سفر پر بار

دکتر ابراهیم رضایی نماینده مردم دشتستان در مجلس شورای اسلامی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و رئیس گروه دوستی پارلمانی کشورهای روسیه که در سفر رئیس‌جمهور به مسکو حضور داشت در خصوص کم و کیف اولین سفر رسمی رئیس‌جمهور به روسیه، توافقات، دستاوردها و حواشی سفر مطالبی را بیان کرده، که در ادامه می‌خوانید.

روسیه کشور مهمی در منطقه و جهان است و یکی از پهناورترین کشورهای دنیا بوده و مساحت آن با بیش از نیمی از قاره آفریقا برابری می‌کند، جزء ده کشور برتر اقتصادی بوده و سرشار از منابع ثروت می‌باشد. این کشور در سیاست خارجی کشور ما دارای جایگاه خاصی است و به طور متقابل ایران هم در سیاست ‌خارجی روسیه دارای جایگاه خاصی است و طی سال‌های اخیر همکاری‌های موفقی بین کشورمان و روسیه صورت گرفته است.

منافع ملی جمهوری اسلامی ایران اقتضاء می‌کند که به کشور روسیه نزدیک شویم، چرا که دارای اهداف، دیدگاه‌های مشترک هستیم و اینها به منافع مشترک سوق پیدا می‌کند. روسیه کشوری مؤثر در شورای امنیت سازمان ملل و دارای حق وتو است. این نقش روسیه در شورای امنیت برای ایران خیلی مهم بوده و به‌خصوص در دوران ریاست‌جمهوری پوتین، هیچ قطعنامه‌ای علیه جمهوری اسلامی رأی نیاورده است. تنها قطعنامه‌ای که علیه ایران به تصویب رسیده قطعنامه 1922 (خرداد 1389) می‌باشد که در زمان ریاست‌جمهوری مدودوف به تصویب رسید.

در زمان ریاست‌جمهوری پوتین، روابط ایران و روسیه در بالاترین سطح قرار داشته و ماجرای سوریه هم دو کشور را به هم نزدیک‌تر کرد. ایران و روسیه دارای مشترکات فراوانی بوده و به لحاظ فرهنگی، سیاسی، نظامی و در حوزه‌های مختلف در خصوص آمریکا، در مسئله تروریسم، حقوق بشر، مسئله افغانستان و قفقاز و مباحث زیادی با هم اشتراک نظر دارند. همه این موارد باعث اولین سفر دوجانبه آقای رئیسی به روسیه شد. سفرهای قبلی که به تاجیکستان و ترکمنستان انجام شد، اجلاس‌های منطقه‌ای بود که آقای رئیسی در آنها شرکت کرد، اما این سفر دوجانبه بوده و در آن مسائل دو کشور مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

به علت اینکه جهت‌گیری اصلی سفر اقتصادی بود، قبل از سفر رئیس‌جمهور، وزرای اقتصاد و نفت را به این کشور فرستادند و مذاکراتی را انجام دادند. قبل از آن هم سرلشکر باقری سفری به این کشور داشتند.

نتیجه مذاکرات وزاری نفت و اقتصاد منجر به سفر رئیس‌جمهور به این کشور شد و رایزنی‌ها در عالی‌ترین سطح انجام پذیرفت. عمده محورهای مذاکراتی در حوزه اقتصادی و نفت مطرح شد. وزیر محترم نفت ریاست کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور هم را برعهده دارد.

تشریفات سیاسی سفر به روسیه

حواشی که در پیرامون سفر آقای رئیسی مطرح می‌شود، عمدتاً یا کذب بوده و یا اینکه صحبت‌های غیرفنی و غیرکارشناسی است. تشریفات کشور روسیه برای استقبال از آقای رئیسی در بالاترین سطح بود و این اقدام آنها به وضوح مشخص بود. برای استقبال آقای رئیسی، وزیر انرژی روسیه که ریاست کمیسون انرژی را برعهده دارد، در پای پلکان هواپیما حاضر شد و حتی ساعتی قبل از فرود هواپیمای حامل آقای رئیسی در فرودگاه منتظر بود. به همراه ایشان معاون وزیر خارجه این کشور هم در این استقبال حضور داشت. استقبال در این سطح به ندرت در روسیه اتفاق می افتد و برای روسای جمهور، معاون وزیر خارجه به استقبال می رود.
اولین برنامه‌ای که برای آقای رئیسی در این سفر تدارک دیده شده بود، ملاقات با پوتین بود که این اقدام از منظر دیپلماتیک دارای پیام ویژه و خاص می‌باشد. در این دیدار به درخواست طرف روسی ابتدا ناهار صرف شد و سپس مذاکرات صورت پذیرفت. همه این اقدامات در اوج احترام انجام پذیرفت.

آقای پوتین در بدو ورود جواب سلام آقای رئیسی را به فارسی پاسخ دادند هر کدام از این اقدامات دارای نشانه‌های خاصی در عرصه دیپلماسی است. این دیدار به صورت دو نفره با حضور دو مترجم طبق پروتکل‌ها انجام پذیرفت. در این جلسه مباحث زیادی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و حتی آقای رئیسی در ابتدای صحبت‌های خود بیان کرده بودند که انقلابی بوده و خودشان را شاگرد رهبر معظم انقلاب معرفی می‌دانند.

این موارد نشانه‌هایی مبنی بر عظمت کشور ایران بوده و رئیس‌جمهور کشورمان به عنوان نماینده ملت ایران به روسیه سفر کرد و مورد احترام و استقبال روس‌ها قرار گرفت.

برنامه‌ها و نشست‌های سفر

مسئله‌ای که ما در گذشته با آن روبه‌رو بودیم ارتباط دولت قبلی با روسیه بود، با اینکه آقای ظریف بالای 30 بار به مسکو سفر داشت، اما نگاه آنها به روسیه عمیق نبود. اما در حال حاضر که فردی مورد تأیید رهبر معظم انقلاب و در این سطح بالای سیاسی به این کشور سفر می‌کند فضای متفاوتی در ارتباط هر دو کشور پیش خواهد آمد.

در شب اول، رئیس‌جمهور دیداری با ایرانیان مقیم و خانواده کارکنان سفارت ایران در روسیه داشتند و در روز دوم بعد از دیدار با نماینده مفتی‌های روسیه، جلسه مهمی را با تجار و فعالان اقتصادی روسیه انجام دادند. علت اینکه این دیدار را مهم بیان می‌شود، این است که همه کارتر‌ها، هلدینگ‌ها و شرکت‌های اصلی روسیه مثل گازپروم و تمام روسای اتحادیه روسیه در این جلسه حضور داشتند. طبق نظر دوستان در سفارت، همه رجال اقتصادی روسیه در این جلسه گردهم آمده بودند و میزبان این جلسه رئیس‌جمهور ایران بود و در محل اقامت آقای رئیسی برگزار شد. همه افراد شرکت‌کننده با نگاه مثبت و برای سرمایه‌گذاری در کشورمان در این جلسه شرکت کرده بودند. بعد از آن برنامه‌ای در دانشگاه دولتی مسکو برگزار شد که در این جلسه با تشریفات خاصی به آقای رئیسی دکتری افتخاری اعطا شد. بعد از آن در مسجد جامع مسکو حاضر شدند و برای حاضرین سخنرانی کردند. شهر مسکو دارای 5 مسجد است که یکی از آنها در رزیدانس قرار دارد و چهار مسجد دیگر برای اهل سنت مسکو می‌باشد. جالب است در یک دهه گذشته حدود 8 هزار مسجد در روسیه بنا نهاده شده است. از این اقدام می‌توان به عنوان جهت‌گیری‌ فرهنگی نام برد و در مقابل تعطیل نمودن مراکز اسلامی در اروپا و آمریکا آن را مورد بررسی قرار داد.

استقبال بسیار خوبی در مسجد جامع مسکو از آقای رئیسی صورت پذیرفت که در نوع خود بی‌نظیر بود و افراد شرکت کننده در این استقبال عموماً اهل سنت بودند. وقتی آقای رییسی در میان سخنرانی خود چندین مرتبه نام امام راحل و مقام معظم رهبری را بر زبان جاری ساختند، حضار صلوات فرستادند که این موارد رسانه‌ای نشد. بعد از اتمام سخنرانی آقای رئیسی جالب بود بود که عده‌ای از میان جمعیت شعار لبیک یا خامنه‌ای سر دادند. از چهره‌ها مشخص بود تمام افراد شرکت‌کننده روس‌، تاتار و ازبک هستند. جمعیت شرکت‌کننده در این مراسم ابراز احساسات زیادی را نسبت به ایران از خود بروز دادند و شیفته ایران و مقام معظم رهبری بودند.

در این سفر جایگاه انقلاب اسلامی را در سرزمینی که زمانی پایتخت اصلی کمونیسم در جهان بود، به چشم دیدیم و اینها جای شکر دارد. مشکلات اقتصادی نباید مانع بشود که موفقیت‌های انقلاب اسلامی را در سایر حوزه‌ها انکار کنیم یا نادیده بگیریم.

دستاوردهای سفر به روسیه

در این سفر توافقاتی در حوزه‌های نظامی و اقتصادی صورت گرفت  که از قبل مقدمات آن انجام شده بود و بخش دیگر از این توافقات که در رسانه‌ها اعلام شد به طور مثال سوآپ گاز و توسعه میادین ایران و... .

در روابط ایران و روسیه بعضی از مسائل خیلی منطقی به نظر می‌رسد، مثلاً گندم را با کلی هزینه از کشورهای آمریکایی خریداری  و وارد می‌کنیم و در خصوص نهاده‌های دامی هم اینگونه رفتار می‌کنیم. و روسیه با داشتن منابع فراوان را رها کرده‌ایم وبه کشورهای غربی و آمریکایی متوسل شده‌ایم که ریشه غرب‌گرایی را از این اقدامات در کشور، می‌توان مورد بررسی قرار داد. توافقات لازم در خصوص واردات گندم مورد نیاز از روسیه صورت پذیرفت و در مقابل آن ما هم محصولات کشاورزی به روسیه صادر می‌کنیم. در حال حاضر در ماه ژانویه که روسیه کاملا یخبندان بوده و هوا بسیار سرد است (مثلا دمای ظهر منفی 12 درجه بود) آنها به شدت نیازمند محصولات کشاورزی هستند و علاقه زیادی به تأمین مایحتاج خود از ایران دارند؛ زیرا آنها با ترکیه و کشورهای اروپایی دارای مشکلات و تقابل‌هایی هستند و بهترین مسیر برای تأمین کالای مورد نیاز آنها ایران می‌باشد. این اقدام به نفع هر دو کشور بوده و منجر به انعقاد قرارداد اقتصادی می‌شود. این ارسال محصولات کشاورزی می‌تواند روی معیشت قشر کشاورز و روستایی ایران تأثیر مستقیم داشته باشد.

در بحث خرید نفت از ایران روس‌ها پیش‌قدم شدند و توافقات خیلی خوبی با روس‌ها داشتیم. برآورد این است که حتماً در سال آینده وضعیت اقتصادی ایران در خصوص فروش نفت متفاوت خواهد بود. در خصوص حذف دلار از چرخه اقتصادی و ایجاد بانک مشترک در این سفر اقدام‌های اساسی و راهبردی انجام پذیرفت. در موضوع پتروشیمی توافقاتی صورت پذیرفت و قرار براین است که روس‌ها نسبت به انتقال تکنولوژی به طرف ایرانی اقدامات لازم را انجام دهند؛ چرا که ما اگر بخواهیم با تکنولوژی سابق محصولات پتروشیمی را تولید کنیم، قیمت تمام شده بالایی را برای ما در بر خواهد داشت.

جلسه‌ای را هم بنده به اتفاق رییس جمهور محترم در دومای روسیه حاضر شدیم و در این جلسه دیداری با رئیس مجلس و نمایندگان دومای روسیه داشتیم. استقبال آنها در این جلسه بسیار عالی بود. محلی که برای استقرار ما در مجلس دومای روسیه در نظر گرفته شده بود که بنده با آقای امیرعبداللهیان و آقای جلالی سفیر ایران در روسیه در آنجا مستقر شدیم. مانیتوری که تعداد نمایندگان حاضر در مجلس را نشان می‌داد بیش از 90 درصد نمایندگان مجلس دومای روسیه در صحن حضور داشتند.

فرد مطلعی که در خصوص مجلس دومای روسیه با ما صحبت می‌کرد گفت نمایندگان مجلس از طیف‌های مختلف سیاسی مثل حزب روسیه، کمونیست و لیبرال و... هستند. همه شرکت‌کنندگان با احترام کامل و به نقل از منابع مطلع بیان می‌کنم این میزان از حضور و تشویق آقای رئیسی در این مجلس بی‌سابقه بوده است.