سرنوشت وین در انتظار دوحه؟

مذاکرات پر سروصدا اما کوتاه و دو روزه هسته ای در قطر هم به پایان رسید و بامداد جمعه علی باقری و همراهانش به تهران برگشتند تا حالا 48 ساعت گفت وگوی خود با انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات و پاسخ های غیرمستقیم آمریکایی ها را با نهادها و مقامات سطح بالاتر در تهران بررسی کنند . با پایان این گفت وگوها، اظهارات ضد و نقیض زیادی نیز در طرف ایران ، اروپا و آمریکا شنیده می شود . برخی مذاکرات را مثبت و برخی آن را مانند مذاکرات وین بی نتیجه و شکست خورده می دانند و عده ای نیز به آینده امیدوارند .با این حال این که تاریخ مشخصی برای برگزاری دوره های بعدی اعلام نشده می تواند یکی از نشانه های کم توفیق بودن گفت وگوهای دوحه باشد، هر چند خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ به نقل از سه دیپلمات اروپایی گزارش داد که مذاکرات رفع تحریم در دوحه قطر، پس از سفر رئیس جمهور آمریکا به غرب آسیا احتمالا دوباره از سر گرفته می‌شود. جو بایدن قرار است اواسط ماه جاری میلادی(اواخر تیرماه) به سرزمین‌های اشغالی و عربستان سعودی سفر کند.  براساس این گزارش، دو دیپلمات اروپایی آگاه از روند مذاکرات گفته اند، اگر چه مذاکرات دوحه پیشرفتی نداشت اما انتظار می رود این مذاکرات فراتر از مهلت اعلام شده از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی در پایان ماه جولای(دهه اول مرداد) ادامه یابد.
مورا: پیشرفتی نداشتیم اما...
اما علاوه بر این سه دیپلمات اروپایی که بلومبرگ از آن ها خبر زده ، انریکه مورا دیگر دیپلمات اروپایی است که به آینده گفت وگوها امیدوار است . وی در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «دو روز مذاکرات فشرده و با واسطه در دوحه در خصوص برجام [داشتیم]. متأسفانه، هنوز پیشرفتی که تیم اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌ کننده امیدوار به آن بود حاصل نشده است اما همکاری‌ها را با فوریت بیشتر برای    توافق کلیدی به منظور منع اشاعه و برای این که  ثبات منطقه را به مسیر بازگردانیم ادامه خواهیم داد.»
نگاه مثبت مقامات ایرانی به دوحه 
با این حال مقامات ایرانی نگاه منفی به مذاکرات دوحه و نتایجش ندارند . هرچند شاید این نگاه مثبت ریشه در نگرانی از متاثر بودن بازار داخلی داشته باشد اما نمی تواند خیلی هم دور از واقعیت بیان شود. ناصر کنعانی، سخنگوی جدید وزارت امور خارجه کشورمان که شروع به کارش با یک وضعیت سخت خبری همراه بود درباره مذاکرات دوحه با بیان این ‌که نظرات و پیشنهادهای عملیاتی ایران درباره موارد باقی مانده مطرح شده و طرف مقابل نیز ملاحظاتش را ارائه کرده، گفت: درخصوص ادامه مسیر و مرحله بعدی گفت‌وگوها، باقری و مورا در تماس خواهند بود.مجید تخت روانچی سفیر و نماینده دایم ایران در سازمان ملل نیز با بیان این که ما در مذاکرات دوحه که مثبت بود با جدیت عمل کردیم، اظهارکرد: توپ در زمین آمریکاست و اگر آمریکا واقع بینانه عمل کند و قصد جدی خود را برای اجرای تعهداتش نشان دهد، توافق دور از دسترس نیست.«محمد مرندی» تحلیل گر ارشد سیاسی و مشاور رسانه ای تیم مذاکراتی ایران نیز بامداد پنج شنبه گفت که مذاکرات دوحه به منظور گفت‌وگو درباره موضوعات اختلافی باقی مانده از وین، شکست نخورده و ادامه خواهد یافت.اما مهم ترین واکنش ایرانی به موضع گیری حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه در گفت‌وگوی تلفنی با همتای قطری اش اختصاص داشت . وی با بیان این که ارزیابی ما از مذاکرات دوحه مثبت است، افزود: برای رسیدن به توافقی خوب، قوی و پایدار جدی هستیم و در صورت واقع بینی آمریکا، توافق دست یافتنی است.
موضع گیری چین ، روسیه و تروئیکای اروپایی 
همچنین در حالی که روسیه و چین به همراه نمایندگان اروپا در مذاکرات دوحه حضور نداشتند اما دیپلمات های این کشور به بیان مواضع خود در این موضوع پرداختند .وزارت خارجه چین اعلام کرد واشنگتن به عنوان آغازگر بحران هسته‌ای ایران باید اشتباهات خود را اصلاح کند و به نگرانی‌های تهران پاسخ دهد.سرگئی لاوروف وزیرخارجه روسیه هم که 10 روز قبل مهمان تهران بود با تأکید بر این که غرب تنها به منافع خود اهمیت می‌دهد، گفت که کشورهای غربی منافع کشورهای دیگر از جمله ایران را نادیده می‌گیرند.سه کشور اروپایی عضو توافق هسته‌ای با ایران  نیز در بیانیه‌ای به تکرار مواضع خود درباره تحولات اخیر مربوط به مذاکرات رفع تحریم‌ها پرداخته و مدعی شده‌اند توافق برای از سرگیری احیای کامل برجام از ماه مارس در وین حاصل شده، اما ایران از این فرصت استفاده نکرده است. از سوی دیگر یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با تایید پایان یافتن مذاکرات دوحه، مدعی شد: «همزمان از تلاش‌های اتحادیه اروپا بسیار سپاس گزاریم، اما از این که ایران باز هم نتوانست به ابتکار اتحادیه اروپا پاسخ مثبت دهد و بنابراین هیچ پیشرفتی حاصل نشده است، ناامید شده‌ایم».همزمان با این ادعاها از سوی آمریکایی ها و اعلام این دروغ و این که واشنگتن خواهان توافق است اما اظهارات مقامات این کشور نشان از درپیش گرفتن سیاست شکست خورده چماق و هویج را در قبال ایران نشان می دهد. در همین زمینه ،شبکه آمریکایی ان بی سی به نقل از مقام‌های این کشور گزارش داد واشنگتن آماده است تا در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای، تحریم‌های ضدایرانی را با تمرکز بر هدف قرار دادن صادرات نفت ایران به چین تشدید کند.با همه این اظهارات ضد و نقیض از نتیجه دو روز گفت وگوی ایران ، آمریکا و اروپا در قطر ، خبرگزاری رویترز در گزارشی با مطرح کردن دیدگاه چند مقام ایرانی، به آخرین تحولات مذاکرات احیای توافق هسته‌ای و چشم‌انداز آن پرداخت و نوشت : دو مقام رسمی و یک سیاستمدار ایرانی با اشاره به این که سختی مذاکرات موجب دلسردی ایران نخواهد شد، گفتند، ایران به دنبال دیپلماسی است. یک مقام ایرانی در این باره گفت: منطقه در حال تغییر است، اتحادها در حال تغییرند. اسرائیل به دنبال عادی ‌سازی روابط با کشورهای عربی است و آمریکایی‌ها از این تحولات حمایت می‌کنند.این خبرگزاری در ادامه به نقل از این مقام ایرانی نوشت: این‌ موارد تهدیدهایی جدی هستند که باید خنثی‌ شوند. دشمنان ما دعا می‌کنند که مذاکرات هسته‌ای پایان یابد اما این اتفاق نخواهد افتاد.این خبرگزاری همچنین نوشت: دومین مقام ایرانی‌ که به دیدگاه او اشاره شد،   می‌گوید، «ما هیچ عجله‌ای نداریم. جمهوری اسلامی با توافق یا بدون آن دوام خواهد آورد. برنامه هسته‌ای ما هر روز پیشرفت می‌کند. گذر زمان به نفع ماست. ولی ما توافقی می‌خواهیم که ۱۰۰ درصد در راستای منافع ملی ما باشد. ما یک توافق خوب می‌خواهیم.»
منبع: خراسان 11تیرماه 1401/هادی محمدی