همدمی با هوش‌مصنوعی

«هوش مصنوعی» روز به روز در حال پیشرفت است و استفاده از این فناوری در حوزه‌های گوناگون بیش از پیش شده است. نمونه جدید از هوش مصنوعی که در نوامبر سال 2022 معرفی شد، ChatGPT است که به آن «بات» یا «ربات» گفت‌وگو می‌گویند. این هوش مصنوعی که در قالب خدمات گفت‌وگو با کاربر قابل دسترسی و استفاده است، قابلیت‌های پیشرفته‌ای دارد که از الان سایه ترس بر جوامع گوناگون، اعم از برنامه‌نویسان، کارگران، مدیران، بازاریاب‌ها و... انداخته است! طرز کار این بات به این شکل است که کاربر پشت دستگاه خود و در مقابل صفحه اینترنتی مربوط به ChatGPT نشسته و شروع به پرسیدن درباره هر چیزی می‌کند! این بات به پشتوانه داده‌های خود که از سراسر اینترنت جمع‌آوری و ذخیره کرده است، به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد. پرسش‌ها می‌تواند هر چیزی باشد، از پرسیدن اینکه هوا در آخر هفته چطور است تا دلیل اینکه چرا پنگوئن‌ها نمی‌توانند پرواز کنند! از پرسش‌های علمی گرفته تا پرسش‌های سیاسی و... همه قابل پرسیدن است و این بات پاسخ‌های عقلانی به همه آنها می‌دهد.
توانایی‌های پیشرفته این بات گفت‌وگو به آن اجازه می‌دهد تا کارهایی، مانند نوشتن مقاله، رایانامه و شعر، نوشتن و اشکال‌زدایی کدهای برنامه‌نویسی و حتی قبولی در امتحانات را به طور کامل و به تنهایی انجام دهد. این فناوری در حوزه‌های دیگر هم کارایی دارد و همین موضوع موجب ایجاد نگرانی‌هایی برای کارشناسان شده است.
توسعه ابزارهای مولد هوش مصنوعی، مانند ChatGPT نشان‌دهنده یک پیشرفت فناوری قابل توجه است. با این حال، مانند هر فناوری جدید، مهم است که مزایا و معایب آن را در نظر گرفت.
از روزی که این فناوری معرفی شد، استادان دانشگاه و دانشجویان در حال استفاده از آن هستند. برای نمونه، استادی در دانشکده بازرگانی وارتون در دانشگاه پنسیلوانیا از ChatGPT برای شرکت در آزمون MBA استفاده کرد و در آن آزمون با نمره B قبول شد. از آنجایی که قابلیت‌های ChatGPT همچنان در حال آزمایش است، یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های مردم درباره این فناوری چگونگی اثرگذاری آن روی آموزش در مدارس دانشگاه‌هاست.
افزون بر نظام آموزشی، مردم اغلب نگران این هستند که ابزارهای هوش مصنوعی مشاغل انسانی را به دست بگیرند. از آنجایی که این فناوری می‌تواند متن‌هایی مشابه با دست‎نوشته‌های انسان تولید کند، این نگرانی وجود دارد که این فناوری سبب بیکاری نمایشنامه‌نویسان، استادان دانشگاه‌ها، برنامه‌نویسان و خبرنگاران شود. اخباری که به تازگی منتشر می‌شود، نشان می‌دهد برخی از شرکت‌های فناوری در دنیا در حال مرخص کردن برنامه‌نویسان نیمه آماتور خود با هوش مصنوعی هستند. بیکار شدن فقط به برنامه‌نویسان محدود نشده است و مدتی است که گرافیست‌ها، بازاریاب‌ها، تدوین‌گرها و... سایه هوش مصنوعی را بالای سر خود می‌بینند و ابزار مبتنی بر هوش مصنوعی برای حل نیازهای کاربران، روز به روز گستره بیشتری را پوشش می‌دهد!
اما نکته مهم‌تر این است که، از این بات گفت‌وگو می‌توان برای ایجاد اخبار جعلی که مشروع به نظر می‌رسد، استفاده کرد که در این وضعیت تشخیص تفاوت بین واقعیت و تخیل برای مردم دشوارتر می‎شود. یکی از این خطرها این است که ChatGPT می‌تواند اخبار جعلی را در مقیاس وسیع منتشر ‌کند.
موضوع دیگری که باید درباره آن نگران بود، استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی برای ایجاد حساب‌های جعلی در رسانه‌های اجتماعی یا ربات‌هایی است که اطلاعات نادرست را منتشر می‌کنند. این حساب‌ها می‌توانند برای پر کردن خبرهای جعلی در شبکه‌های اجتماعی استفاده شوند و یافتن منابع اطلاعاتی قابل اعتماد برای مردم را دشوارتر کنند. این موضوع می‌تواند تأثیر منفی ویژه‌ای بر گفتمان عمومی داشته باشد و بحث‌های سازنده و آگاهانه درباره موضوعات مهم را برای مردم دشوارتر کند. ابزارهای هوش مصنوعی (AI) برای ایجاد اخبار جعلی نیز می‌توانند در ساخت و انتشار اخبار جعلی که از نامزدهای انتخاباتی یا سیاست‌های خاص حمایت یا مخالفت می‌کنند، استفاده شوند. این موضوع می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر نتایج انتخابات داشته باشد.
هوش مصنوعی و به طور مصداقی ChatGPT هم جنبه‌های مثبت دارد و هم جنبه‌های منفی. جنبه مثبت آن از این جهت است که تسهیل‌کننده کارها در آینده خواهد بود، اما جنبه‌های منفی آن بسیار زیاد است! ChatGPT افزون بر تأثیری که بر شغل‌ها می‌گذارد، نگرانی‌های بسیاری را برای ناهنجاری و بی‌قانونی‌ها در پی دارد و نیامده به ابزاری برای تقلب، دزدی، کلاهبرداری و... تبدیل شده است! با همه این موارد، در آینده هرچند اگر هوش مصنوعی، بسیاری را بیکار کند، اما شاید بیش از آن افراد، اشخاصی که طرز استفاده از هوش مصنوعی را بلد هستند، به سر کار بفرستد!
نگرانی بعدی، جاسوسی‌ای است که ChatGPT از کاربران و آنچه در ذهن‌شان می‌گذرد. این بات گفت‌وگو و عموماً هوش مصنوعی در ذات خود، قابلیت تقلید بالایی دارد. فرض کنید چند سال با این هوش مصنوعی همدم شده باشید، بعد از مدتی او تمام روحیات، اخلاقیات و ویژگی‌های اخلاقی شما، نظیر تکیه کلام، سلیقه و... را می‌شناسد؛ به حدی که می‌تواند با دوستان شما به گونه‌ای معاشرت کند که دوستان‌تان متوجه نشوند با یک ربات در حال گفت‌وگو هستند و شمایی در کار نیست!
آخرین مورد نگرانی‌هایی است که از فراگیر شدن این بات گفت‌وگو در کشورمان داریم. ChatGPT، محصول یکی از شرکت‌های زیر مجموعه «ایلان ماسک» است و هرچند او دسترسی کاربران ایرانی را به بات گفت‌وگوی خود بسته است، اما راه‌های دور زدن آن وجود دارد و کاربران ایرانی به مرور در حال استفاده از آن هستند. این بات آمریکایی با همه ویژگی‌های فریبنده‌ای که دارد، تله‌ای برای شروع حاکمیت هوش مصنوعی بر کاربران از سوی آمریکاست و در این میان کاربران ایرانی قطعاً ویژگی‌های جذاب‌تری دارند.