افزایش نرخ ارز و راهکار کنترل آن

افزایش نرخ ارز در بازار آزاد نگرانی‌هایی را در بین تولیدکنندگان و مردم نسبت به آینده قدرت ریال و افزایش تورم در بازار ایجاد کرده است. از این حیث گمانه‌زنی‌های منفی نسبت به آینده نرخ ارز در ماه‌های پیش رو بیشتر شده است.

نکات تحلیلی: اگرچه در تعیین نرخ ارز عوامل سیاسی و اقتصادی نقش اصلی دارد، ولیکن موضوعات مربوط به تکنیکال نیز در تعادل عرضه و تقاضای ارز مؤثر است. در ماه گذشته دولت با رسانه‌ای کردن مباحث فنی مربوط به حذف ارز ترجیحی، تقاضای ارز را در بازار افزایش داد و مقاومت تکنیکالی ۲۸۲۰۰ شکسته شد؛ مقاومتی که برای چند ماه سقف نرخ ارز بود. این اولین گام در افزایش قیمت دلار بود. دوم، در اقتصاد ایران نظام ارزی منسجم وجود ندارد؛ نظام ارزی که در آن بانک مرکزی به‌عنوان بازیگر قدرتمند، ناظر، هدایتگر و کنترل‌کننده، ایفای نقش کند. بدیهی است که بانک مرکزی برای ایفای این نقش، نیازمند داشتن بازوهای قدرتمند در بازار ارز و پشتیبانی نهادهای امنیتی است؛ وجود بازارهای چندگانه ارزی یکی از موانع تشکیل این نظام ارزی است. سوم، انتظارات سیاسی است که بخش زیادی از آن توسط رسانه‌های غربی القا می‌شود و موجبات سفته‌بازی و سوداگری را به وجود آورده است. این گروه از سوداگران که از طریق فضای مجازی مبادرت به افزایش نرخ ارز می‌کنند، عمدتاً از کانال‌های امنیتی و اقتصادی بیرون جهت‌دهی می‌شوند. این گروه نقش پیاده‌نظام غرب در ایران را بازی می‌کنند و هدف اصلی‌شان عینیت‌بخشی به القای رسانه‌های غربی برون‌مرزی و رسانه‌های غرب‌زده داخلی در خصوص شرطی‌سازی اقتصاد به مذاکره است. باوجوداینکه اکثر بازار کالا از طریق ارز نیما، سنا و ترجیحی تأمین می‌شود؛ نرخ بازار آزاد باوجود ناچیزترین میزان مبادله، همچنان بیشترین تأثیر هیجانی و تورمی را بر بازار کالا دارد.

نکته راهبردی: در شرایطی که اقتصاد کشور در وضعیت خاصی از حیث انتظارات منفی نسبت به آینده قرار گرفته است باید تصمیمات اقتصادی در حوزه سیاست‌های پولی، مالی و نظام ارزی با حساسیت بیشتری اتخاذ و رسانه‌ای شود. اگرچه متأثر از اقدامات دولت گذشته، نرخ ارز وابستگی فزاینده و کاذبی نسبت به انتظارات سیاسی پیدا کرده است، اما باید با اصلاح نظام ارزی، نقش بانک مرکزی را در کنترل بازار ارز پررنگ کرد و در این زمینه نهادهای امنیتی نیز باید سرشاخه‌های سوداگری و سفته‌بازی‌ها پیرامون دلار را کنترل و مهار کنند. (نویسنده: علی محمدی)