در این شب مؤمنان خود را در مأمن امن الهی می‌بینند و هر لحظه آن را فرصتی برای رسیدن به بالاترین مقامات معرفتی و بندگی می‌دانند. ویژگی‌های فراوان این شب بی‌نهایت است و هر سال انسان‌ها می‌توانند به درک جزئی از آن دست پیدا کنند[...]
درباره شب قدر بیانات شریف و تأمل‌برانگیزی از اهل‌بیت(ع) به دست ما رسیده است. عظمت این شب می‌تواند از هزار شب که در تمام آن شب‌ها انسان مشغول عبادت خالق بی‌همتا باشد، در مرتبه بالاتری قرار بگیرد. در این شب مؤمنان خود را در مأمن امن الهی می‌بینند و هر لحظه آن را فرصتی برای رسیدن به بالاترین مقامات معرفتی و بندگی می‌دانند. ویژگی‌های فراوان این شب بی‌نهایت است و هر سال انسان‌ها می‌توانند به درک جزئی از آن دست پیدا کنند. اما آیا اینکه اهل بیت(ع) می‌فرمایند در این شب تقدیر سال پیش روی انسان تعیین می‌شود، به‌معنای تغییر نکردن آن در طول سال پیش‌روست؟ اگر در شب قدر خداوند برای هر انسانی رزقی دنیایی یا آخرتی مقدر فرماید، دیگر نمی‌توان آن را تغییر داد و تا سال آینده باید به انتظار نشست؟ آنچه در بیان شریف اهل بیت(ع) می‌بینیم، اینطور نیست و می‌تواند تغییر پیدا کند؛ اما شرایط خاصی دارد. ابتدا باید این را بدانیم که خداوند می‌خواهد فرصت‌های زیادی برای بندگان خود قرار دهد تا آنان به‌سوی درگاهش روی بیاورند و خود را به خدای‌شان بسپارند؛ ولی میان این فرصت‌ها هم تفاوت‌هایی وجود دارد. گاهی روزها و شب‌هایی هست که خداوند قول ویژه به بندگانِ امیدوار خود داده است که پناهی جز خدای خود نمی‌بینند. آنان که بیشتر می‌خواهند، در این روزها و شب‌ها خود را به محل عبادت و مناجات‌شان می‌رسانند تا از این فرصت بهترین بهره را ببرند. در کل همیشه و در هر لحظه خداوند منتظر بندگان خود است تا او را در آغوش خود بگیرد و راه اتصال و تقرب را حتی برای لحظه‌ای اندک هم نمی‌بندد. در شب‌های قدر باید قدر فرصت‌ها را بدانیم و راهی را که در هزار شب می‌توانیم برویم، در لحظه‌ای از این شب‌ها طی کنیم. امام باقر(ع) درباره شب قدر و احوالات این شب و لحظات پس از آن می‌فرمایند: «در شب قدر همه آنچه در طول سال پیش رو تا سال آینده اتّفاق خواهد افتاد، اعمّ از کار نیک و بد، اطاعت و معصیت، تولّد و مرگ و رزق و روزی همگی تعیین می‌گردد؛ بنابراین هر آنچه برای آن سال تعیین شده و قطعی گردد حتماً اتّفاق خواهد افتاد؛ ولی این تعیین و قطعیت نمی‌تواند جلوی خواست و اراده خداوند عزّوجلّ را بگیرد [به عبارت دیگر هیچ چیز حتّی قطعی‌شدن مقدّرات در شب قدر نمی‌تواند جلوی خواست خدا را بگیرد].»(الکافی، ج۴، ص۱۵۷) اینکه تقدیرات انسان‌ها در سالی که پیش‌رو دارند تعیین می‌شود، به دو چیز بستگی دارد که امام باقر(ع) در این بیان شریف اشاره فرمودند. اولی اعمال گذشته انسان‌ها که در آینده آنها اثر می‌گذارد و دوم اعمال آینده آنان که در سال پیش رو هست که اگر مصلحتی ایجاد کند، اراده خداوند بر تغییر تقدیر تعیین شده قرار می‌گیرد و سال پیش روی انسان‌ها می‌تواند به شکلی دیگر رقم بخورد. حال این تغییر می‌تواند مثبت باشد یا منفی که به اعمال افراد بستگی دارد.
مهم‌ترین نکته‌ای که در شب‌های قدر باید مورد توجه قرار بگیرد، این است که خداوند می‌خواهد انسان هیچ‌گاه امید خود را از دست ندهد. شب قدر، یعنی شب امید به رحمت و فضل پروردگار که در ثانیه ثانیه زندگی انسان وجود دارد و هر لحظه‌ای که اراده کند، می‌تواند به سوی پروردگار خویش روی بیاورد و مشمول رحمت او قرار بگیرد. تمام اموری که در این شب مقدر می‌شود، طبق آیه 4 سوره دخان که می‌فرماید: «فيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكيمٍ»؛ در آن شب هر امرى بر اساس حكمت، [الهى] تدبير مى‌گردد، بنا بر حکمت‌هایی تعیین می‌شود. همین حکمت اتفاقاً دلیل بر امکان تغییر سرنوشت در سال جاری است. نکته دیگری که در فضیلت این شب می‌توان از آن یاد کرد، «اختیار» یا همان «امر بین الامرین» است. اینکه خداوند انسان را مختار آفرید به این معناست که باید در میان خوبی‌ها سهمی برای خود بردارد، نه اینکه در بدی‌ها چیزی را انتخاب کند. آنچه انسان‌ها می‌توانند در شب‌های قدر انتخاب کنند، بسیار زیاد است که در طول شب‌های دیگر اینطور نیست؛ پس مختار است در برداشتن بیشترین روزی‌ها و رزق‌های مادی و معنوی و کمترین اینها! شاید بپرسید چه کسی است که به کم قانع شود؟ پاسخ این است که بسیاری از انسان‌ها به کم قانع هستند؛ ولی نمی‌دانند. مطمئناً روزی می‌آید که تأسف می‌خورند از اینکه به کم قانع بودند یا تلاش نکردند بیشترین استفاده را از فرصت‌ها ببرند. در این شب درب‌های آسمان باز است و بندگان زیرک بار یک عمر خود را می‌بندند. شب قدر برای چه کسی مفید است و بیشترین بهره را دارد؟ مسلماً برای کسی که بیشترین اعتماد را به خدای خود دارد و هر سرانجام خیر و نیکی را از او طلب می‌کند. پس شب قدر را در امیدوار بودن به رحمت خداوند دیدیم. امید به اینکه خداوند مخصوص یک‌یک انسان‌ها مقدراتی را در نظر دارد و باید بهترین‌های آن را بردارند؛ دوم اینکه خداوند ما را مختار آفریده در انتخاب بیشترین و کمترین دوستی، اتصال، بندگی، معنویت، روزی، لذت و استفاده از زیبایی‌های عالم که نباید به کم قانع باشیم و سوم اینکه باید به خدا اعتماد کنیم و خود را تمام و کمال به او بسپاریم.
