حمله سایبری، سوخت!

ساعت ۱۱ روز سه‌شنبه ۴ آبان ۱۴۰۰، انتشار یک خبر مردم را در شوک فرو برد؛ خبری با این عنوان که «جایگاه‌های سوخت در سراسر کشور از توزیع بنزین، گاز و گازوئیل به خودروها امتناع می‌کنند.» این خبر تک‌جمله‌ای و شایعات و تحلیل‌هایی که در پس آن در فضای مجازی شکل گرفت، بار دیگر احساس دلهره و اضطراب را در جامعه پدید آورد. دلهره از افزایش مجدد قیمت سوخت یا حذف سهمیه‌های ماهانه‌ای که برای دارندگان خودرو در نظر گرفته شده است.

در این میان مدیریت غلط دولتمردان سابق در آبان‌ماه سال 1398 پس از افزایش قیمت سوخت نیز این فرضیه را تقویت می‌کرد که شاید بار دیگر یک بحران اجتماعی با پیش‌زمینه بنزین در انتظار کشور باشد.

از سوی دیگر، در جریان این حمله سایبری به زیرساخت‌های توزیع سوخت کشور، ضدانقلاب تمام تلاش خود را کرد تا با ایجاد یک جرقه، آتش زبانه‌داری برپا کند و مردم را برای اعلام اعتراض‌شان به کف خیابان‌ها بکشاند. دشمن با استفاده از تجارب قبلی خود، این بار هم به دنبال آن بود که با سوق دادن جامعه به سمت یک نارضایتی عمومی، دامنه اعتماد مردم به مسئولان را کاهش داده و‌ بدبینی نسبت به کارآمدی نظام را افزایش دهد. هدفی که اگر با مدیریت صحیح مسئولان و رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی و همینطور خویشتنداری و آرامش مردم روبه‌رو نمی‌شد، ممکن بود برای دشمن دست‌یافتنی باشد.

مدیریت مردمی یکپارچه و به‌هنگام

این بار اما خیلی زود و تنها به فاصله دو تا سه ساعت از شروع ماجرا مشخص شد که قصه آبان ۱۴۰۰ با قصه آبان ۱۳۹۸ تفاوت‌های اساسی دارد و معلوم شد یک گروه هک سایبری با ایجاد اختلال در سامانه‌های هوشمند توزیع سوخت و با هدف ایجاد فضای ترس و اضطراب در بین مردم، مانع از عرضه سوخت جایگاه‌داران به مردم شده‌اند.

مقامات و نهادهای رسمی کشور از جمله مرکز ملی فضای مجازی به فاصله سه ساعت از شروع اختلال در سیستم سوخت‌رسانی از تریبون‌های مختلف از جمله صداوسیما اعلام کردند که دلیل اختلال در سیستم هوشمند توزیع سوخت «حمله سایبری از بیرون از مرزهای کشور بوده و ظرف یک تا دو روز ماجرا فیصله پیدا می‌کند.» این اعلام وضعیت صریح و شفاف، تمام نقشه‌های دشمن برای برهم زدن آرامش کشور را نقش بر آب کرد. در پی این وعده، مشکل عرضه سوخت به مردم در فاصله ۱۲ تا 72 ساعت پس از حمله سایبری حل شد و وزارت نفت با تغییری که در سامانه‌های هوشمند جایگاه‌های سوخت در سراسر کشور ایجاد کرد، سوخت‌رسانی به وسایل نقلیه عمومی را به حالت قبل برگرداند و مردم هم از سهمیه موجود در کارت‌های سوخت‌شان اطمینان‌خاطر پیدا کردند.

اطلاع‌رسانی‌های به‌موقع، پیاپی، صریح و شفاف پیرامون حادثه به‌وجود آمده از سوی رسانه ملی، بی‌توجهی افراد جامعه به شایعات موجود در فضای مجازی، حفظ آرامش مردم در عین معطلی‌های بعضاً چندساعته در جایگاه‌های سوخت، پاسخگو بودن مسئولان ذی‌ربط از همان ساعات اولیه، حضور میدانی رئیس‌جمهور در وزارت نفت و هدایت مستقیم بحران، سرکشی رئیس‌جمهور و‌ وزیر نفت از جایگاه‌های عرضه سوخت در شهر و گفت‌وگوی چهره به چهره با مردم و متصدیان این جایگاه‌ها، اطمینان دادن مسئولان به مردم در خصوص علت حادثه پیش‌آمده و همینطور تکرار چندین باره این گزاره که «سوخت گران نمی‌شود»، همه و همه عواملی بودند که این بار از تهدید به‌ وجود آمده یک تجربه ذی‌قیمت برای کشور ساختند.

اطلاع‌رسانی و اقناع‌سازی بدون توقف

عملکرد صداوسیما در واکنش به یک رخداد اجتماعی که قابلیت بحران‌آفرینی برای کشور را داشت، نظر بسیاری از مردم، صاحب‌نظران و فعالان فرهنگی و اجتماعی را به خود جلب کرد. خرق عادت صداوسیما این گونه بود که به جای بایکوت خبری وقایع کشور در‌ روز‌های پر تنش، این بار در مقام یک تریبون جریان‌ساز حاضر شد و با انجام رسالت آگاهی‌سازی عمومی، ابتکار عمل را از دشمن گرفت. موضوعی که بسیاری دلیل آن را تغییر ترکیب اعضای شورای عالی امنیت ملی کشور بعد از روی کار آمدن دولت جدید و همینطور تغییر و تحولات اخیر در سازمان صداوسیما می‌دانستند.

اخبار سراسری ساعت ۱۴ شبکه یک سیما و همینطور گزارش‌های زنده شبکه بین‌المللی خبر در ظهر روز اختلال در سامانه‌های توزیع سوخت، پیاده‌نظام رسانه‌ای دشمن را دچار سرگیجه‌ای اساسی کرد. پیاده‌نظامی که در بحران‌های اجتماعی سالیان پیش از سکوت صداوسیما در روز یا روزهای آغازین بحران و همینطور مدیریت غلط و پاسخگو نبودن مسئولان نهایت سوءاستفاده را می‌کرد و با القائات و‌ شایعه‌سازی‌های دروغین خود به‌راحتی جو کشور را مسموم می‌کرد و‌ مردم را برای برپایی تجمع و اعتراض در کف خیابان‌ها می‌شوراند، این بار وقتی که با روشنگری رسانه‌ ملی روبه‌رو شد و گزارش‌های میدانی از جایگاه‌های سوخت در سراسر کشور و گفت‌وگو‌ با حاضران در صف‌های طولانی جایگاه‌های سوخت و اظهارنظرهای مسئولان وزارت نفت و اعضای بلندپایه دولت را از شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی ایران دید و شنید، خیلی زود فهمید که این بار شایعات و دروغ‌هایش نتیجه‌ای جز رسوایی بیشتر خودش نخواهد داشت.

ضرورت مقاوم‌سازی زیرساخت‌ها

فارغ از اتفاقی که هفته گذشته رخ داد و هوشیاری مردم، رسانه‌ها و دولتمردان که پس از وقوع حادثه اجازه پیاده‌سازی نقشه دشمن را نداد، نباید از این نکته غافل شد که مسئولان پدافندی کشور در حوزه‌های مختلف باید پیش‌بینی تکرار حملاتی از این دست را در ذهن داشته و به راهکارهای خنثی‌کردن این حملات پیش از آغاز اقدام دشمنان رسیده باشند.  با در نظر گرفتن این نکته که حمله سایبری به زیرساخت‌های حیاتی و حساس همچون شبکه توزیع بنزین یا برق و آب از تهدیدات شایع در دنیای امروز است و با توجه به اینکه دشمنان ایران به خوبی دریافته‌اند که یارای مقابله با ایران در جنگ نظامی را ندارند و همه توان خود را در نبرد اقتصادی و فرهنگی با ایران صرف کرده‌اند و برای به‌دست آوردن هدف خود که فروپاشی اجتماعی ایران از درون است از هیچ اقدام شیطانی و خصمانه‌ای دریغ نمی‌کنند، از این رو مسئولان حوزه سایبری و پدافند غیرعامل کشور برای پیشگیری از تکرار چنین حوادثی باید نهایت تلاش خود را به کار ببرند و با رویکرد و برنامه‌ای جدی و عملیاتی مانع از تکرار حملات سایبری دشمن به زیرساخت‌های کشور شوند.