سناریو های پایان مهلت سه ماهه ایران

در آستانه پایان مهلت سه ماهه ایران(سوم خرداد) مبنی بر توقف همکاری‌های فراپادمانی با آژانس در صورت تداوم تحریم‌ها، این پرسش باقی است که با توجه به اینکه مذاکرات هنوز پابرجاست و گشایشی در وضعیت تحریم‌ها رخ نداده، ایران چه اقدامی انجام خواهد داد؟
گزینه بازگشت به تعهدات فراپادمانی برجام، طبعاً منتفی است. زیرا نه‌تنها تحریمی لغو یا حتی تعلیق نشده، بلکه آمریکا از اعلام رسمی بازگشت به برجام نیز خودداری کرده و هم‌چنان خارج از دایره اعضای توافق هسته‌ای قرار می‌گیرد. به همین دلیل صرفاً با واسطه دولت‌های اروپایی، گفتگوها صورت می‌پذیرد.
گزینه دیگر، لغو توافق و توقف ضبط تصاویر تأسیسات هسته‌ای است. این گزینه هم مبنای حقوقی مستند به قانون مجلس شورای اسلامی دارد و هم در راستای گام‌های کاهش تعهدات و مبتنی بر عدم تلاش طرف مقابل به تعامل با ایران، تفسیر می‌شود.
گزینه سوم، تداوم وضعیت موجود است. ولی ادامه این همکاری، منوط به نظر مجلس شورای اسلامی یا شورای عالی امنیت ملی است. در واقع تیم مذاکره‌کننده در صورت پیشنهاد این گزینه، می‌بایست بتواند نهاد ذی‌ربط را نسبت به تأثیر مثبت این همکاری بر روند مذاکرات و رفع تحریم‌ها، اقناع نماید.
این نکته مهم مد نظر قرار بگیرد که هر گونه تداوم این همکاری، می‌بایست اولاً زمان‌مند باشد و تاریخ معینی برای پایان آن تعیین شود. ثانیاً تکرارناپذیر باشد و اعتبار تهدید زایل نشود. ثالثاً منوط به تعهدات مشخص و معینی از سوی طرف مقابل باشد، به‌گونه‌ای که حتی با جزییات کمّی و عددی، مطالبات ایران از رفع تحریم‌ها برای طرف مقابل ترسیم شود.
گزینه توقف کامل همکاری‌های فراپادمانی نیز، در مشورت با نهادهای بالادستی و مرجع می‌تواند مد نظر قرار بگیرد. در عین حال که برخی مصالح مانند واکنش‌های دیگر اعضای برجام و فعال‌سازی مکانیسم ماشه، پیشرفت‌های احتمالی در روند مذاکرات و تأثیر آن بر فضای افکار عمومی داخلی و خارجی، می‌بایست ملاحظه شود.