عامل 30 دقیقه‌ای!

خواب نامنظم، رضایت کمتر از زندگی و اعتمادبه‌نفس پایین تنها اندکی از اثرات نامناسب بر سلامتی هستند که پژوهشگران به رسانه‌های اجتماعی نسبت می‌دهند. این شبکه‌ها به‌گونه‌ای می‌توانند سبب شوند مردم احساس ارتباط و دانش بیشتری داشته باشند و هم‌زمان به تنهایی و ناآگاهی آنها دامن می‌زنند. دانشمندان می‌گویند این کامیابی و ناکامی نتیجه چگونگی طراحی این شبکه‌هاست. «آماندا باوهان»(Amanda Baughan) متخصص رایانه، روی همین موضوع پژوهش کرده است که روانشناسان آن را «انفکاک» می‌نامند؛ حالت خوداندیشی پایین و توجه محدود. او در این باره می‌گوید: «ما خیلی سریع خود را در رسانه‌های اجتماعی گم می‌کنیم. وقتی مردم با پلتفرمی مواجه می‌شوند که برای اطلاعات بیشتر می‌توانند بی‌نهایت به پایین اسکرول کنند (صفحه نمایشگر را حرکت می‌دهند)، همان سیستم پاداش عصبی‌شناختی در آنها فعال می‌شود که باعث انتظار بردن یک لاتاری یا گرفتن غذا می‌شود. این راهی قدرتمند است که اپلیکیشن‌ها از آن در طراحی خود استفاده می‌کنند تا ما را مشغول چک و اسکرول کردن نگه دارند.» انفکاک فرآیندی روانشناختی است که گونه‌های بسیاری دارد. در شایع‌ترین انفکاک روزمره، ذهن شما به‌قدری درگیر است که از کنش‌های خود غافل می‌شوید. شما ممکن است در حال شستن ظرف‌ها باشید و شروع به خیال‌بافی کنید، به‌گونه‌ای که توجهی به چگونگی شستن ظرف‌ها نکنید. یا ممکن است به‌دنبال تجربیاتی غرق‌کننده باشید؛ تماشای یک فیلم، خواندن یک کتاب یا انجام یک بازی که زمان را می‌گذرانند و باعث می‌شوند فراموش کنید کجا هستید. در طول این فعالیت‌ها، قوه خود‌آگاهی انعکاسی و گذشت زمان شما کاهش می‌یابد. افراد تنها پس از پایان این فرآیند متوجه انفکاک خود می‌شوند. توجه با یک حس «چه اتفاقی افتاد؟» یا «پایم هنگام تماشای فیلم خواب رفت!» احیا می‌شود. انفکاک می‌تواند مثبت باشد؛ به ویژه هنگام یک تجربه جذاب، فعالیت معنادار یا استراحت لازم. اما در برخی موارد می‌تواند مضر نیز باشد؛ از جمله قمار یا اختلاف درباره اهداف مدیریت زمان افراد، مثلاً هنگام اسکرول کردن رسانه‌های اجتماعی. اما عامل تأثیرگذار در اعتیاد ما به رسانه‌های اجتماعی، عامل 30 دقیقه‌ای است. عامل ۳۰‌ دقیقه‌ای حالتی است که در آن افراد می‌خواهند رسانه‌های اجتماعی خود را به‌سرعت چک کنند، اما سپس در می‌یابند ۳۰ دقیقه گذشته است و وقتی به زمان سپری ‌شده فکر می‌کنند، طیفی از انزجار و ناامیدی را در خود احساس می‌کنند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند، این عادت در کاربرد رسانه‌های اجتماعی احساس نارضایتی ایجاد می‌کند. بسیاری آن را بی‌هدف، غیرمولد یا اعتیادآور می‌دانند. اما برای کاهش این اثرات، اول از همه از عادت‌های خود در ارتباط با رسانه‌های اجتماعی شرم نداشته باشید. هزاران نفر استخدام شده‌اند تا انگشت شما را در حال اسکرول کردن صفحه نمایش و شما را مشغول کاری که می‌کنید، نگه دارند. شما مانند بسیاری از مردم دنیا اسیر شده‌اید، آن را قبول کنید و سعی در رفع آن داشته باشید. دوم، با ابزارهای تندرسی که الان در دسترس هستند، آشنا شوید. بیشتر شبکه‌های اجتماعی قابلیتی دارند که هر ساعت به شما می‌گوید برای مدت زیادی درحال اسکرول کردن بودید و باید به خود استراحت دهید. سومین و مهم‌ترین نکته این است که برای رفع اعتیاد، گام به گام عمل کنید و مرحله به مرحله وابستگی خود را کاهش دهید. از اطرافیان خود بخواهید که سرگرم بودن زیاد در شبکه‌های اجتماعی را به شما گوشزد کنند.