مقاومت ایران دربرابر وعده‌های پوچ صدام

بسیاری هنوز هم تصور می‌کنند، به محض آزادسازی خرمشهر و آب و جارو کردن محوطه مسجد جامع، همه چیز گل و بلبل شد و آتش درگیری‌ها به طور کامل خاموش شد. آمار شهدای روز سوم خرداد و روزهای بعد از آن نشان می‌دهد، اگر چه رژیم بعث، در اعلامیه‌هایی خواهان آتش‌بس و توقف جنگ بود؛ اما هیچ نشانه‌ای از این خواسته در عملش هویدا نبود.

حکومت عراق همچنان از پذیرش خواسته‌های ایران سر باز می‌زد و بر حقوق ادعایی خود اصرار می‌ورزید؛ حتی در آستانه آزادسازی خرمشهر و در روز اول خرداد، خواهان تشدید فشارهای بین‌المللی بر ایران شد تا این کشور را به سازش وادارد. با پیروزی قاطع قوای نظامی ایران، در عملیات بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر در روز سوم خرداد، امام خمینی(ره) با عظیم و کم‌نظیر خواندن این عملیات و نیز با تأکید بر اینکه صدام و حزب او محکوم به سرنگونی هستند، اظهار داشتند:

«با دلی مطمئن به الطاف الهی آخر جنگ را که نزدیک است، نظاره می‌کنیم.» نماینده ایشان در شورای عالی دفاع نیز با تأکید بر شروط چهارگانه ایران گفت: «ما تا آن حد که در عرف بین‌الملل حق داریم، باید صدام را به عنوان جنایتکار جنگی دنبال کنیم.»

به این ترتیب، با شکست سنگین ارتش عراق در خرمشهر، عراق که از احتمال گسترش جنگ به داخل خاک خود نگران شده بود، در روز ششم خرداد، ضمن اینکه به رسمیت شناخته شدن پیمان‌های بین‌المللی میان دو کشور را خواستار شد، اعلام کرد اگر نیروهای ایران در خاک خود بمانند، حاضر است جنگ را متوقف کند(!)

دو روز بعد، یعنی در هشتم خرداد، سخنگوی وزارت خارجه این کشور اظهارات مقامات ایران مبنی بر ادامه جنگ تا سرنگونی حکومت صدام را با موازین حقوق بین‌الملل مغایر دانست. همچنین در روز دهم خرداد، عراق که دیگر ادعای قبلی خود برای کسب حاکمیت کامل بر اروندرود را مطرح نمی‌کرد، با این ادعا که ایران آغازگر جنگ بوده است، آمادگی خود را برای عقب کشیدن نیروهایش از نقاطی از خاک ایران که همچنان در اشغال قرار داشت اعلام کرد. در چهاردهم خرداد نیز وزیر خارجه عراق، درباره خواسته ایران برای برکناری صدام گفت: «هر گونه تغییر داخلی باید بر عهده مردم باشد.»

آیت‌الله خامنه‌ای، رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی دفاع نیز در همین روز (14 خرداد) با اعلام رقم 150 میلیارد دلار به عنوان غرامتی که باید به ایران پرداخته شود، بار دیگر شروط ایران برای پایان دادن به جنگ را متذکر شد و تأکید کرد، ایران از اصول خود عدول نخواهد کرد. رئیس‌جمهور همچنین در روز 18 خرداد در دیدار با رئیس امارات متحده عربی گفت: ‌«ما صلح تحمیلی را هم مثل جنگ تحمیلی ناگوار و غیر قابل تحمل می‌دانیم و اگر متجاوز مجازات نشود، ریشه تجاوز در منطقه برچیده نخواهد شد.»

حجت‌الاسلام هاشمی‌رفسنجانی، رئیس مجلس هم در روز بعد در سخنانی، ‌صلح با صدام را بدون مجازات وی برای آینده منطقه خطرناک دانست. همچنین نخست‌وزیر در سخنانی اعلام کرد: «شروط ایران برای پایان دادن به جنگ تغییر نکرده و این شروط را یا عراق و همپیمانانش می‌پذیرند یا ما به آنها تحمیل خواهیم کرد.»

سرانجام با تأکید مقامات ایران بر ادامه جنگ تا تحقق حقوق مشروع ملت ایران، حکومت عراق که قصد داشت قبل از گسترش جنگ به داخل خاکش، ایران را به پذیرش آتش‌بس مجبور کند، در نخستین ساعت بامداد روز بیستم خرداد در بیانیه‌ای که شورای فرماندهی انقلاب این کشور منتشر کرد، اعلام کرد ضمن اجرای آتش‌بس فوری و پایان دادن به هر گونه درگیری، تمام نیروهایش را به مدت دو هفته از خاک این کشور خارج می‌کند. ارتش عراق نیز در همین روز اطلاعیه‌ای داد که فعالیت‌های نظامی‌اش را متوقف کرده است.

در پی انتشار بیانیه عراق، ارتش جمهوری اسلامی از تمامی واحدهای نظامی و یگان‌های رزمی خود خواست غافلگیر نشده و با هوشیاری، هرگونه تغییر و تحول در جبهه دشمن را گزارش کنند. سپاه پاسداران نیز با اعلام آماده‌باش کامل در جبهه‌ها و بی‌اعتبار دانستن آتش‌بس اعلام شده عراق، بر ادامه تلاش برای وارد‌آوردن آخرین ضربات بر حکومت عراق تأکید کرد.

در روز 22 خرداد، امام خمینی(ره) در واکنش به بیانیه عراق، بار دیگر بر شروط ایران تأکید کردند و گفتند ما خواهان صلح هستیم، اما با قید و شرط. ایشان همچنین با اشاره به اعلام عراق برای خارج کردن باقیمانده نیروهایش از خاک ایران در مدت دو هفته آینده، خواستار آن شدند که در این مدت یک گروه بین‌المللی جرایم حکومت صدام و میزان خسارات وارده بر ایران را بررسی کرده و آغازگر جنگ را تعیین کند. در همین روز، رئیس‌جمهور ایران پیشنهاد صلح عراق را ذلیلانه و ریاکارانه و از موضع ضعف خواند و گفت: «با صدام که به زور معتقد است، جز با زبان زور نمی‌توان صحبت کرد.» همچنین رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: «تا زمانی که در اطراف ما تجاوزی باشد نمی‌توانیم ساکت بنشینیم.»

به این ترتیب، با مخالفت مقامات جمهوری اسلامی با آتش‌بس پیشنهادی شورای فرماندهی انقلاب عراق، تبادل آتش میان طرفین، در سراسر جبهه‌ها ادامه یافت تا اینکه در روز 30 خرداد، صدام حسین در یک نطق رادیو ـ تلویزیونی اعلام کرد، برای خارج کردن بهانه ادامه جنگ از دست ایران، در مدت 10 روز نیروهای عراقی از خاک ایران خارج خواهند شد.

او همچنین با محتمل دانستن ورود نیروهای ایران به داخل عراق، بر آمادگی کشورش برای مقابله تأکید کرد. رادیو بی‌بی‌سی این سخنان صدام را ناشی از پیروزی‌های ایران در جنگ دانست و گفت: «اگر صدام راه حلی برای آتش‌بس ایجاد کند و اجلاس سران جنبش عدم تعهد در زمان مقرر (شهریورماه) در بغداد برگزار شود، لطمه‌های وارده بر وی جبران خواهد شد.»

سرانجام، در روز 31 خرداد، امام خمینی(ره) در واکنش به سخنان صدام اظهار داشتند: ‌«جنگ با عراق تا هنگام تحقق خواسته‌های ایران ادامه خواهد یافت.»

آمریکا که همه می‌دانستند آتش جنگ عراق علیه ایران را برای رسیدن به اهداف نظامی و سیاسی‌اش روشن کرده است، وقتی موقعیت نظامی ایران را دید، جا زد و عقب کشید. پس از آزادسازی خرمشهر، وزیر خارجه آمریکا در روز ششم خرداد جنگ ایران و عراق را موجب به خطر افتادن منافع آمریکا و دوستان منطقه‌ای آن ذکر و اضافه کرد:‌ «در هفته‌های آتی ما و دیگر اعضای جامعه بین‌المللی نقشی فعال‌تری برای پایان دادن به این جنگ را دنبال خواهیم کرد.»

همچنین، مطبوعات آمریکا در همین روز آثار ادامه جنگ بر موقعیت خلیج فارس و سیاست خارجی کشور ایالات متحده را بررسی و تأکید کردند: «آمریکا باید از اعمالی که ثبات و آرامش منطقه را بر هم زند، جلوگیری کند.»