رد پای تل‌آویو

وقوع کودتای اخیر نظامی در سودان سؤالاتی را درباره ابعاد و اهداف این حادثه برانگیخته است. گروهی از نظامیان به اقامتگاه «عبدالله حمدوک» نخست‌وزیر سودان حمله کردند و او را در بازداشت خانگی قرار دادند. علاوه بر نخست‌وزیر، چند نفر از وزرا و فرماندار خارطوم هم از سوی نظامیان بازداشت شدند. ژنرال «عبدالفتاح البرهان» رئیس شورای حاکمیتی انتقالی سودان ضمن اعلام وضعیت فوق‌العاده و انحلال شورای حاکمیتی و شورای وزیران سودان، مدعی شد ارتش سودان به کودتا دست نزده، بلکه صرفاً در حال اصلاح جریان انقلاب است. این حادثه پس از تنش طولانی میان دولت‌های انتقالی نظامی و مدنی روی داده و در هفته‌های گذشته شهروندان هوادار دولت غیرنظامی بارها علیه تلاش‌های نظامیان برای کودتا تظاهرات کرده‌اند. سودان از سال ۲۰۱۹ و پس از سقوط حکومت عمر البشیر وارد یک چرخه نزاع قدرت میان نظامیان و سیاستمداران و جریان جامعه مدنی شده و مخالفان، مقامات ارتش را به تلاش برای احیای دیکتاتوری پیشین متهم می‌کنند. عمر البشیر که از سال ۱۹۸۹ بر سودان حاکم بود، پس از برپایی تظاهرات در خارطوم و سایر ایالت‌های این کشور در اعتراض به گرانی و اوضاع بد معیشتی این کشور، در ۱۱ آوریل ۲۰۱۹ از قدرت برکنار شد و یک دولت انتقالی، اداره امور کشور را در دست گرفت که ریاست آن بر عهده «عبدالله حمدوک» نهاده شد.

دولت انتقالی سودان در اوت ۲۰۱۹ میلادی آغاز به کار کرد و قرار بود مدت زمان انتقال قدرت از نظامیان به غیرنظامیان ۳۹ ماهه باشد و در این مدت قدرت میان ارتش و ائتلاف «آزادی و تغییر» تقسیم شود. با این حال نظامیان با اتکا به قدرت سلاح سعی دارند در حاکمیت سودان دست برتر را داشته باشند.

نکته قابل توجه این است که تلاش برای کودتا تنها دو روز پس از ملاقات «جفری فلتمن»، نماینده ویژه ایالات متحده در شاخ آفریقا با مقامات نظامی و دولت مدنی سودان رخ داد و فرمانده نیروهای مسلح سودان به آمریکایی‌ها درباره اقدام احتمالی نیروهای ارتش سودان علیه کابینه غیرنظامی اطلاع داده بود. این مسئله‌ نقش و نفوذ واشنگتن را در این رخداد برجسته کرده است. گفته می‌شود آمریکا با وجود آنکه در ظاهر حامی روند دموکراتیک و مخالف هر گونه کودتا در سودان است، اما نسبت به اقدام ژنرال البرهان هیچ گونه ممانعت جدی انجام نداد.

از سوی دیگر، برخی رسانه‌های صهیونیستی فاش کردند تل‌آویو از طریق سازمان موساد و وزارت خارجه این رژیم در حوادث اخیر سودان نقش داشته و علنا از نظامیان در سودان حمایت می‌کند و «محمد حمیدتی» معاون رئیس شورای حاکمیتی که در واقع فرد شماره دو در سودان است، به طور آشکار با موساد همکاری می‌کند.

محافل رسمی در سرزمین‌های اشغالی می‌گویند هر چند تلاش آمریکا برای دموکراسی‌سازی در سودان قابل درک است، اما از میان البرهان و حمدوک، باید البرهان را انتخاب کند؛ زیرا وی به تقویت روابط با آمریکا و صهیونیستی تمایل دارد.

در واقع، سران رژیم صهیونیستی روی نظامیانی که عامل اصلی امضای توافق صلح با این رژیم بودند، حساب ویژه‌ای باز کرده و در عین حال معتقدند خارطوم هیچ اقدام عملی در این زمینه انجام نداده و دفتر نمایندگی در اراضی اشغالی افتتاح نکرده است. یکی از دلایل این تعلل، مخالفت حمدوک با عادی‌سازی روابط با تل‌آویو بوده است.

از نگاه تل‌آویو، سودان کشور بزرگی است که موقعیت راهبردی دارد و حفظ روابط با این کشور در شمال آفریقا از اولویت خاصی برخوردار است. به همین دلیل رژیم صهیونیستی نقش گسترده‌ای در سودان ایفا کرده و تلاش کرده است به اختلافات بین نظامیان و دولت موقت دامن بزند. از این منظر، کودتای اخیر پرده دیگری از قدرت‌طلبی نظامیان در کشور فقیر سودان با تکیه بر طرح‌های مداخله‌جویانه خارجی، به ویژه رژیم صهیونیستی قلمداد می‌شود.