ماه رمضان، از فضایل ویژهای نزد مسلمانان برخوردار است چرا که به اعتقاد آنها ماه جاری شدن برکات و خیرات الهی به سوی بندگان، ماه توبه و بازگشت و قبولی آن در درگاه حق و مهمتر از همه ماه نزول کلام حق قرآن برای هدایت و راهنمایی بشر و به روایتی ماه نزول سایر کتابهای آسمانی برای بشر است. اهل دل رمضان را ماه نزول آرزوها دانستهاند ماهی که اگر بنده مسلمان به عهد خود با خدای خویش پابرجا بماند آرزوهایش برآورده میشود.
رمضان بر تمام ماههای دیگر فضیلت دارد چنانچه خداوند این ماه را مختص به خود و قرآن کریم و تهذیب و خودسازی ميداند. ماهی که سرنوشت انسانها در یکی از شبهای آن یعنی قدر رقم میخورد.
پیامبر مکرم اسلام در مورد رمضان چنین فرموده اند که: «ای مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روی آورد. ماهی که نزد خدا از همه ماهها برتر و روزهایش بر همه روزها و شبهایش بر تمام شبها و ساعاتش بر همه ساعات افضل است.» از رمضان به ماه خدا تعبیر شده است چرا که خداوند در این ماه، برکات و خیرات فراوانی به بندگانش هدیه میکند.
حضرت محمد مصطفی در حدیث دیگری ماه رمضان را به ماه سوزاندن گناه تعبیر کردهاند چرا که خداوند در این ماه شیطان را غل و زنجیر کرده و گناه بندگان توبهکننده را میسوزاند.
در روایات آمده است که رمضان تنها ماه قمری است که نامش در قرآن آمده است و یکی از چهار ماهی است که خداوند متعال جنگ را مگر جنبه دفاعی داشته باشد، در آن حرام کرده است و چنانچه پیشتر هم عنوان شد کتب آسمانی همچون انجیل، تورات، صحف و زبور هم در رمضان نازل شده است.
پیامبر اکرم (ص) میفرماید: «هر کس همه این ماه را روزه بگیرد بر خدا واجب است که همه گناهانش را ببخشد، بقیه عمرش را تضمین کند و او را از تشنگی و عطش دردناک روز قیامت امان دهد.»
رمضان برترین ماه سال
رمضان از نظر معنوی و فضائل ویژهای که دارد همواره مورد توجه مسلمانان بوده است چنانچه رمضان به جهت نزول قرآن کریم در آن و ویژگیهای منحصری که دارد در میان ماههای سال قمری برترین است؛ قرآن کریم میفرماید: «ماه رمضان ماهی است که قرآن برای هدایت انسانها در آن نازل شده است.»
پیامبر فرمودهاند: «ای مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روی آورد، ماهی که نزد خدا از همه ماهها برتر و روزهایش بر همه روزها و شبهایش بر همه شبها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهی است که شما در آن به میهمانی خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفتهاید، نفسهای شما در آن تسبیح و خوابتان در آن عبادت، عملتان در آن مقبول و دعایتان در آن مستجاب است و بهترین ساعاتی است که خداوند به بندگانش نظر رحمت میکند.»
ماه نزول آیهها
تمام کتب بزرگ آسمانی در این ماه نازل شده است؛ لذا رمضان ماه نزول آیهها بر بندگان خداوند است و به سبب نزول آیهها چه در قرآن چه در صحف و زبور و انجیل رمضان جایگاه ویژهای در میان تمام امتها دارد. امام صادق (ع) میفرماید: «کل قرآن کریم در ماه رمضان به بیتالمعمور نازل شد، سپس در مدت بیست سال بر پیامبر اکرم (ص) و صحف ابراهیم در شب اول ماه رمضان و تورات در روز ششم ماه رمضان، انجیل در روز سیزدهم ماه رمضان و زبور در روز هیجدهم ماه رمضان نازل شد.»
روزه و رازهای مگو
در ماه رمضان خداوند متعال توفیق روزهداری را به بندگانش داده است لذا اگر انسان بخواهد خودش را از جنبه معنوی رشد و پرورش دهد و به طهارت و کمال مطلوب برسد، باید هوای نفس خود را مهار کند و موانع رشد را یکی پس از دیگری بردارد و خود را به لذتها و شهوات جسمی مشغول نکند. توفیق روزهداری یکی از نعماتی است که خداوند متعال در رمضان به بندگان خویش عطا کرده و میفرماید: «ای افرادی که ایمان آوردهاید! روزه بر شما نوشته شد، همانگونه که بر پیشینیان از شما نوشته شده، تا پرهیزگار شوید.»
انسان با روزهداری میتواند سبب تقویت تقوا، پرهیزگاری و اخلاص در عمل شده، روح و روان و قلب و دل و نیز جسم را آرامش داده و باعث سلامتی روح و تندرستی جسم شود. پیامبر میفرمایند: «روزه سپری در برابر آتش است؛ روزه بگیرید تا سالم بمانید.»
آثار جسمی و روحی و اعتراف علم پزشکی
و امام باقر (ع) روزه را حج آرامبخش دلها میداند؛ و همین بس که امروزه در علم پزشکی و از نظر بهداشت و تندرستی ثابت شده که روزهداری تأثیرات فراوانی بر آرامش روح و روان و سلامتی جسم و بدن دارد، دفع چربیهای مزاحم، تنظیم فشار، قند خون تنها بخشی از معجزات روزه است. رمضان ماهی است که خداوند برای عروج بندگانش شیطان را در دغل و زنجیر کرده تا با دور ماندن شیطان مانع نفوذ وی شده وسوسهها خنثی و مسلمان روزهدار به بالاترین درجات برسد.
باید تاکید کرد روزهداری در رمضان سبب مساوات بین غنی و فقیر شده و انسان روزهدار در هنگام گرسنگی و تشنگی، فقرا و بینوایان را یاد میکند و در نتیجه به کمک آنها میشتابد و از طرفی سبب احیاء فضائل اخلاقی در مسلمان میشود.
ماه جبران خسرانها
رمضان به سبب وجود شب قدر در این ماه از جایگاه ویژهای برخوردار است شبی که برتر از هزار ماه است و فرشتگان در این شب به اذن خدا فرود میآیند و جمیع مقدرات بندگان را در طول سال تعیین میکنند. امام صادق (ع) میفرماید: «تقدیر مقدرات در شب نوزدهم و تحکیم آن در شب بیست و یکم و امضاء آن در شب بیست و سوم است.»
رمضان ماه نزول خوبیها ماه نزول کلام حق و ماه جبران همه خسرانهاست ماهی که اگر قدرش را بدانیم تمام پلهای خراب پشت سر را بازسازی میکنیم.