وقتی زن وزیر دق کرد!

«مشارکت زنان» سنجه‌ای برای فهم توسعه سیاسی است. سلطنت‌طلبان با نشان دادن برخی مدارس، خیابان‌ها و... سعی می‌کنند روایتی تحریف شده از زن در دوره پهلوی و مشارکت آنان در جامعه ارائه دهند. جالب است بدانیم که برخلاف ادعای سلطنت‌طلبان هنگامی که رضاشاه به وزرای خود دستور داد هر کدام از وزارتخانه‌ها جداگانه برنامه‌ای برای کشف حجاب ترتیب دهند، بسیاری از کارمندان در برابر آن از خود مقاومت نشان دادند؛ برای نمونه، صدرالاشرف که در آن دوره وزیر عدلیه بود، می‌گوید همسر و دخترانم بدون داشتن حجاب در مجلسی به همین مناسبت شرکت کردند. از فردای آن روز زنم از غصه از خونه بیرون نرفت و در بستر بیماری افتاد و تا یک سال بعد که جنازه‌اش را از خانه بیرون آوردند... همچنین برخی از کارمندان رده‌های پایین‌تر و در عین حال افسران ارتش به خودکشی دست زدند و از زنان خود نیز خواستند این کار را انجام دهند.
طرحی که قرار بود موجب آزادی زنان شود، موجب حصر بیشتر آنان شد. بسیاری از زنان به علت برخوردهای خشونت‌آمیز مأموران رضاشاه در خانه ماندند و فقط برای مسائل ضروری، همچون حمام‌رفتن‌ـ البته با تدابیر خاصی‌ـ از خانه خارج می‌شدند. آنها گاه از طریق پشت‌بام خانه‌های مجاور زنان خود را به حمام می‌رساندند. بسیاری از مردم به دلیل این فشارها تصمیم به خروج از کشور گرفتند؛ برای نمونه برخی زنان خرمشهر از مرز گذشتند و به عراق مهاجرت کردند. در مواردی نیز مانند زن صدرالاشراف کاسه صبر برخی لبریز شد و به خودکشی دست زدند.
برخلاف ادعای سلطنت‌طلبان مبنی بر افزایش حضور زنان در جامعه در دوره پهلوی اول، آمارهای موجود از غیر واقع بودن این ادعا حکایت دارد. برای نمونه،، در یک بررسی آماری از دوره رضاشاه از میان ۳۱۷ نفر فقط ۳۱ نفر شاغل بوده‌اند. در مورد شاغلان این دوره، در پژوهش صورت گرفته مشخص می‌شود که بیشتر شاغلان ذکر شده دارای شغل‌های سطح پایین و حتی غیراخلاقی بوده‌اند و این موردها را شامل می‌شوند: کارمند(پنج نفر)، پزشک و پرستار(دو نفر)، معلم و مدیر(سه نفر) فلاحت و ملک‌داری(چهار نفر)، نوکری(ده نفر)، روسپی(چهار نفر)، مغازه‌داری(یک نفر)، خیاطی(یک نفر) و محصل (یک نفر).
البته هر چند آمارها در دوره پهلوی دوم اندکی تغییر می‌یابد، ولی با توجه به پایه‌گذاری نشدن برنامه پهلوی براساس ارزش‌های ایرانی و اسلامی، تا سال 1357 حدود 83 درصد زنان بی‌سواد ماندند. همین محرومیت‌ها و تبعیض‌ها بود که سبب شد زنان در سال 1357 یکی از طلایه‌داران نهضت و یکی از پایه‌های اساسی قیام امام خمینی(ره) شوند.