کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: «تأمین اسکناس برای ارزهای خدماتی موضوع مهمی است، یعنی این سؤال مطرح می‌شود که آیا این سامانه می‌تواند کلیه خدمات اعم از دانشجویی یا مسافرتی را که مرسوم است و حتی سایر تقاضاهایی که در این حوزه وجود دارد، پوشش دهد[...]
کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: «تأمین اسکناس برای ارزهای خدماتی موضوع مهمی است، یعنی این سؤال مطرح می‌شود که آیا این سامانه می‌تواند کلیه خدمات اعم از دانشجویی یا مسافرتی را که مرسوم است و حتی سایر تقاضاهایی که در این حوزه وجود دارد، پوشش دهد یا نه؟»
به گزارش صبح صادق، «حجت‌الله فرزانی» کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با صبح صادق درباره راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا از سوی بانک مرکزی گفت: «پس از رونمایی از مرکز مبادله ارز و طلا و کشف قیمتی که در بازار اسکناس رقم خورد، آنچه برای تحلیل این سامانه تازه راه‌اندازی شده در اختیار ما قرار دارد و ما می‌توانیم بر اساس آن اظهارنظر کنیم، همان مفروضاتی است که رئیس کل بانک مرکزی آن را اعلام و بر آن تأکید می‌کند؛ یعنی تا به اینجا براساس آنچه گفته شده و آنچه رخ داده است، می‌توان عملکرد و موفقیت این سامانه را بررسی کرد؛ به این معنا که اگر مفروضات و محاسنی که در راه‌اندازی این سامانه بر آن تأکید و برجسته شد، درست باشد و به خوبی کار کند؛ یعنی بتواند همه مصارف ارزی مورد نیاز و تقاضای کشور در بحث اسکناس را پاسخ دهد، قطعاً راه‌اندازی این سامانه مطلوب است.»
وی در این باره توضیح داد: «در صورتی که امکان عرضه اسکناس ارز به تقاضاهای درست و معقول وجود داشته باشد، می‌توانیم امیدوار باشیم با مداخله مستقیمی که بانک مرکزی در نرخ ارز دارد و مدیریتی که در مرکز مبادله ارز و طلا صورت می‌دهد، بازار مدیریت شود؛ در غیر این صورت اگر مفروضات ذهنی و مورد نظرمان در مرکز مبادله ارز و طلا محقق نشود، متأسفانه این مرکز نیز حرف جدیدی برای گفتن نخواهد داشت.»
این کارشناس و تحلیلگر بازار ارز خاطر نشان کرد: «با توجه به سوابق راه‌اندازی چنین مراکزی، مانند آنچه در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 با عنوان اتاق مبادلات ارزی داشتیم که عملکردی شبیه به مرکز مبادله ارزی مورد نظر آقای فرزین داشت و حواله‌های ارزی را مدیریت می‌کرد؛ البته قبلاً با عنوان سامانه نیما کار می‌کرد؛ اما در حال حاضر با عنوان تالاری در همین مرکز فعالیت می‌کند؛ یعنی این موضوع تجربه چندان جدیدی به شمار نمی‌آید و با صراحت می‌توان گفت در صورتی که مرکز مبادله ارز و طلا نیازهای ارزی را تأمین نکند، تفاوت چندانی با آنچه در این حوزه قبلاً تجربه کرده‌ایم، نخواهد داشت.»
فرزانی درباره مشخص نبودن وضعیت تأمين ارزهای خدماتی در سامانه مبادله ارز و طلای بانک مرکزی گفت: «مسئله مهم دیگر این است که تأمين اسکناس برای ارزهای خدماتی موضوع مهمی است، یعنی این سؤال مطرح می‌شود که آیا این سامانه می‌تواند کلیه خدمات اعم از دانشجویی یا مسافرتی را که مرسوم است و سایر تقاضاهایی که در این حوزه وجود دارد، پوشش دهد یا نه؟ اگر این تأمین‌ها اتفاق بیفتد و مطمئن شویم طرف عرضه آنقدر تقویت شده که می‌تواند تمامی نیازهای ارزی کشور را تأمين کند و متقاضیان ارز در بخش‌های مختلف مثل ارز دانشجویی یا ارز مسافرتی برای خرید ارز وارد بازار آزاد نمی‌شوند و ارز مورد نیاز خود را از کف بازار خریداری نمی‌کنند، می‌توانیم امیدوار باشیم که بازار غیر رسمی در کشور از رونق می‌افتد؛ در غیر این صورت راه‌اندازی بازار مبادله ارز و طلا تکرار یک راه پیموده شده است که به هیچ نتیجه‌ای نرسیده و ما را به سرمنزل مقصود نمی‌رساند.»
این کارشناس اقتصادی در ادامه تصریح کرد: «اگر بانک مرکزی همه نیازهای ارزی حوزه خدماتی را بر شمرده و کلیه تقاضاهای ارزی را پوشش دهد، قطعاً گام بلندی برای مهار سوداگری در بازار ارز برداشته است. بنابراین باید منتظر باشیم و عملکرد بانک مرکزی در این حوزه مهم را ببینیم که چه تصمیماتی در این موضوع اتخاذ کرده است. قطعاً پس از پاسخ دادن به نیاز متقاضیان ارز آن زمان می‌توانیم درخصوص عملکرد واقعی بازار مبادله ارز و طلا سخن بگوییم.» وی در زمینه عملکرد مرکز مبادله ارز و طلا روی خرید و فروش و معامله و مبادله طلا نیز گفت: «در بحث مبادله طلا چون هنوز خبر مهمی در این خصوص منتشر نشده و مشخص نیست بانک مرکزی موضوع مبادله عرضه و تقاضای طلا را با چه ابزارها و سیاست‌هایی کنترل می‌کند، در حال حاضر نمی‌توان اظهارنظر قاطعی کرد؛ چرا که طلا بازار خاص خود را دارد. بنابراین نمی‌توان گفت، بازار طلا تا چه اندازه از مداخله بانک مرکزی اثر می‌پذیرد. ضمن اینکه باید به این موضوع مهم توجه داشته باشیم که آیا مداخله دولت و بانک مرکزی در مسائل قیمت‌گذاری و مبادله طلا منجر به توزیع رانت می‌شود؟ اینکه طلا در مرکز مبادله ارز و طلا به نرخ مبادله‌ای مورد معامله قرار بگیرد، آیا محدودیتی ایجاد می‌کند که منجر به تقویت فضای رانتی شود؟ اینها پرسش‌های مهمی است که در حال حاضر به طور قطع درباره آن نمی‌توان اظهارنظر کرد.»
فرزانی در خصوص ارز تخصیص یافته به سفرهای خارجی نیز گفت: «قطع به یقین ۵۰۰ یورو یا دلار ارز مسافرتی در نظر گرفته شده برای مسافران بسیار ناچیز است و این میزان، مسافران را به سمت بازار آزاد هول می‌دهد یا به عبارتی نمی‌تواند تمام نیاز آنها را پوشش دهد. برای نمونه، فردی که قصد سفر دو هفته‌ای به یک کشور اروپایی را دارد، چون ۵۰۰ یورو کفاف تأمین هزینه‌های سفر را نمی‌کند، این فرد مجبور می‌شود مابقی نیاز ارزی خود را از بازار دیگری، مانند بازار غیر رسمی تأمين کند. بنابراین سهمیه در نظر گرفته شده راه بازار غیر رسمی را نشان می‌دهد، یعنی مسافران چاره‌ای ندارند جز اینکه برای تأمین ارز مورد نیاز خود به بازار غیر رسمی مراجعه کنند. پس اگر قرار است چنین فرآیندی دوباره طی شود، بازار غیر رسمی همچنان به قوت خود باقی می‌ماند.»
فرزانی خاطر نشان کرد: «هنگامی که بازار غیررسمی داشته باشیم، به تبع این موضوع همچنان نرخ غیر رسمی در بازار ارزی متفاوت از بازار مبادله ارز و طلا خواهیم داشت. با وجود اینکه بانک مرکزی مدعی است نرخ بازار آزاد را قبول ندارد، اما شاهد هستیم نرخ غیر رسمی به صورت رسمی مورد استفاده فعالان اقتصادی، بنگاه‌های تولیدی، واحدهای اقتصادی، کسبه و بازاریان قرار می‌گیرد؛ یعنی با نرخ بازار غیر رسمی کالاهای خود را قیمت‌گذاری و هزینه‌ها را مدیریت می‌کنند؛ لذا برخلاف میل دولت و بانک مرکزی باز هم این نرخ، نرخ بازار می‌شود و نرخ غیر رسمی است که قیمت‌ها را تعیین می‌کند و فعالان اقتصادی به این نرخ رجوع می‌کنند، ضمن اینکه مردم و جامعه هزینه‌های خود را با این نرخ پرداخت می‌کنند، بنابراین ممکن است بار دیگر این نرخ در رقم‌های بالاتری سر باز کند.»
