نشست نقد و بررسی کتاب «کرانه‌های مکران؛ دروازه ورود به اقیانوس هند» با همکاری معاونت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات ارتش جمهوری اسلامی ایران، شنبه (دوازدهم آذرماه 1401) با حضور ایرج افشار سیستانی؛ نویسنده کتاب و امیرحسین صیرفی‌زاده؛ نویسنده و پژوهشگر با اجرای سرهنگ رضا جهان‌فر در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
برای نگارش کتاب به تمام سواحل و جزایر ایران سفر کردم
ایرج افشار سیستانی در این نشست در سخنانی کوتاه بیان کرد: برای نگارش کتاب، به تمام سواحل و جزایر ایران از چابهار تا کیش و هرمز سفر کرده، با مردم حرف زدم و پژوهش میدانی انجام دادم. در کنار آن پژوهش کتابخانه‌ای نیز صورت گرفت.
نویسنده کتاب «مقدمه‌ای بر شناخت ایل‌ها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران» اثر برگزیده ششمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، افزود: در این کتاب اسناد معتبری ارائه شده است. فهرست مطالب و همچنین فهرست منابع کتاب نشان‌دهنده ویژگی‌های این کتاب است. چاپ دوم کتاب نیز با ویرایش جدید همراه خواهد بود.
این ایران‌شناس گفت: در 160 عنوان کتابم به دیگر مناطق ایران نیز پرداخته‌ام و پژوهش‌هایم تنها محدود به منطقه سیستان و بلوچستان نبوده است.
ایرج افشار سیستانی با اشاره به اهدای 14 هزارجلد کتاب از کتابخانه شخصی خود برای ایجاد کتابخانه‌ای در سیستان، اظهار کرد: در کنار این کتابخانه، موزه‌ای از تمام هدایایی که از خارج و داخل کشور دریافت کرده‌ام، به نام خودم ایجاد شده است و چندین کتابخانه و موزه نیز در مناطق دیگر با کتاب‌ها و موارد اهدایی من ایجاد خواهد شد.
اهمیت سواحل مکران از نگاه مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)
در ادامه امیرحسین صیرفی‌زاده گفت: به‌صورت مستقیم در جریان چاپ این کتاب بودم و با نویسنده آن ارتباط تنگاتنگ داشتم. نقد این کتاب فاخر که براساس پژوهش‌های میدانی به نگارش درآمده، در مدت 24 سال خدمت من، دشوارترین مسئولیتی است که برعهده من گذاشته شده است.
وی افزود: مسئولیت توسعه سواحل مکران با عنایت مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران سپرده شده است. با توجه به اهمیت و حساسیت این سواحل ایشان فرموده‌اند: «نیروی دریایی ما مأموریت حساس و مهمی را برعهده دارد و تهدید دشمنان در این ناحیه یک تهدید جدی است و این شما هستید که باید با حضور خود و فعالیت شبانه‌روزی و خستگی‌ناپذیر و نیز تلاش و ابتکار، حضور نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در آب‌های خلیج‌فارس و دریای عمان را یک حضور فعال و مؤثر بسازید و در مقابل تهدید دشمنان با قامت رسا و مقاوم از حقوق ملت ایران دفاع کنید.» رهبر معظم انقلاب درباره اهمیت این سواحل فرمایشات زیادی دارند که در فصل ششم کتاب به‌طور مفصل به آن پرداخته شده است.
مدیرمسئول پیشین انتشارات دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، در نقد این اثر اظهار کرد: از لحاظ ویراستاری زبانی هیچ ایرادی در کتاب ندیدم و کتاب از این جهت بدون هیچ مشکلی به رشته تحریر درآمده است، ولی از نظر ویراستاری صوری همچون برخی علائم ویرایشی، کتاب نیاز به بازنگری دارد.
صیرفی‌زاده همچنین گفت: مشکل عمده این کتاب که به ناشر بازمی‌گردد مربوط به کیفیت چاپ و به‌ویژه چاپ تصاویر و نقشه‌هاست که بیشتر آن‌ها ناخوانا و غیرشفاف است که باید در چاپ بعدی با استفاده از نرم‌افزارهای اطلاعات جغرافیایی و سیستم‌های چاپ پیشرفته‌تر اصلاح شوند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: در صفحه 190 کتاب از رودهای سیستان همچون هیرمند نام برده شده که پیشنهاد می‌کنم در این راستا درباره موارد و قانون‌شکنی‌هایی که دولت‌های قبلی و فعلی افغانستان در این زمینه انجام داده‌اند، توضیحات مختصری ارائه شود. ازجمله این کارشکنی‌ها می‌توان به بستن رود هیرمند به‌روی ایران که باعث خشک شدن دریاچه هامون شد، اشاره کرد. آن‌ها برخلاف قوانین بین‌المللی آب هیرمند را به‌روی ایران بسته‌اند.
این نویسنده و پژوهشگر بیان کرد: در صفحاتی از کتاب، برخی تصاویر با متن همخوانی ندارند که بهتر است در چاپ بعدی متن و تصاویر مرتبط به آن در کنار هم ارائه شود. به‌عنوان مثال در صفحه 106 کتاب تصویری از جانوران منطقه درج شده که توضیحات مربوط به آن در صفحات دیگر آمده است.
مدیرمسئول پیشین انتشارات دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نداجا، گفت: همچنین توصیه می‌کنم درباره منطقه بلوچستان و اتفاقاتی که در دوره قاجار در این منطقه رخ داده و منجر به جدایی بخش عمده‌ای از ناحیه بلوچستان از ایران شده است، تاریخچه کوتاهی ارائه شود.
وی با اشاره به یک نکته مهم در این کتاب، افزود: از ابتدای کتاب، دکتر افشار از عنوان دریای مکران به‌جای دریای عمان استفاده کرده‌اند و در صفحه 199 این موضوع را توضیح داده‌اند که عنوان دریای عمان جعلی بوده و نام اصلی آن دریای مکران بوده است.
صیرفی‌زاده در بخش پایانی سخنانش بیان کرد: سال 1395 به خاطر اهمیت سواحل مکران و تأکید مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) بر اهمیت این سواحل برای نیروی دریایی، امیر دریادار حبیب‌الله سیاری؛ فرمانده وقت نیروی دریایی، شخصا از دکتر افشار درخواست کرد که این کتاب را به‌عنوان بهترین مرجع در این زمینه به نگارش درآورد. همان زمان امیر دریادار سیاری تأکید کرد که این کتاب برای ارائه در سطح بین‌المللی و همچنین عرضه به نظامیانی که در ایران حضور پیدا می‌کنند، به زبان انگلیسی ترجمه شود که تاکنون این موضوع رخ نداده، ولی از سوی دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نداجا در دستور کار قرار گرفته است.
