صبح صادق >>  نگاه >> یادداشت
تاریخ انتشار : ۰۴ مهر ۱۴۰۰ - ۱۲:۵۵  ، 
کد خبر : ۳۳۳۸۰۳
‬اهمیت‭ ‬روایت‭ ‬دشمن‭ ‬از‭ ‬جنگ‭ ‬تحمیلی‭ ‬ما‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬مرور‭ ‬سخنان‭ ‬‮«‬حامد‭ ‬علوان‭ ‬الجبوری‮»‬‭ ‬واداشت

تصور‭ ‬صدام‭ ‬از‭ ‬طولانی‌شدن‭ ‬جنگ؛‭ ‬فقط‭ ‬شش‭ ‬ماه‭!‬

پایگاه بصیرت / زینب‌گل‌محمدی‭

در‭ ‬پژوهش‌های‭ ‬جنگ‌های‭ ‬دنیا،‌‭ ‬همواره‭ ‬روایت‭ ‬دشمن،‭ ‬از‭ ‬اهمیت‭ ‬زیادی‭ ‬برخوردار‭ ‬است‭. ‬شماره‭ ‬گذشته‭ ‬در‭ ‬آستانه‭ ‬هفته‭ ‬گرامیداشت‭ ‬دفاع‭ ‬مقدس،‭ ‬روایت«صلاح‭ ‬عمرالعلی‮»‬‭ ‬از‭ ‬اعضای‭ ‬شورای‭ ‬رهبری‭ ‬حزب‭ ‬بعث‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬آغاز‭ ‬جنگ،‭ ‬مرور‭ ‬کردیم‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬مجال‭ ‬هم‭ ‬برشی‭ ‬از‭ ‬سخنان‭ ‬‮«‬حامد‭ ‬علوان‭ ‬الجبوری‮»‬‭ ‬را‭ ‬برای‌تان‭ ‬انتخاب‭ ‬کرده‌ایم‭. ‬او‭ ‬رئیس‭ ‬دفتر‭ ‬صدام‭ ‬و‭ ‬وزیر‭ ‬خارجه‭ ‬عراق‭ ‬در‭ ‬سال‌های‭ ‬ابتدایی‭ ‬جنگ‭ ‬تحمیلی‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬آن،‭ ‬وزارتخانه‌های‭ ‬متنوع‭ ‬دیگری‭ ‬را‭ ‬هم‭ ‬تجربه‭ ‬کرده‭ ‬بود‭. ‬او‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬آغاز‭ ‬جنگ‭ ‬و‭ ‬احتمال‭ ‬ادامه‭ ‬آن‭ ‬می‌گوید‭:‬

از‭ ‬شروط‭ ‬ضمنی‭ ‬قرارداد‭ ‬الجزایر‭ ‬این‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬آقای‭ )‬آیت‌الله‭(‬‌خمینی‭ ‬از‭ ‬عراق‭ ‬خارج‭ ‬شود‭ ‬و‭ ‬مخالفت‭ ‬با‭ ‬شاه‭ ‬در‭ ‬عراق‭ ‬پایان‭ ‬یابد‭. ‬ما‭ ‬هم‭ ‬در‭ ‬پاسخ‭ ‬گفتیم‭ ‬که‭ )‬آیت‌الله) ‬خمینی‭ ‬پیش‭ ‬از‭ ‬درخواست‭ ‬شاه‭ ‬رفته‭ ‬و‭ ‬الآن‭ ‬تقریبا‭ ‬به‭ ‬مرز‭ ‬کویت‭ ‬رسیده‭ ‬است؛‭ ‬و‭ ‬فکر‭ ‬می‌کنم‭ ‬کویتی‌ها‭ ‬هم‭ ‬کمی‭ ‬برای‭ ‬دادن‭ ‬اجازه‭ ‬ورود‭ ‬به‭ ‬او‭ ‬که‭ ‬برود‭ ‬و‭ ‬سوار‭ ‬هواپیما‭ ‬شود‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬جای‭ ‬دیگری‭ ‬برود،‭ ‬این‭ ‬دست‭ ‬آن‭ ‬دست‭ ‬کرده‭ ‬بودند‭.‬

صدام‭ ‬بر‭ ‬آغاز‭ ‬جنگ‭ ‬با‭ ‬ایران‭ ‬پافشاری‭ ‬داشت‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬نیمه‭ ‬دوم‭ ‬سال‭ ‬۱۹۸۰‭ ‬روابط‭ ‬بین‭ ‬دو‭ ‬کشور‭ ‬تیره‭ ‬شد‭. ‬صدام‭ ‬حسین‭ ‬سفری‭ ‬منطقه‌ای‭ ‬به‭ ‬برخی‭ ‬کشورها‭ ‬نظیر‭ ‬عربستان‭ ‬و‭ ‬اردن‭ ‬داشت‭ ‬تا‭ ‬تأییدی‭ ‬برای‭ ‬راه‭ ‬انداختن‭ ‬این‭ ‬جنگ‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬بیاورد‭ ‬و‭ ‬اولین‭ ‬گلوله‭ ‬این‭ ‬جنگ‭ ‬در‭ ‬۲۲‭ ‬سپتامبر‭ ‬۱۹۸۰‭ (‬۳۱‭ ‬شهریور‭ ‬۱۳۵۹‭) ‬شلیک‭ ‬شد‭.‬

روابط‭ ‬بین‭ ‬عراق‭ ‬و‭ ‬ایران‭ ‬متشنج‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬تشنج‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬افزایش‭ ‬بود‭. ‬پیش‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬هم‭ ‬در‭ ‬مکه‭ ‬موضوع‭ ‬هجوم‭ ‬تندروهای‭ ‬اسلام‌گرای‭ ‬مسلح‭ ‬به‭ ‬مسجدالحرام‭ ‬رخ‭ ‬داد؛‭ ‬ماجرای‭ ‬اشغال‭ ‬چند‭ ‬روزه‭ ‬مسجدالحرام‭ ‬از‭ ‬روز‭ ‬۱‭ ‬ماه‭ ‬محرم‭ ‬سال‭ ‬۱۴۰۰‭ ‬هجری‭ ‬قمری‭ (‬۳۰‭ ‬آبان‭ ‬۱۳۵۸‭) ‬به‭ ‬دست‭ ‬گروهی‭ ‬از‭ ‬سلفی‌های‭ ‬عربستانی،‭ ‬با‭ ‬ادعای‭ ‬مهدویت‭.‬

من‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬نشست‭ ‬سران‭ ‬عرب‭ ‬در‭ ‬تونس‭ ‬حضور‭ ‬داشتم‭. ‬عکس‌العمل‭ ‬صدام‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬حادثه‭ ‬اشغال‭ ‬مسجدالحرام‭ ‬این‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬واقعاً‭ ‬با‭ ‬قدرت‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬محکوم‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬نگرانی‌اش‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬جریان‌های‭ ‬تندروی‭ ‬اسلام‌گرا،‭ ‬چه‭ ‬سنی‭ ‬و‭ ‬چه‭ ‬شیعی‭ ‬نشان‭ ‬داد‭. ‬صدام‭ ‬تقریبا‭ ‬از‭ ‬همه‭ ‬نگران‭ ‬بود،‭ ‬یعنی‭ ‬از‭ ‬هر‭ ‬کس‭ ‬که‭ ‬ممکن‭ ‬بود‭ ‬برایش‭ ‬خطری‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭ ‬نگران‭ ‬بود‭. ‬

صدام‭ ‬در‭ ‬اکثر‭ ‬جلسات‭ ‬هیئت‭ ‬دولت‭ ‬حاضر‭ ‬می‌شد‭ ‬و‭ ‬من‭ ‬هم‭ ‬بودم‭. ‬در‭ ‬جلسات‭ ‬هیئت‭ ‬دولت‭ ‬از‭ ‬امکان‭ ‬رخ‭ ‬دادن‭ ‬جنگ‭ ‬حرفی‭ ‬زده‭ ‬نمی‌شد‭. ‬حتى‭ ‬تا‭ ‬حدود‭ ‬بیست‭ ‬روز‭ ‬پیش‭ ‬از‭ ‬شروع‭ ‬جنگ،‭ ‬رئیس‌جمهور،‭ ‬رئیس‭ ‬ستاد‭ ‬ارتش‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬آن‭ ‬موقع‭ ‬سپهبد‭ ‬‮«‬عبدالجبار‭ ‬شنشل‮»‬‭ ‬بود،‭ ‬به‭ ‬جلسات‭ ‬هیئت‭ ‬دولت‭ ‬فرا‭ ‬می‌خواند‭. ‬نقشه‌ای‭ ‬بر‭ ‬دیوار‭ ‬اتاق‭ ‬جلسات‭ ‬شورای‭ ‬ملی‭ ‬نصب‭ ‬بود‭. ‬رئیس‌جمهور‭ ‬از‭ ‬رئیس‭ ‬ستاد‭ ‬می‌خواست‭ ‬که‭ ‬مناطق‭ ‬مرزی‭ ‬مورد‭ ‬اختلاف‭ ‬با‭ ‬ایران‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬ما‭ ‬تشریح‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬بگوید‭ ‬ایرانی‌ها‭ ‬چطور‭ ‬وارد‭ ‬آن‭ ‬منطقه‭ ‬شده‌اند‭. ‬هیچ‌کس‭ ‬در‭ ‬بین‭ ‬ما‭ ‬فکرش‭ ‬را‭ ‬هم‭ ‬نمی‌کرد‭ ‬که‭ ‬جنگی‭ ‬گسترده،‭ ‬مثل‭ ‬آنچه‭ ‬در‭ ‬عمل‭ ‬رخ‭ ‬داد‭ ‬به‭ ‬وقوع‭ ‬بپیوندد‭.‬

یعنی‭ ‬چیدن‭ ‬مقدمات‭ ‬جنگ‭ ‬بین‭ ‬خود‭ ‬او‭ ‬و‭ ‬یک‭ ‬مجموعه‭ ‬خیلی‭ ‬محدود‭ ‬بود‭.‬

صدام‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬دوره‭ ‬بیشتر‭ ‬به‭ ‬‮«‬عدنان‭ ‬خيرالله‮»‬‭ ‬و‭ ‬سپهبد‭ ‬‮«‬عبدالجبار‭ ‬شنشل‮»‬‭ ‬اطمینان‭ ‬داشت‭. ‬این‭ ‬گروه‭ ‬کوچک،‭ ‬کسانی‭ ‬بودند‭ ‬که‭ ‬صدام‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬به‭ ‬آنها‭ ‬اعتماد‭ ‬داشت‭. ‬

پیش‭ ‬از‭ ‬شروع‭ ‬جنگ،‭ ‬من‭ ‬در‭ ‬بعضی‭ ‬از‭ ‬دیدارهای‭ ‬دیگر‭ ‬هم‭ ‬حاضر‭ ‬می‌شدم‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬حضور‭ ‬صدام،‭ ‬‮«‬جرج‭ ‬براون‮»‬‭ ‬وزیر‭ ‬خارجه‭ ‬وقت‭ ‬انگلیس‭ ‬و‭ ‬‮«‬شاپور‭ ‬بختیار‮»‬‭ ‬که‭ ‬آن‭ ‬زمان‭ ‬در‭ ‬پاریس‭ ‬ساکن‭ ‬بود‭ ‬تشکیل‭ ‬می‌شد‭ ‬و‭ ‬فکر‭ ‬می‌کنم‭ ‬یک‭ ‬ژنرال‭ ‬ایرانی‭ ‬هم‭ ‬که‭ ‬آن‭ ‬زمان‭ ‬به‭ ‬پاریس‭ ‬پناهنده‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬جا‭ ‬ساکن‭ ‬بود‭ (‬تیمسار‭ ‬غلام‭ ‬علی‭ ‬اویسی‭) ‬هم‭ ‬در‭ ‬جلسات‭ ‬حضور‭ ‬داشت‭. ‬همه‭ ‬صحبت‌های‌شان‭ ‬هم‭ ‬مبنی‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬ایران‭ ‬در‭ ‬آستانه‭ ‬سقوط‭ ‬است؛‭ ‬ارتشش‭ ‬از‭ ‬هم‭ ‬پاشیده‭ ‬و‭ ‬چون‭ ‬اعدام‌ها‭ ‬شامل‭ ‬حال‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬افسران‭ ‬و‭ ‬خلبانان‭ ‬ایرانی‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬نیروی‭ ‬هوایی‌اش‭ ‬تقريباً‭ ‬فلج‭ ‬است‭ ‬و‭... .‬

همه‭ ‬آن‭ ‬حاضران‭ ‬در‭ ‬جلسات‭ ‬می‌خواستند‭ ‬این‭ ‬طور‭ ‬نشان‭ ‬دهند‭ ‬که‭ ‬عملیات‭ ‬نظامی‭ ‬پیش‭ ‬رو‭ ‬در‭ ‬ایران،‭ ‬یک‭ ‬سفر‭ ‬تفریحی‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬هیچ‭ ‬زحمتی‭ ‬نخواهد‭ ‬داشت‭. ‬این‭ ‬چیزی‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬من‭ ‬شنیدم‭ ‬و‭ ‬قطعاً‭ ‬این‭ ‬موضوع،‭ ‬صدام‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬شروع‭ ‬جنگ‭ ‬تشویق‭ ‬کرد‭.‬

هدف‌مان‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬جنگ‭ ‬متوقف‭ ‬کردن‭ ‬پیشروی‭ ‬موج‭ ‬انقلاب‭ ‬اسلامی‭ ‬به‭ ‬رهبری‭ (‬آیت‌الله‭) ‬خمینی‭ ‬بود‭. ‬شعارهایی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬موقع‭ ‬از‭ ‬تهران‭ ‬سر‭ ‬می‌دادند،‭ ‬واقعاً‭ ‬ترسناک‭ ‬بود‭. ‬صدور‭ ‬انقلاب‭ ‬و‭ ‬تظاهرات‌های‭ ‬مردمی‭ ‬عظیمی‭ ‬که‭ ‬راه‭ ‬می‌افتاد‭ ‬و‭ ‬خواستار‭ ‬صدور‭ ‬انقلاب‭ ‬به‭ ‬عراق‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬کشورهای‭ ‬حاشیه‭ ‬خلیج‌فارس‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬کل‭ ‬جهان‭ ‬اسلام‭ ‬بود،‌‭ ‬ما‭ ‬را‭ ‬می‌ترساند‭.‬

صدام‭ ‬محاسباتش‭ ‬را‭ ‬انجام‭ ‬داده‭ ‬و‭ ‬روی‭ ‬برتری‭ ‬نظامی‭ ‬عراق‭ ‬حساب‭ ‬باز‭ ‬کرده‭ ‬بود‭. ‬عراق‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬موقع‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬یک‭ ‬میلیون‭ ‬نیروی‭ ‬نظامی‭ ‬و‭ ‬سلاح‌های‭ ‬پیشرفته‭ ‬ساخت‭ ‬شوروی‭ ‬داشت‭. ‬بعدها‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬نیروی‭ ‬هوایی،‭ ‬این‭ ‬نیرو‭ ‬به‭ ‬هواپیماهای‭ ‬پیشرفته‭ ‬فرانسوی‭ ‬و‭ ‬موشک‭ ‬اگزوست‭ ‬هم‭ ‬مجهز‭ ‬شد‭. ‬در‭ ‬مقابل،‭ ‬ایران‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬وضعی‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬توصیف‭ ‬کردم‭.‬

روشی‭ ‬که‭ ‬بعدها‭ ‬در‭ ‬دوره‭ ‬میانی‭ ‬جنگ‭ ‬از‭ ‬طرف‭ ‬ایران‭ ‬در‭ ‬پیش‭ ‬گرفته‭ ‬شد،‭ ‬دکترین‭ ‬نظامی‭ ‬کره‭ ‬شمالی‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬آن‭ ‬هم‭ ‬تمرکز‭ ‬بر‭ ‬امواج‭ ‬انسانی‭ ‬بود‭. ‬

مثلا‭ ‬یک‭ ‬پایگاه‭ ‬نظامی‭ ‬عراقی‭ ‬در‭ ‬خط‭ ‬مقدم‭ ‬جبهه‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬امواج‭ ‬انسانی‭ ‬از‭ ‬جوانان‭ ‬کم‭ ‬سن‭ ‬و‭ ‬سال‭ ‬ایرانی‭ ‬به‭ ‬سمت‭ ‬آن‭ ‬راه‭ ‬می‌افتادند‭. ‬منطقه‭ ‬برای‭ ‬محافظت‭ ‬از‭ ‬پایگاه‭ ‬مین‌گذاری‭ ‬شده‭ ‬بود‭. ‬امواج‭ ‬انسانی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬جوانان‭ ‬کم‭ ‬سن‭ ‬و‭ ‬سال‭ ‬راه‭ ‬می‌افتاد‭ ‬که‭ ‬روی‭ ‬پیشانی‌بندهای‌شان‭ ‬شعار‭ ‬نوشته‭ ‬شده‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬براین‭ ‬اساس‭ ‬که‭ ‬کلید‭ ‬بهشت‭ (‬در‭ ‬پی‭ ‬اشتباه‭ ‬عمدی‭ ‬یا‭ ‬سهوی‭ ‬یک‭ ‬خبرنگار‭ ‬غربی‭ ‬که‭ ‬گزارشی‭ ‬میدانی‭ ‬از‭ ‬خطوط‭ ‬نبرد‭ ‬ایران‌‭ ‬می‭ ‬داد،‭ ‬اشاره‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬رزمندگان‭ ‬به‭ ‬کتاب‭ ‬‮«‬مفاتیح‭ ‬الجنان‮»‬‭ ‬را‭ ‬عینا‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬‮«‬کلیدهای‭ ‬بهشت‮»‬‭ ‬ترجمه‭ ‬کرد‭!) ‬در‭ ‬جیب‌شان‭ ‬است،‭ ‬می‌آمدند‭ ‬و‭ ‬میدان‌های‭ ‬مین‭ ‬با‭ ‬افراد‭ ‬بشری‭ ‬باز‭ ‬می‌شد‭ ‬و‭ ‬صدها‭ ‬نفر‭ ‬کشته‭ ‬می‌شدند‭ ‬تا‭ ‬یک‭ ‬راه‭ ‬امن‭ ‬به‭ ‬سمت‭ ‬یک‭ ‬پایگاه‭ ‬نظامی‭ ‬معین‭ ‬باز‭ ‬شود‭. ‬سپس‭ ‬موج‌های‭ ‬دیگر‭ ‬می‌آمد‭ ‬و‭ ‬همین‭ ‬طور‭ ‬به‭ ‬تهاجم‭ ‬ادامه‭ ‬می‌دادند؛‭ ‬یعنی‭ ‬دقیقاً‭ ‬توانسته‭ ‬بودند‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬روحی‭ ‬بر‭ ‬عراقی‌ها‭ ‬پیروز‭ ‬شوند‭. ‬

از‭ ‬‮«‬عزت‭ ‬ابراهیم‭ ‬الدوری‮»‬‭ ‬چیزی‭ ‬شنیدم‭ ‬که‭ ‬واقعاً‭ ‬افکارم‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬هم‭ ‬ریخت‭. ‬او‭ ‬از‭ ‬فرماندهان‭ ‬نظامی‭ ‬ارتش‭ ‬بعث‭ ‬عراق‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬قبضه‭ ‬قدرت‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬صدام‭ ‬حسین،‭ ‬مرد‭ ‬شماره‭ ‬دو‭ ‬این‭ ‬حزب‭ ‬شد‭. ‬دقیقا‭ ‬در‭ ‬همان‭ ‬روزهای‭ ‬ابتدای‭ ‬جنگ‭ ‬داشتیم‭ ‬به‭ ‬استقبال‭ ‬‮«‬ضیاء‭ ‬الحق‮»‬‭ ‬می‌رفتیم‭. ‬او‭ ‬اولین‭ ‬کسی‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬طرف‭ ‬سازمان‭ ‬کنفرانس‭ ‬اسلامی‭ ‬تعیین‭ ‬شد‭ ‬تا‭ ‬تلاش‌هایی‭ ‬برای‭ ‬حل‭ ‬اختلاف‭ ‬در‭ ‬همان‭ ‬ابتدای‭ ‬جنگ‭ ‬کند‭. ‬چون‭ ‬آسمان‭ ‬عراق‭ ‬بسته‭ ‬بود،‭ ‬طبعا‭ ‬هواپیما‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬روزها‭ ‬قابل‭ ‬استفاده‭ ‬نبود؛‭ ‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل‭ ‬با‭ ‬خودرو‭ ‬به‭ ‬منطقه‭ ‬‮«‬خان‭ ‬باری‮»‬‭ ‬که‭ ‬نزدیک‭ ‬بغداد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬مسير‭ ‬الرمادی‭ ‬بود‭ ‬رفتیم‭. ‬در‭ ‬مسیر‭ ‬حرکت،‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬قهوه‌خانه‭ ‬بین‌راهی‭ ‬کوچک‭ ‬به‭ ‬انتظار‭ ‬کاروان‭ ‬ضیاء‭ ‬الحق‭ ‬نشستیم‭ ‬که‭ ‬او‭ ‬هم‭ ‬با‭ ‬خودرو‭ ‬از‭ ‬اردن‭ ‬به‭ ‬عراق‭ ‬می‌آمد‭.‬

عزت‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬من‭ ‬گفت‭: ‬‮«‬استاد‭ ‬حامد‭! ‬والله‭ ‬اگر‭ ‬جنگ‭ ‬شش‭ ‬ماه‭ ‬هم‭ ‬طول‭ ‬بکشد‭ ‬ما‭ ‬كوتاه‭ ‬نمی‌آییم‭.‬‮»‬‭ ‬یعنی‭ ‬خیال‭ ‬می‌کردند‭ ‬جنگ‭ ‬بیشتر‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬طول‭ ‬نمی‌کشد‭. ‬من‭ ‬فکر‭ ‬می‌کنم‭ ‬اطلاعات‭ ‬غلطی‭ ‬می‌رسید‭ ‬که‭ ‬ارتش‭ ‬و‭ ‬نیروی‭ ‬هوایی‭ ‬ایران‭ ‬از‭ ‬هم‭ ‬فرو‭ ‬پاشیده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬همین‭ ‬اطلاعات،‭ ‬موجب‭ ‬اشتباه‭ ‬محاسباتی‭ ‬رهبران‭ ‬عراق‭ ‬شد؛‭ ‬یعنی‭ ‬حساب‭ ‬امواج‭ ‬انسانی‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬راه‭ ‬افتاد،‭ ‬نکرده‭ ‬بودند‭. ‬حقیقتاً‭ ‬باید‭ ‬همه‭ ‬این‭ ‬محاسبات‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬گرفته‭ ‬می‌شد‭.‬

نظرات بینندگان
آخرین مطلب
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات