برق کجا رفت؟

نه تنها امسال، بلکه با داغ شدن بازار رمزارزها در سال‌های گذشته هم، هروقت حرفی از قطعی برق به میان می‌آمد، دلیل آن را گردن رمزارزها و مصرف شدن توان برقی کشور برای روشن نگه‌داشتن تجهیزات به دست‌آوری و استخراج رمزارز می‌انداختند. اگرچه شاید فرسودگی صنعت برق کشور یکی از دلایل قطعی‌ها باشد، اما نباید نقش استخراج‌کننده‌های غیرمجاز ارزهای دیجیتال را نادیده گرفت. مشترکانی که با ایجاد مزرعه‌های تولید غیرقانونی بیت‌کوین و سایر ارزها، در شبکه توزیع برق کشور خلل ایجاد کرده‌اند.

اما چرا بیت‌کوین و رمز ارزها برق مصرف می‌کنند؟ بیت‌کوین شبکه‌ای از کامپیوترها و دستگاه‌هایی است که در سراسر دنیا وجود دارد و به اصطلاح ماینر یا استخراج‌کننده شناخته می‌شوند. هر دو کار تأیید تراکنش‌ها و ایجاد بیت‌کوین جدید بر عهده ماینرها یا همان استخراج‌کنندگان بیت‌کوین است. استخراج بیت‌کوین یک صنعت چند میلیارد دلاری در دنیاست. با رشد قیمت بیت‌کوین در سال‌های اخیر، افراد زیادی برای استخراج این ارز هجوم آورده‌اند. در ایران نیز به دلیل قیمت پایین برق، هزینه استخراج بیت‌کوین کمتر از برخی کشورهای دنیاست. به همین دلیل در مدتی محدود، مزارع استخراج بیت‌کوین زیادی با برق کشاورزی، برق صنعتی و... راه‌اندازی شده است. خوراک اصلی دستگاه‌های ماینر، برق است. یک نمونه متداول دستگاه ماینر توان مصرفی ۱۳۵۰ وات دارد. کافیه مقایسه کنید با یک لپ‌تاپ معمولی که تنها حدود 50 وات برق مصرف می‌کند. این در حالی است که استخراج‌کننده‌ها یه یک ماینر بسنده نمی‌کنند و به اصطلاح مزرعه‌ای از ماینرها را ایجاد می‌کنند که مصرف برق بسیار بالایی را به وجود می‌آورد.

شاید جالب باشد که بدانید مصرف کل شبکه بیت‌کوین نزدیک به مصرف برق کشور اتریش است و مصرف برق هر تراکنش بیت‌کوین برابر با مصرف برق ۲۰ روز یک خانواده معمولی در آمریکاست! بنابراین وقتی شما مقداری بیت‌کوین از یک آدرس به آدرس دیگر می‌فرستید، معادل مصرف برق ۲۰ روز یک خانواده آمریکایی برق مصرف می‌کنید. چنین مصرف بالایی دلیل بر این شده تا انتقادات زیادی به بیت‌کوین وارد شود، زیرا مصرف برق بالای شبکه بیت‌کوین موجب شده تا این شبکه مسئول انتشار گازهای گلخانه‌ای به اندازه کشور دانمارک باشد.

از دلایلی که سبب شده است بیت‌کوین چنین مصرف برق بالایی را داشته باشد، الگوریتم آن است که بر اساس اثبات کار بنا شده است. اثبات کار همان مفاهیمی است که تا به اینجا گفته‌‎ایم، یعنی روشی برای تأیید تراکنش‌ها در شبکه‌های غیرمتمرکز که به آن همان استخراج یا ماینینگ می‌گویند. در این روش افراد داوطلب می‌توانند قدرت پردازشی سخت‌افزار کامپیوتر خود را به شبکه یک ارز دیجیتال مانند بیت کوین اختصاص بدهند و با کمک به تأیید تراکنش‌ها از شبکه پاداش دریافت کنند. ضعف بیت کوین در مصرف بالا استفاده از همین ساز و کار است. در مقابل این الگوریتم، ما اثبات سهام را داریم که یک روش جایگزین برای تأیید تراکنش‌ها در شبکه‌های غیرمتمرکز است که به سخت‌افزار و مصرف برق نیاز ندارد. در یک شبکه مبتنی بر اثبات سهام افرادی که بخواهند در کار تأیید تراکنش‌ها شرکت کنند، باید ارز دیجیتال آن شبکه را بخرند و در کیف پول خود به شبکه اختصاص دهند یا به‌اصطلاح سهام‌گذاری کنند. به این ترتیب در ازای سهامی که در اختیار شبکه قرار داده‌اند، به‌طور مرتب مقداری به ارزهای دیجیتال آنها اضافه می‌شود. یعنی به جای استخراج، باید ارز دیجیتال خود را قفل کرده تا به عنوان پاداش، درصدی از کارمزد‌های شبکه را دریافت کنیم. چنین سازوکاری یک بنای سبز را ارائه می‌دهد که در آینده به دلیل مصرف بسیار پایین برق و سوخت‌های فسیلی، از ارزهای مبتنی بر این ساختار بیشتر خواهیم شنید. اما برگردیم به ایران خودمان، علت قطعی‌های مکرر برق در کشورمان را باید مجموعه‌ای از دلایل دانست که همگی دست به دست هم داده‌اند و با به اوج رسیدن مصرف کاربران، شبکه برق کشور دیگر توان پاسخگویی به آنها را ندارد و شهروندان مجبورند به دنبال زمان قطع برق خود بگردند. استخراج ارزهای دیجیتال، فرسودگی شبکه برق کشور و ساخته نشدن نیروگاه‌های جدید، اسراف و مصرف بی‌رویه کاربران و بسیاری از دلایل دیگر سبب ایجاد مشکلاتی برای مردم شده است که باید با همت جهادی، برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی هرچه سریع‌تر آنها را رفع کرد.