پیام به واشنگتن

سفر هفته گذشته نخست‌وزیر عراق در صدر یک هیئت عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی به ایران، توجه محافل مختلف را به خود جلب کرده و درباره اهداف و پیام‌های این سفر گمانه‌زنی‌های گوناگونی صورت گرفته است.   مصطفی الکاظمی، دو هفته پس از برگزاری نشست بغداد و یک ماه پیش از برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی در این کشور، راهی تهران شد. از این رو هدف عمده او تحکیم مناسبات منطقه‌ای، به ویژه با ایران به منزله بزرگ‌ترین همسایه عراق است.  این در حالی است که وی 13 ماه پیش، نخستین سفر خارجی خود را به ایران انجام داد و اکنون نخستین مقام خارجی است که برای دیدار با رئیس‌جمهور جدید ایران، سیدابراهیم رئیسی به تهران سفر کرده است. از طرفی، با توجه به نزدیک بودن انتخابات پارلمانی در عراق، الکاظمی سعی دارد با توجه به نفوذ ایران بر برخی از جریان‌های این کشور، زمینه برگزاری موفق انتخابات را فراهم کند. طبق اعلام رسمی، هدف سفر الکاظمی بحث و تبادل نظر پیرامون همکاری‌های اقتصادی، انرژی، امنیت و نیز پرونده روابط میان ایران و عربستان بوده است.  از موضوعات مهم در عرصه اقتصادی، تأکید دو طرف بر افزایش سطح مبادلات تجاری از 13 میلیارد به 30 میلیارد دلار در سال و نیز توافق برای لغو روادید و تسریع در احداث خط راه‌آهن بین دو کشور است.  در حوزه انرژی، عراق برای تأمین حداقل یک سوم گاز و برق خود به ایران نیاز دارد؛ اما به دلایلی همچون مشکلات فنی و پرداخت نشدن بدهی‌های عراق، صادرات انرژی به این کشور دچار نوسان شده است. الکاظمی سعی دارد این مسئله را با ایران حل و فصل کند، زیرا نگران است که کاهش صادرات در فصل گرما به ناآرامی‌های اجتماعی، به ویژه در آستانه انتخابات این کشور دامن بزند. موضوع خشکسالی و کمبود آب در عراق از دیگر مسائلی است که مقامات عراقی معمولاً سعی دارند در رایزنی‌های دیپلماتیک با تهران، از فشار آن بکاهند. هر چند مشکل اصلی آب عراق مربوط به ترکیه است، اما به تازگی عراقی‌ها نسبت به عملکرد ایران در تأمین حقابه برخی رودخانه‌های مرزی، مانند سیروان، کارون و کرخه اعتراض‌هایی مطرح کرده‌اند. در پرونده امنیت، افزون بر توسعه همکاری‌های امنیتی و تأکید ایران بر مهار گروه‌های تروریستی در اقلیم کردستان، یکی از پرونده‌های مهمی که الکاظمی در سفر به تهران در باره آن گزارشی ارائه کرد، مسئله خروج نظامیان آمریکایی از عراق در پایان سال جاری میلادی است. اهمیت این موضوع برای ایران از آن جا ناشی می‌شود که «انتقام سخت» از خون سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و همراهانش، در اخراج آمریکا از عراق و منطقه تحقق خواهد یافت.  در موضوع همکاری منطقه‌ای، نخست‌وزیر عراق اقداماتی را برای وساطت میان تهران و ریاض و کاهش تنش‌ میان این دو قدرت منطقه‌ای سامان داده و تاکنون سه دور مذاکره میان مقامات ایرانی و سعودی برگزار شده است، اما هنوز به نتیجه روشنی نرسیده است. در اجلاس اخیر بغداد نیز گفته شد، دولت عراق سعی دارد از طریق این اجلاس تنش بین تهران و ریاض را کاهش دهد، اما ضمن آنکه مشارکت ایران و عربستان در سطح وزیر خارجه بود، تأکید شد که هدف اصلی اجلاس مسائل عراق است.  در مجموع باید گفت، ایران و عراق به عنوان دو همسایه و شریک راهبردی، در ابعاد سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی مناسبات خوبی با یکدیگر دارند، اما با توجه به برخی مشکلات از جمله سنگ‌اندازی‌های آمریکا، تلاش دارند این روابط را توسعه داده و بر مشکلات و موانع موجود غلبه کنند. سفر اخیر مصطفی الکاظمی به تهران، این پیام را به کشورها، به ویژه آمریکایی‌ها مخابره کرد که سیاست تحریم و منزوی‌سازی ایران در منطقه، یک سیاست ناکام بوده است.