. هر قدر این نهادها وظیفه خود را بهتر و کامل‌تر انجام دهند و به عبارت دیگر، در پرورش افراد و نخبگان دقت بیشتری به خرج دهند، زمینه‌های تعادل و ثبات بهتری در کشور فراهم می‌شود. در چنین وضعیتی، با توجه به وجود نمونه‌های عینی بسیار افراد منطبق با آن ارزش‌ها، معیارها و هنجارها امر انتخاب نیز آسان‌تر می‌شود. اهمیت انتخاب در یک جامعه اسلامی البته مضاعف می‌شود. در اینجا وظیفه ما انتخاب اصلح و مبتنی بر ارزش‌ها است؛ این وظیفه دینی ماست. در این وظیفه، برای کارگزاران شرایطی بیان شده است که ایمان و عقیده دینی و توان مدیریتی در صدر آنها قرار دارد. رهبر معظم انقلاب در این زمینه به مسئولیت ما به پاسخگویی در درگاه حق‌تعالی درباره انتخابی که انجام می‌دهیم، اشاره کرده و به وظیفه و مسئولیت همگان درباره این انتخاب و نتایج آن تأکید کرده و ویژگی‌ها و خصوصیات فرد اصلح را بیان کرده‌اند که در ادامه بحث به آنها اشاره خواهد شد.

رهبر معظم انقلاب در جایی از سخنان خود درباره انتخابات فرموده‌اند: «یک مسئله دیگر هم نزدیک شدن به صاحبان قدرت و ثروت است؛ این را ما با شما بی‌رودربایستی عرض کنیم. بالاخره ما برادران هم هستیم؛ همدیگر را باید تواصی به حق و تواصی به خیر کنیم. این خیلی خطر بزرگی است که کسی به خاطر تأمین نمایندگی در یک دوره، نزدیک بشود به صاحبان ثروت یا به صاحبان قدرت؛ این چیز خیلی بدی است؛ این از آن چیزهایی است که خدای متعال از آنها نمی‌گذرد و انتقام خواهد گرفت. این چیزها روی شخص، روی عاقبت، عاقبت به خیری که این قدر برایش اهمیت قائلیم و روی جامعه اثر منفی می‌گذارد.» مسئولیت افرادی که در انتخابات برای یک کاندیدا تبلیغ می‌کنند یا از او حمایت می‌کنند مثل سلبریتی‌ها و افراد مشهور که در دوره قبل چنین کردند، اما بعد با توجه به ناکارآمدی دولت، خیلی راحت زیر حرف‌ها و حمایت‌های خود زدند، چیست؟ مردم باید چه واکنشی در مقابل این افراد داشته باشند؟

نظام مقدس ما به طور آشکار در نقطه مقابل نظام‌های مادی و دنیوی معاصر قرار می‌گیرد. متأسفانه امروزه نظام استکباری که نمونه‌های عینی آن در دولت‌های سلطه‌گر متجلی شده است، با دست‌اندازی به منابع کشورهای مختلف و دستیابی به ابزارهای مادی قدرت و نیز با در اختیار داشتن رسانه‌ها و از جمله فضای مجازی، توانسته است به منافع نامشروع زیادی دست یابد. دو اصل مهم در دیدگاه‌های مادی‌گرا و مقابل مکتب اسلام، دست‌یابی به قدرت و ثروت است که این دو در صدر اهداف‌شان قرار دارد، حال از هر طریقی به دست آیند برای آنها اهمیتی ندارد. در حالی که این موارد باید تنها وسیله‌ای برای دستیابی به عدالت، انسانیت و برادری باشند و خود نیز از راه‌های مشروع به دست آیند. متأسفانه در کشور ما برخی از نخبگان، دنباله‌رو این‌گونه افکار انحرافی بوده و دائماً به منفی‌بافی علیه نیروهای مؤمن انقلابی و اصیل مبادرت و بدون توجه به عملکردهای گذشته خود، بار دیگر در زمان انتخابات همان روش‌ها را تکرار می‌کنند. همگان باید گذشته را چراغ راه آینده بدانند و روش‌های گذشته این افراد در تبلیغات و شایعه‌پراکنی به ویژه در زمان انتخابات را همواره به خاطر آورده و از حوادث گذشته عبرت گیرند. همان طور که در کلام رهبر فرزانه انقلاب آمده است، همه قشرهای جامعه اسلامی به ویژه خواص و نخبگان که نقش پیشتازی در جامعه دارند، نسبت به سرنوشت کشور مسئول هستند و در اظهار نظرات خود باید خداوند را در نظر داشته و در توصیه به حق و خیر بکوشند. مسئولیت‌ناشناسی در این زمینه، هم فرد را از اهداف عالی و الهی دور و سرنوشت نهایی و آینده او را ویران می‌کند و هم جامعه را از خدمت افراد معتقد و توانا که قادر به پیشبرد اهداف عالی نظام هستند، محروم می‌کند که گناهی نابخشودنی است.

با توجه به صحبت‌های رهبر معظم انقلاب درباره گزینش آگاهانه که فرموده‌اند: «انتخاب‌کنندگان تلاش کنند برای اینکه گزینش درستی داشته باشند. این خیلی مهم است، باید گشت و اصلح را پیدا کرد.» به نظر شما مردم مردم برای گزینش آگاهانه باید چه شرایطی را مدنظر قرار دهند؟

در این زمینه رهبر معظم انقلاب، همچون حضرت امام(ره) در کلام خود به دو نکته تأکید می‌کنند: اول اینکه شرکت در انتخابات یک وظیفه همگانی است. تکلیف یک مسلمان عمل به وظایف دینی خود است و با توجه به اینکه امر سیاست با تعیین سرنوشت جامعه مرتبط است، بنابراین شرکت در این امر و نمود آن شرکت در انتخابات، یکی از مهم‌ترین وظایف ماست. حضرت امام(ره) در بیان اهمیت سیاست در اسلام می‌فرمایند: «حکومت فلسفه عملی تمامی فقه است.» تفکر جدایی سیاست از دیانت از گذشته توطئه دولت‌های استعمارگر برای سلطه بر جوامع اسلامی بوده و در عمل نیز به شدت از سوی آنها تعقیب شده است. تنها با بازگشت به دین و اجرای سیاست اسلامی است که جوامع اسلامی می‌توانند به سعادت دنیوی، اخروی، عدالت و انسانیت برسند. دیدگاه‌های انحرافی که تجلی آن را در برخی خواص می‌بینیم، بر دوری سیاست از دین تأکید می‌کنند تا بدین وسیله صحنه را در اختیار نظام‌های لائیک قرار دهند و بانیان اصلی این افکار بتوانند ادامه حیات دهند. دومین نکته این است که گزینش خوب و آگاهانه یک وظیفه است؛ از دیدگاه امامین انقلاب، کارگزاران نظام هم باید برخوردار از ویژگی‌های شخصیتی خاص باشند و هم دارای شایستگی‌های مدیریتی مناسب، از جمله اینکه از لحاظ شخصیتی، آنها باید با ایمان، متقی و معتقد به اصول و معیارهای نظام، صبور و با استقامت، دارای اعتماد به نفس و معتقد به اصل ما می‌توانیم، ساده‌زیست و انتقادپذیر و از لحاظ مدیریتی، خدمتگزار و امین مردم، عدالت‌پیشه و طرفدار دائمی حقوق ضعفا، ضد فساد، پاسخگو و پیش برنده وحدت در جامعه باشند. همچنین، آنها باید همواره به موضوع آگاهی‌بخشی و بصیرت‌افزایی عموم مردم اهتمام کرده و راه حضور مردم در صحنه‌های مختلف انقلاب را هموار کنند. در حقیقت، فرد اصلح کسی است که طرفدار دین و دنیای مردم و سعادت دنیوی و اخروی آنها باشد. گزینش خوب و آگاهانه یا انتخاب اصلح، با دقت و کاوش در سابقه و اعتقادات کاندیداها و پرسش از افراد آگاه معتقد امکان‌پذیر است و در شرایط مساوی، عقل حکم به انتخاب افرادی می‌کند که از توانایی مدیریتی بهتری برخوردار باشند.

برنامه‌های اقتصادی کاندیداها چقدر اهمیت دارد و مردم چقدر باید به آنها توجه کنند؟ آیا ارائه برنامه به معنای توان اجرایی آن هم است؟با توجه به رهنمودهای رهبر معظم انقلاب مردم چگونه می‌توانند به صلاحیت فرد اصلح پی ببرند؟

داشتن طرح اقتصادی دقیق هدفمند و توان مدیریتی دو موضوع بسیار با اهمیت در انتخاب کاندیدای اصلح هستند و توجه به هردو لازم است؛ جامعه به صورت روزمره با امر اقتصاد مرتبط است و به ویژه زندگی عامه مردم به طور دائمی از شرایط اقتصادی تأثیر می‌پذیرد.

داشتن یک طرح دقیق و هدفدار اقتصادی برای کاندیدای اصلح لازم است؛ طرحی که مبتنی بر اقتصاد اسلامی و الگوی اسلامی‌ـ ایرانی پیشرفت و با دو بال عدالت و پیشرفت تدوین شده و از طرح‌های اقتصادی لیبرالی و نئولیبرالی که ضد عدالت هستند، دور بوده و با تأکید بر اصول و راهکارهای اقتصاد مقاومتی و بهره‌گیری از منابع پولی مردمی(مردمی شدن اقتصاد) بتواند راه‌های تبدیل دانش به فناوری و کالا و ثروت را تسهیل کرده و پول‌های سرگردان در جامعه را با تدوین ضوابط قانونی مربوطه به خدمت تولید و اشتغال در آورده و راه‌های دلالی و فسادهای اقتصادی را سد کند. در این طرح اقتصادی باید توجه خاص به مراکز تولیدی زودبازده که در آنها مردمی شدن اقتصاد نیز بیشتر مورد توجه است و بسیار اشتغال‌زا و رقابتی هستند، صورت گیرد. در عین حال، همان گونه که گفته شد، فقط داشتن طرح اقتصادی خوب کفایت نمی‌کند. طرح خوب مجری توانا، کارآمد و دارای پشتکار و جدیت نیز می‌خواهد؛ اما چگونه می‌توان به توان مدیریتی و کارآمدی اجرایی افراد پی برد که بخشی از پاسخ به این پرسش در توجه به سابقه افراد است، به ویژه در انتخابات ریاست‌جمهوری که با افرادی مواجهیم که سابقه مدیریتی طولانی در رده‌های مختلف داشته‌اند. رجوع به نظر کارشناسان متعهد در این حیطه نیز مؤثر است؛ البته علاوه بر لزوم داشتن طرح اقتصادی جامع و خوب و نیز توان مدیریتی که گفته شد، مواضع فرد مورد نظر در شرایط مختلف زمانه خطر و زمانه آرامش و راحتی نیز حائز اهمیت است و باید ثابت شود که فرد مورد نظر از لحاظ فکری و اندیشه‌ای در همه شرایط و در زمان‌های مختلف با معیارها و اصول مبنایی نظام تطبیق می‌کند. 

  به نظر شما مناظره‌های انتخاباتی چقدر می‌تواند به رأی‌دهندگان در انتخاب فرد اصلح و کارآمد کمک‌کننده باشد؟ سوابق اجرایی چقدر در این مهم نقش دارد؟

واضح است که در انتخاب فرد اصلح، سابقه اجرایی از مناظره‌های انتخاباتی مهم‌تر است و گاه امکان دارد که یک فرد شایسته، به هر دلیل نتواند از معرفی برنامه‌های خود در مناظره‌ها با وجود کامل و جامع بودن بهره ببرد. مناظر‌ه‌ها معمولاً یک کار سمبولیک است که در مقابل عموم صورت می‌گیرد و شنوندگان آن را طیف‌های مختلف مردم تشکیل می‌دهند و اثربخشی مناظره تحت تأثیر عوامل مختلف شکل می‌گیرد. البته مناظره یک روش است تا در آن و در موضوعات مشابه، نظر کاندیداها و تفاوت نظر آنها روشن شود، مانند طرح اقتصادی کاندیداها و غیره، اما گاهی در مناظره‌ها، موضوعات حاشیه‌ای و نامرتبط به مرکز آورده می‌شوند تا حریف ضربه فنی شود. گاهی نیز یک کاندیدا مردم را از موضوعات روزمره می‌ترساند و می‌گوید اگر او در انتخابات رأی نیاورد وقوع فلان واقعه حتمی است یا شرایط وخیم خواهد شد. بنابراین هرچند شرکت در مناظره‌ها یک روش برای معرفی برنامه‌های کاندیداهاست، اما نمی‌تواند تنها ملاک برای شناخت برنامه‌ها و توانمندی‌های آنها باشد.

  رهبر معظم انقاب فرموده‌اند: «بگردید آدم‌های مناسب را برای این کار مهم پیدا کنید. آدم مناسب چطور آدمی است؟ باید کارآمد باشد؛ این تجربه بیست ساله ماست. آدمی باشد که حتّی‌المقدور با تجربه باشد. در این کارهای بزرگ، تجربه خیلی مهم است. بگردید این خصوصیات مهم را در اشخاص پیدا کنید.» با توجه به این بخش از صحبت‌های معظم‌له، بفرمایید که جوان بودن چگونه با باتجربه بودن قابل جمع است؟

در حقیقت تأکید بر مجرب بودن در انتخاب و توجه به جوانان باهم تعارضی ندارند. همانطور که رهبر فرزانه انقلاب تأکید کرده‌اند، از یک طرف تأثیر کارآمدی در سپردن امور به افراد مهم است و از سوی دیگر، توجه به نیروی جوانی که تازه نفس و خستگی‌ناپذیر است، در پیشبرد امور بسیار اهمیت دارد. ایشان در دیدار تصویری با نمایندگان تشکل‌های دانشجویی در روز 28 ماه مبارک رمضان امسال، در سخنرانی خود با موضوع تحول‌خواهی و تحول‌گرایی نیز فرمودند: «مقصود و هدف تحول، حفظ و تقویت اصول و خطوط اساسی انقلاب است با نوآوری در شیوه‌ها و روش‌ها به منظور روان شدن مسیر حرکت به سمت آرمان‌های اساسی.» رهبر معظم انقلاب در ادامه، راه منحصر به فرد تحقق تحول را استفاده از جوانان و سرکار آمدن یک دولت معتقد به جوانان انقلابی دانستند و گفتند: «جوان همه الزامات یک حرکت تحولی را که عبارت است از فکر نو، ابتکار، توان بالا و جرئت اقدام داراست. در 42 سال گذشته جوانان کشور در شرایط سخت و شرایط عادی، مدیریت توانا و کارآمدی عالی از خود بروز داده‌اند که نمونه‌های آن را در فرماندهی جنگ هشت ساله، شرکت در عرصه‌های علمی و فناوری، جهاد سازندگی و غیره شاهد بوده‌ایم. باید همواره این توان را ارج نهیم و حضور آنها در عرصه‌های مختلف را خواستار و خوشامد گوییم. تجربه دهه‌های گذشته پس از پیروزی انقلاب به ما می‌گوید که نیروهای جوان متعهد و انقلابی هم از کارآمدی لازم برای پذیرش و اداره مسئولیت‌ها و هم از توان تحول‌آفرینی انقلابی در چارچوب ارزش‌ها و آرمان‌های نظام برخوردارند.»