تکنیک غرب در مذاکرات با ایران

مذاکرات هسته‌ای در حالی در وین برگزار می‌شود که بررسی‌ها از رفتار غرب نشان می‌دهد، نوع نگاه آنها به برجام با آن چیزی که در رسانه‌ها مخابره می‌شود، بسیار متفاوت است. واقعیت امر این است که به واسطه خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق هسته‌ای در سال 1397 و بی‌تعهدی مطلق کشورهای اروپایی در تأمین حداقلی منافع ایران در برجام، همچنین مشغول‌سازی ایران به جهت تلاش برای شرطی‌سازی اقتصاد آن از طریق خلق واژگانی همچون اینستکس و... اکنون ایران باید در مذاکرات وین به عنوان طرف «ارزیاب» و «قاضی» با نگاه به گذشته به نوع رفتار غرب که در وضعیت فعلی به عنوان «متهم» شناخته شده است، رفتار کند. فارغ از اینکه در وضعیت فعلی روند مذاکرات وین در چه مرحله‌ای است، باید مواظب ترفندهای طرف مقابل در میدان بازی بود که گرفتن یک امتیاز نیز برای آنها حکم بُرد را دارد. جمهوری اسلامی ایران طبق15 بار تأییدیه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به تعهدات هسته‌ای خود عمل کرده است، حالا نوبت به انجام تعهدات طرف مقابل رسیده است و در این وضعیت، کوچک‌ترین عقب‌نشینی از مواضع اصولی و منطقی جمهوری اسلامی ایران بالاترین خسارت را می‌تواند به ارمغان بیاورد.

وزیر خارجه فرانسه در مصاحبه‌ای گفته است: «اگر روند مذاکرات وین با کُندی کنونی ادامه یابد و ایران همچنان به غنی‌سازی اورانیوم بپردازد، هیچ چیزی برای مذاکره باقی نمی‌ماند. اگر در وین به توافقی درباره برنامه هسته‌ای ایران دست نیابیم، وارد بحران می‌شویم. ما در وین در برابر دو گزینه قرار داریم، بازگشت سریع به توافق با ایران یا اشاعه هسته‌ای.» توجه به سخنان وزیر خارجه فرانسه در کنار مواضع آمریکا مبنی بر اینکه هفته‌هاست، صحبت از فرصت چند هفته‌ای می‌کنند، نشان می‌دهد راهبرد فشار بر ایران و تلاش برای تغییر رویکردها در دستور کار غرب قرار دارد. حال باید توجه کرد:

اولاً نباید مذاکره‌کنندگان ما در وین و مسئولان وزارت امور خارجه اجازه آغاز روندی را بدهند که براساس آن دوباره جامعه شرطی شود و به گونه‌ای رفتار شود که در تله غرب بیفتیم. حساس کردن بیش از حد جامعه به مذاکره و گره زدن اقتصاد به رفع تحریم که نشان‌دهنده عدم شناخت دشمن است، باعث ادامه مسیری خواهد شد که جز ضرر و زیان هیچ گونه نفعی را عاید کشورمان نخواهد شد. بی‌شک، مخابره اخبار و گذاره‌های متفاوت از مذاکرات وین که طرف غربی همواره در حال متهم‌سازی ایران است و بعضا طرف ایرانی نیر نگاه خوشبینانه به مذاکره دارد، سبب خواهد شد که طرف مقابل در میز مذاکره، از ایران دنبال امتیازگیری باشد.

ثانیاً توجه شود که رویکرد فعلی باید بر مبنای انجام تعهدات طرف مقابل بر اساس راستی‌آزمایی صورت گیرد و افتادن در دام واژگان‌سازی طرف مقابل می‌تواند زمان و افکار عمومی را به سمت دلخواه آنها سوق دهد. بنابراین در حال حاضر یکی از روش‌های غرب در مذاکرات وین، «القای مفاهیم» به جای «تحقق مصادیق» است. صحبت مقامات آمریکایی و اروپایی از «نقض برجام» از سوی ایران و تأکید بر کلیدواژه «حسن نیت»، تا کنون هیچ مصداقی در رفتار و عملکرد غربی‌ها پای میز مذاکرات و میدان عمل نداشته است. اگرچه بازیگران غربی تلاش می‌کنند از این کلیدواژه به مثابه یک اهرم فشار تبلیغاتی علیه جمهوری اسلامی ایران استفاده کنند؛ اما در عمل، این آمریکا و تروئیکای اروپایی هستند که از زمان خروج دولت ترامپ از برجام، فرآیند احیای برجام را با ترسیم ساختارهای تصنعی مانند اینستکس، همراهی با راهبرد فشار حداکثری دولت ترامپ و حمایت از احیای یک‌طرفه برجام به سود اهداف غرب به تأخیر انداخته‌اند. تأکید بر راستی‌آزمایی از اقدامات طرف غربی به ویژه آمریکا، اجازه ندادن به طرح مباحثی به جز برجام و اجازه عدم ورود بازیگران دیگر که همواره در امتداد رویکرد ضد ایرانی آمریکا تلاش می‌کنند، از مباحثی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

ثالثاً، توجه به این نکته ضروری است که اوضاع داخلی آمریکا در وضعیت خوبی قرار ندارد و شکاف اجتماعی عمیقی به وجود آمده است. بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا از کمترین محبوبیت در داخل آمریکا برخوردار است. از طرفی روند انتخابات 2022 آمریکا که از دو ماه دیگر شروع می‌شود و حزب دموکرات برای پیروزی در انتخابات، مجبور است پرونده هسته‌ای ایران را حل و فصل کرده و به سبب آن جمهوری‌خواهان را سرزنش کند. بنابراین، موضوع هسته‌ای و بازگشت آمریکا به برجام مهم است. انتظار می‌رود که اجازه بازگشت بدون هزینه آمریکا به برجام داده نشود.

اکبر معصومی