دومین جنگ ویران‌کننده در انتظار اروپا

در حالی که اروپا در حال تلاش برای حمایت از اوکراین در جنگ با روسیه است و احتمال می‌رود به زودی این جنگ وارد دومین سال خود نیز بشود، به نظر می‌رسد دنیا باید در انتظار دومین جنگ در منطقه شرق اروپا نیز باشد. دومین جنگ اروپایی که با افزایش تنش‌ها بین صربستان و کوزوو آغاز شده، ممکن است بحران‌های اقتصادی و به ویژه بحران انرژی و افزایش تورم را در اروپا چندین برابر کند.
روزنامه «واشنگتن‌پست» هفته گذشته در همین زمینه نوشت: «سه دهه پس از فروپاشی خونین یوگسلاوی سابق، خصومت‌های قومیتی که آتش درگیری‌ها را برانگیخته، همچنان ادامه دارد. کوزوو در سال ۲۰۰۸ استقلال خود را از صربستان جمهوری سابق یوگسلاوی اعلام کرد، اما صربستان آن را رها نمی‌کند. تهاجم روسیه به اوکراین بُعد جدیدی به این بن‌بست افزوده است و اکنون، ارتش صربستان پس از هفته‌ها تشدید تنش‌ها بین مقامات کوزوو و اقلیت صرب محلی، دستور آماده‌باش داده است.»
تنش‌های قومیتی در منطقه کوزوو، اختلافات زیادی بین جمعیتی حدود یکصد هزار نفره از صرب‌های ساکن در کوزوو و مردم این منطقه ایجاد کرده است که اوج این اختلافات در ماجرای الزام شهروندان صرب به استفاده از پلاک‌های خودروی کوزوویی دیده شد. در مرداد سال جاری میلادی، مقامات کوزوویی تلاش کردند اقلیت صرب را وادار کنند تا پلاک خودروها و مدارک شخصی خود را بر اساس آنچه دولت پریشتینا ارائه می‌دهد، تغییر دهند و از پلاک‌های صادر شده از طریق دولت صربستان خودداری کنند؛ اما بسیاری از اقلیت‌های صرب ساکن در کوزوو این دستور دولتی را تهدیدی علیه هویت‌شان و توهین‌آمیز قلمداد کردند. کوزوو هم صربستان را به تحریک مردم در این منطقه متهم کرده است، زیرا «الکساندر ووچیچ» رئیس‌جمهور صربستان امکان اعزام نیرو به کوزوو برای حمایت از اقلیت صرب را مطرح کرده بود. به نظر می‌رسد، افزایش تنش‌ها که منجر به درگیری‌های پراکنده در منطقه نیز شده است، می‌تواند در صورت تداوم، به جنگی تمام‌عیار بین قومیت‌های گوناگون این منطقه کشیده شود. بر همین اساس، اتحادیه اروپا، آمریکا و ناتو ضمن درخواست از صربستان و کوزوو برای اجتناب از اقدامات تحریک‌آمیز بیشتر، خویشتن‌داری دو طرف را خواستار شدند. اتحادیه اروپا، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و آمریکا در بیانیه‌هایی گفتند: «ما از همه می‌خواهیم که حداکثر خویشتن‌داری را از خود نشان دهند، اقدام فوری و بدون شرط برای تنش‌زدایی از وضعیت کنونی انجام داده و از اقدامات تحریک‌آمیز بیشتر یا تهدید یا ارعاب یکدیگر اجتناب نمایند.» جنگ روسیه با اوکراین بر پیچیدگی مسئله کوزوو و صربستان نیز افزوده است؛ زیرا به نظر می‌رسد طرف‌های درگیر در جنگ اوکراین، تلاش دارند دخالت‌هایی را نیز در جنگ احتمالی بین کوزوو و صربستان داشته باشند. در این میان، پوتین مسئله کوزوو را- که بیشتر کشورهای غربی استقلال آن را به رسمیت شناخته‌اند، اما صربستان تنها «خودمختاری» آن را قبول دارد- با دو منطقه در شرق اوکراین مقایسه کرده است که از سال ۲۰۱۴ از سوی جدایی‌طلبان مورد حمایت روسیه کنترل می‌شود. رهبران صربستان و کوزوو نیز از جنگ اوکراین برای تشدید لفاظی‌های خود بهره برده‌اند. این خطر وجود دارد که تشدید تنش‌ها به سایر بخش‌های بالکان غربی، از جمله بوسنی و هرزگوین سرایت کند. ناتو البته تلاش کرده است نیرویی سه هزار نفره را برای حفظ صلح در منطقه نگه دارد، اما به نظر می‌رسد حضور ناتو در منطقه خود موجب درگیری‌های بیشتری شود و حساسیت‌های روسیه نسبت به این مسئله را بالا ببرد. در این میان، روسیه اعتقاد دارد حق با صربستان است، اما دخالتی در این ماجرا نخواهد داشت.
«دیمیتری پسکوف» سخنگوی ریاست‌جمهوری روسیه با حمایت از موضع دولت صربستان در مناقشات با منطقه خودمختار کوزوو، اتهام‌زنی‌ها به مسکو مبنی بر ایجاد تنش بین دو طرف را تکذیب کرد. پسکوف طی نشست خبری در کرملین ضمن ردّ ادعای کوزوو مبنی بر اینکه صربستان تحت نفوذ روسیه قصد دارد این منطقه را بی‌ثبات کند، گفت: «صربستان یک کشور مستقل است و این کاملاً اشتباه است که به دنبال نفوذ مخرب روسیه در آنجا باشیم.»