بورس در کف حمایتی خود قرار گرفته است/ اولین اقدام دولت آینده در حوزه بورس

بورس بعد از ماه‌ها قرمزپوش بودن، در حالی این روزها تا حدودی در بخش مثبت قیمت‌ها معامله می‌شود که بسیاری از کارشناسان، مشخص شدن رئیس جمهور آینده را یکی از مهمترین دلایل این تغییر روند می‌دانند.
بررسی بازار سرمایه نشان می‌دهد مولفه‌های زیادی از منظر تحلیل بنیادی وجود دارد که در حال حاضر بسیاری از سهم‌ها را ارزنده کرده است.
شکور علیشاهی، کارشناس بازارهای مالی در همین زمینه معتقد است: اگر شاخص کل بورس عدد ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد را به سمت بالا بشکند، آن موقع می‌توانیم بگوییم روند نزولی نخواهیم داشت؛ ولی با شکست ۱ میلیون و ۵۰۰ به سمت بالا کماکان نمی‌توان گفت روند صعودی ایجاد شده است.
در ادامه گفت و گوی فارس با شکور علیشاهی را می‌خوانید:
فارس: بورس در ماه‌های گذشته نوسانات زیادی داشته است. اما از حدود یک ماه پیش این نوسانات کاهش یافته و بازار سرمایه یک روند نسبتا متعادل به خود گرفته است. دلیل این موضوع را چه می دانید؟ تحلیل خود را از کلیت بازار بگویید؟
علیشاهی: اوضاع بازار از نظر تکنیکالی و نموداری بد نیست و می‌توان به آینده این وضعیت در شرایط فعلی تقریبا امیدوار بود. مخصوصا از نظر بنیادی اوضاع بازار خوب است. یعنی اگر بخواهیم از منظر مولفه‌های تحلیل بنیادی به بازار و سهم های مختلف نگاهی بیاندازیم، باید بگوییم در شرایطی قرار داریم که بسیاری از سهم‌ها در کف قیمتی خود قرار دارند، ولی سهامداران باید به این نکته توجه داشته باشند که این گفته ها را نباید این گونه تفسیر کرد که هر سهمی قابلیت خرید دارد. به عبارت دیگر، مردم باید سهم هایی را خریداری کنند که بر روی آن تحلیل داشته باشند و مانند سال گذشته هر سهمی را نخرند. یعنی باید نمادهایی که قصد معامله دارند را از منظر تکنیکال و بنیادی تحلیل کنند و ببینند ارزنده هست یا خیر و سپس معامله خود را انجام دهند. البته در بسیاری از سهم ها دیگر نباید فروشنده بود.
* 4 ملاک برای ارزیابی شرکت‌ها
فارس: این که می‌گویید از منظر تحلیل بنیادی سهم ها در حالت ارزندگی قرار دارند، چه ملاک و معیارهایی وجود دارد که سهامداران می‌توانند براساس آن این ارزندگی را تشخیص دهند و معامله خود را طبق آن انجام دهند؟
علیشاهی: ملاک و معیاری که سهامداران باید به آن توجه کنند، می‌تواند سودی که شرکت ها می‌سازند، باشد. ازطرف دیگر باید به هزینه هایی که شرکت ها دارند هم توجه کنند. در بخش سوم نیز باید در نظر بگیرند قیمت تمام شده سهام آن‌ها به دلار است یا ریال. در بخش دیگر که در بحث تحلیل بنیادی اهمیت فراوانی دارد، سهامداران باید از طرح های توسعه‌ بنگاه ها اطلاع داشته باشند و آنها را مورد ارزیابی قرار دهند. در این بحث، سهامداران باید شرکت هایی که طرح‌های توسعه آنها نزدیک به ۱۰۰ درصد است را زیر نظر داشته باشند و در کف قیمت آنها را خریداری کنند. از همه این مورد که بگذریم سهامداران باید به صنعت و گروهی که هر نماد در آن قرار دارد نیز توجه ویژه داشته باشند. شرکت هایی که در صنایع بزرگ مانند صنعت هایی مانند شیمیایی و صنعت پالایشگاهی و صنعت سنگ آهن و... قرار دارند، با توجه به اتفاقاتی که در قیمت های جهانی کالاهای آنها رخ داده است، می‌توانند رشدهای خوبی داشته باشند.
* شاهد آغاز یک روند صعودی در بازار سرمایه هستیم
فارس: این ملاک هایی بود که سهامداران باید از منظر تحلیل بنیادی برای انتخاب سهام خود در نظر داشته باشند. از نظر تحلیل تکنیکال بازار به چه نقطه ای رسیده است؟ آیا نمودار تکنیکال بازار سرمایه نیز مانند تحلیل بنیادی وضعیت بازار را مناسب نشان می‌دهند؟
علیشاهی: در حال حاضر از منظر تحلیل تکنیکال به یک حمایت عالی رسیده ایم. یعنی به دلیل اینکه طی ماه های گذشته  و با وضعیت خراب بازار، بسیاری نقطه ۱ میلیون و صد را مهمترین حمایت بازار می‌دانستند و در روزهایی که وضعیت بازار خیلی خوب نبود، اما این عدد شکسته نشد و از همین عدد بازار بارها برگشته بود. از منظر RSI هم اگر بخواهیم بورس را مورد ارزیابی قرار دهیم، در پایین ترین حالت قرار دارد. RSI در بسیاری از صنایع به شدت پایین آمده بود. حتی در برخی از صنایع مانند صنعت سرمایه گذاری این عدد به ۵ رسیده است. در توضیح این اعداد و ارقام باید بگویم که RSI این مفهوم این را دارد که سهم در چه قدرتی از خریداران و فروشندگان به اشباع فروش می رسد. یعنی RSI طی هر دوره، میانگین افزایش و کاهش‌ ها، تعداد و همچنین اندازه کندل ‌های صعودی و نزولی را بررسی می‌ کند و آنها را نسبت به یکدیگر می ‌سنجد. خروجی اندیکاتور RSI به صورت یک عدد بین ۰ تا ۱۰۰ و در قالب یک محدوده نموداری جداگانه نمایش داده می ‌شود. بنابراین با همه این گفته بازار باید در همان محدوده ای که بازگشت، روند نزولی خود را پایان می داد و حرکت رو به بالا را آغاز می کرد. البته به این معنی نیست که روند کامل برگشته و دیگر روند نزولی ادامه پیدا نمی‌کند. شاید آنچه در هفته های گذشته رخ داده است، یک اصلاح در روند نزولی باشد. هنوز مطمئن نیستیم که چطور این حرکت ادامه پیدا می ‌کند. ولی به نظر می‌ رسد فعلا می ‌تواند تا محدوده ۱ میلیون و ۴۰۰ تا ۱ میلیون و ۵۰۰ این حرکت افزایشی ادامه داشته باشد.
* با اطمینان نمی‌توان گفت دیگر ریزش نداریم
فارس: با همه آنچه درباره تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال گفته شد، به نظر شما چه اتفاقی باید بیافتد که بگوییم روند نزولی تمام شده و بازار سرمایه به تعادل رسیده است؟
علیشاهی: اگر شاخص کل بورس عدد ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد را به سمت بالا بشکند، آن موقع می‌توانیم بگوییم روند نزولی نخواهیم داشت؛ ولی با شکست ۱ میلیون و ۵۰۰ به سمت بالا کماکان نمی‌توان گفت روند صعودی ایجاد شده است. برای این مساله باید حتما سقف قبلی را به سمت بالا شکسته شود. سقف قبلی نیز عددی حدود ۲ میلیون و ۸۰ هزار واحد بود. زمانی که این اتفاق رخ دهد، آن زمان می توان گفت روند صعودی شده است. اما زمانی که شاخص از ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد عبور کند می‌توانیم با اطمینان بگوییم، دیگر ریزش شدید نخواهیم داشت.
* حاشیه ها بورس را اذیت می کند
فارس: مشکل اساسی بورس در ماه ها و سال های گذشته این بوده است که علاوه بر مسائل اساسی مانند تحولات بنیادی و تکنیکال سهم ها، بازار سرمایه کشور به شدت درگیر حواشی بوده است. به نظر شما این حواشی در آینده بورس تحولات را چگونه رقم خواهد زد؟
علیشاهی: در حال حاضر روند بورس تا حدودی متعادل شده است. باتوجه به اتفاقات سیاسی که در کشور افتاده است و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و برخی خبرها که از وین و توافق بین ایران و کشورهای 5+1 منتشر می شود که البته گاهی اوقات ضد و نقیض نیز هستند، بازار سرمایه تحت این موارد قرار داشته و دارد. به نظر می رسد این حواشی، مقداری بازار را اذیت می‌کند. ولی با برگزاری انتخابات و مشخص شدن فرد پیروز، در حالت کلی بازار از این نظر به یک ثباتی رسیده است. به نظر می رسد موضوع اصلی که بازار به آن واکنش زیادی نشان می داد، انتخابات ریاست جمهوری و تلاطمی بود که سهامداران سیاست‌های آتی دولت را نمی‌توانستند پیش بینی کنند، از بین رفته است. الان بازار می‌تواند تقریبا پیش بینی کند که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد.
* اولین اقدام دولت آینده در خصوص بورس
فارس: یکی از برنامه های آقای رییسی، رئیس جمهور منتخب بازگشت اعتماد به بازار سرمایه است. تیم اقتصادی او و به طور مشخص شورای عالی بورس باید چه کاری  در این زمینه انجام دهد تا بخشی از اعتماد از بین رفته در مورد بورس در سال 99 و بهار 1400، ترمیم شود؟
علیشاهی: اولین و مهم ترین اقدام این است که افراد متخصص را در راس بورس بگذارد. یعنی هم در ریاست سازمان بورس، هم در روسای بورس ها و هم در تمام معاونین و مخصوصا بخش نظارتی سازمان، از افراد متخصص استفاده کند. به عبارت دیگر، مدیرانی که برای بورس انتخاب می کند، افرادی باشند که در زمینه بازارهای مالی و بازار سرمایه دارای تخصص کافی باشند. حتی کسانی که در بخش بانک مرکزی و در بخش هایی که تا حدودی به بورس ارتباط دارند، نیز افراد متخصص قرار دهد تا هماهنگی لازم را با بورس انجام دهند. مهم ترین مشکل فعلی بورس عدم وجود افراد شایسته در بورس است و رئیس جمهور منتخب باید در بورس هم شایسته سالاری را اجرایی کند. اگر این موضوع در بورس اتفاق نیفتد، نباید انتظار داشت بازار سرمایه به یک ثبات و روند متعادل برسد.
* دامنه نوسان را بردارید
فارس: بعد از تعیین افراد شایسته به عنوان روسای بخش های مختلف سازمان بورس، چه اقدامی در حوزه خود بازار سرمایه باید اجرایی شود تا این اعتماد بازگردد؟
علیشاهی: نکته دیگری که باید در دولت آینده حتما مورد توجه جدی قرار گیرد، این مساله است که بازار بورس را به سمت بازار آزاد سوق دهند. آرام آرام دست همه افرادی که با قوانین و مقررات نابجا روی بازار تاثیر می‌گذارند را از بازار قطع کنند و بگذارند بازار راه خود را برود. یکی از این مسائل که بازار سرمایه را با مشکلات فراوانی مواجه کرده است، موضوع محدودیت دامنه نوسان است که آرام آرام باید این محدودیت برداشته شود. یکی دیگر از مسائل که باید به آن خیلی دقیق نگاه کرد، گزارش شرکت‌ها است که شرکت ها باید گزارش های مالی خود را به موقع و سروقت به سازمان ارائه دهند. پیش بینی خود از سود اینده را بدهند و این پیش بینی نیز واقعی باشد و نظارت بیشتر روی نحوه ارائه گزارشات و صورت های مالی شرکت ها انجام شود
* از ابزارهای نظارت جدید استفاده شود
فارس: مساله دامنه نوسان که گفتید چه مشکلاتی را برای بازار سرمایه و سهامداران ایجاد کرده است؟
علیشاهی: دامنه کلا بازار را خراب کرده است. نهاد ناظر ما به دلیل اینکه نمی ‌تواند بازار را کنترل کند و می‌گوید سهم‌ ها را پروژه می‌کنند و نمی‌ تواند این ورود و خروج از سهم را تشخیص دهد، می‌ گوید نمی ‌گذارم بازار نوسان زیادی داشته باشد. نوسان ذات بازار سرمایه است. اگر این را بگیرید مانند این است که شوری را از نمک بگیریم. در صورتی که این محدودیت دامنه نوسان ادامه داشته باشد، بورس پویایی خود را به طور کامل از دست می دهد. الان می‌گویند فرهنگ سازی باید انجام شود و سهامداران باید آموزش ببینند و بعد محدودیت دامنه نوسان برداشته شود. مردم ایران، همین افرادی که در بورس هستند و در حال معامله با محدودیت نوسان  مثبت 5  و منفی ۵ درصد هستند و با ضرر و بدون ضرر از بازار خارج شدند، حالا همه پول هایشان را وارد بازار رمزارزها کرده اند که حتی برخی اوقات ۲۰ درصد نوسان می‌کند و مردم ایران به راحتی معامله می‌کنند. نمی‌دانم این دامنه نوسان چه چیزی است که می‌گویند، می خواهیم از سهامداران حمایت کنیم. سازمان بورس قیم مردم نیست. باید نهادهای نظارتی در بازار سرمایه را آن چنان قوی کنند که کسی جرئت نکند که سهمی را پروژه کند. ابزارهای کنترل را در اختیار نهادی ناظر قرار دهیم. این ابزارهای کنترلی از جمله الگوریتم های خاص نظارتی است که در دنیا کم  و بیش در حال استفاده هستند و پیشرفت نیز کرده اند، ولی بورس ما در این زمینه از دنیا خیلی عقب است. این ابزارها را در اختیار نهاد ناظر بگذارند. بازار را هم به حال خود رها کنند. نه اینکه دامنه نوسان بگذارند و فردا که این تصمیم مشکل ساز شد، دامنه آن را نامتقارن کنند. دولت آینده باید در مقابل تصمیمات یک شبه در بورس و در کل اقتصاد بایستد. خواهش می‌کنم از آقای رییسی کسی که برای متولی بورس منصوب می‌شود، تصمیمات یک شبه نگیرد. از طرف دیگر، به نظرم رئیس سازمان بورس نیز باید در جلسات هیات دولت شرکت کند و نماینده 50 میلیون سهامدار در دولت باشد تا زمانی که تصمیمات اقتصادی در هیئت دولت می ‌گیرند نماینده بورس هم حضور داشته باشد.
* نیازی به صندوق جبران خسارت نیست
فارس: به عنوان آخرین سوال بفرمایید صندوق جبران خسارت که آقای رییسی برای جبران زیان سهامداران خرد اعلام کردند، در دولت آینده تشکیل خواهد شد، چقدر عملیاتی می‌شود و چه کاری باید برای آن انجام دهند؟
علیشاهی: به نظرم این صندوق نیازی نیست. اگر نهادهای نظارتی را کامل و درست کنند و شفاف سازی کنند مردم دوباره بر می‌گردند و سودشان را می ‌کنند. البته باید مردم نیز در معاملات خود در بازار سرمایه نیز همانطور که گفتم بر اساس تحلیل رفتار کنند. این صندوق خیلی عملیاتی نخواهد بود و اتفاقات آن چنانی هم در آن نخواهد افتاد. نمی‌شود در آن کاری کرد. البته باید دید که دقیقا به دنبال چه هدفی هستند از تشکیل این صندوق و چه کاری می خواهند انجام بدهند. ولی من به عنوان فعال بازار سرمایه پیشنهاد می‌دهم که بستر را آماده کنند و مردم هم از تحلیل های تحلیل گران استفاده ‌کنند و ضررشان نه تنها جبران می‌شود، بلکه می توانند از بورس سود نیز کسب کنند. ماهی دست مردم ندهند. یک دریاچه درست کنند. مردم بلدند که ماهی بگیرند.