انقلاب اسلامی تبلور زن، زندگی، آگاهی

جامعه امروز ما که حالا 44 سال پیروزی انقلاب را پشت سر گذاشته، با پیش از سال 1357 بسیار متفاوت است. متأسفانه، قصه «عادت» گاهی سبب می‌شود تاریخ را هم فراموش کرده و تحت تأثیر روزمرگی‌ها، موفقیت‌ها و پیشرفت‌ها را نادیده بگیریم. یکی از مسائلی که اغلب گمان می‌کنیم بر سر اتفاق به دستش آورده‌ایم، مسئله سواد میان زنان است. مسئله‌ای که روزنامه‌های آن زمان نسبت به آن واکنش‌های گوناگونی نشان ‌دادند و حتی نخست‌وزیر وقت تعداد بی‌سوادان را وحشتناک عنوان کرده بود. طبق آخرین آمار از دوران منحوس پهلوی در سال 1355، حدود 64 درصد ایرانی‌ها بی‌سواد بودند؛ یعنی 64 نفر به ازای هر صد نفر.
این در حالی است که نسبت سواد میان زنان و مردان هم به‌شدت نامتوازن بود؛ یعنی سال 1355 میزان باسوادی برای مردان بالای 15 سال 47 درصد بود و برای زنان این گروه سنی فقط 24 درصد. این شکاف آماری که ناشی از جنسیت است، در گروه سنی 25 تا 64 سال عمیق‌تر بود، آنچنان که در آن سال فقط 15 درصد از زنان 25 تا 64 سال سواد داشتند؛ در حالی ‌که میزان باسوادی مردان در این گروه سنی به ۴۰ درصد نزدیک بود. این آمار دقیقاً به دورانی مربوط می‌شود که حکومت پهلوی ادعا می‌کرد ایران را در مسیر پیشرفت و توسعه قرار داده و حالا پس از چند دهه ربع پهلوی هم بر پایه عملکرد پدرش شعار آزادی سر می‌دهد. در صورتی ‌که فراموش نمی‌کنیم مدعیان امروز «زن، زندگی، آزادی» در دوران حکومت‌شان کمترین ارزش را برای زن قائل بودند و حتی در تعیین سطح سواد زنان دخالت کامل داشتند. در سایه همین سیاست‌های کور و تاریک بود که پیش از انقلاب زنان همواره از مردان عقب بودند و شانسی برای تحصیل و ترقی پیدا نمی‌کردند؛ اما با وقوع انقلاب اسلامی، کفه ترازو به نفع باسوادی زنان سنگین شد و پس از40 سال کار به‌جایی رسید که حالا می‌شود به آمارهای مربوط به باسوادی زنان امیدوار بود. در واقع، هرچه بیشتر از عمر انقلاب گذشت، عملکرد کشور در حوزه سوادآموزی بهتر شد و وضعیت زنان ارتقا یافت.
همچنین، پس از پیروزی انقلاب اسلامی 1357 تا پایان سال ۱۴۰۰ در حوزه آموزشی سهم زنان در عضویت هیئت‌علمی دانشگاه‌ها 33/3 درصد و در دانشگاه‌های علوم پزشکی ۳۴ درصد افزایش داشته است. تعداد دانشجویان دختر در دانشگاه‌های کشور نیز ۵۶ درصد رشد داشته است. در این میان، آمار پزشکان عمومی زن هم قابل‌توجه است. در سال 1356، سه هزار و 500 پزشک عمومی زن در کشور طبابت می‌کردند که این رقم در سال 1397 به 60 هزار رسیده بود. به ‌عبارت‌ دیگر، تعداد پزشکان عمومی زن از سال ۱۳۵۶ تا ۱۳۹۷، شانزده برابر شده بود. تعداد متخصصان کشورمان هم 50 برابر شده است. طبق آمار پیش از انقلاب، تنها 590 پزشک متخصص زن در کشور بودند؛ در حالی ‌که تا سال ۱۳۹۷ این عدد به 30 هزار پزشک متخصص زن رسیده بود.
اما فاجعه پیش از انقلاب آنجا بروز پیدا می‌کند که تا سال 1357 حدود 2 میلیون دانش‌آموز دختر در کشور داشتیم که در حال حاضر این جمعیت به 6 میلیون نفر رسیده است. همچنین اوایل انقلاب دانش‌آموخته خانم مقطع کارشناسی به بالای 6 درصد بود که در حال حاضر طبق آمارها 44 درصد دانش‌آموختگان این مقطع خانم‌ها هستند. در زمان پیروزی انقلاب، شاغلان خانم آموزش ‌و پرورش 125 هزار نفر بودند که در حال حاضر 600 هزار خانم شاغل در بخش‌های مختلف آموزش ‌و پرورش کشور فعالیت دارند.
بنابراین، می‌توان گفت با وجود اینکه در دروان پهلوی سعی می‌کردند با نگاه ابزاری، به بانوان القا کنند کارهای زیادی برای آنها انجام‌ شده؛ اما با مقایسه‌ای ساده در میزان سطح سواد آن دوره با دوران پس از انقلاب درمیابیم، درصد باسوادی زنان کشور در زمان طاغوت یک‌سوم جمعیت، یعنی 35 درصد بود؛ اما امروز میزان باسوادی زنان کشور 90 درصد است. بنابراین، می‌توان اذعان کرد این امر مهم، بالاترین خدمتی است که انقلاب اسلامی بدون هیچ منتی برای زنان کشورمان به ارمغان داشته است. اگرچه حکومت پهلوی زندگی و آزادی را در سایه ولنگاری، از زنان کشورمان ربود؛ اما این انقلاب اسلامی بود که با اعطای آگاهی به بانوان، به زنانگی آنها هویت بخشید.