کارکردها و موضوعات جهاد تبیین اگر با تکیه بر اسناد و تاریخ واقعی و همچنین فعالیت‌های انجام گرفته نسبت به آن صورت پذیرد، بسیاری از گره‌هایی را که رسانه‌های دشمن در ذهن عموم مردم پدید می‌آورند، از بین خواهد برد. به عبارت دیگر، تشخیص موضوع و حرکت موضوع‌محور در جهاد تبیین امر بسیار مهمی است. یکی از راه‌های مطمئن و درس‌آموز در تشخیص درست موضوعات نیازمند تبیین، توجه به الگوی تبیینی و رفتاری رهبر معظم انقلاب است. رهبر فرزانه انقلاب معمولاً موضوعات و عناوینی را مطرح می‌کنند و مورد توجه قرار می‌دهند که یا نیاز جامعه است یا دشمنان انقلاب و مردم ایران روی آنها متمرکز شده‌اند. ایشان ضمن روشنگری و خنثی‌سازی طراحی‌های دشمنان، بر نقش و وظیفه‌ای که تک‌تک مسئولان و مردم در مصونیت‌بخشی به جامعه در آن حوزه دارند، تأکید می‌کنند. البته موضوعات مطرح شده از نظر اهمیت درجات گوناگونی دارند و همچنین برخی در شرایط و احوالات مختلف اولویت و اهمیت بیشتری دارند که باید این موارد مد نظر قرار گیرد. همچنین این موضوعات می‌تواند نسبت به مخاطب‌ها و مکان‌های گوناگون زندگی آنها مراتب مختلفی داشته باشد؛ همچنان‌که رهبر معظم انقلاب در زمان حاضر از بین موضوعات حاضر برای تبیین، دشمن و مقابله با جریان تحریف را در اولویت قرار داده‌اند.
در همین ارتباط، رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعی از روحانیون تأکید می‌کنند: «از جمله چیزهایی که در تبلیغ بسیار مهم است، این است که شما پاسخ استفهام‌های مخاطبان خود را بدهید. اگر جوانی جلوِ ما نشسته است و ده، بیست سؤال در ذهن اوست، ما هم یک سخنرانی یک ساعته برای او می‌کنیم، در حالی که هیچ‌یک از سؤالات او جواب داده نشده است، آیا به نظر شما این سخنرانی موفق است؟ البته که نه. ما باید سؤال‌های ذهن او را که احیاناً بر زبان نمی‌آورد، یا نمی‌تواند به زبان بیاورد، یا خودش متوجّه نیست که این سؤال‌ها را باید به زبان آورد، یا موقعیت مقتضی نیست، پاسخ دهیم. چطور می‌شود پاسخ داد؟ وقتی که استفهام‌های او کشف شود و ما بدانیم در ذهن او چیست. اینقدر که من به فضلای جوان و به علما توصیه می‌کنم که با نسل جوان تماس بگیرید، برای این است... این شناختن نیازها، خیلی مهم است. از این بالاتر، نیازهای جماعت مردم است.»
