جشنواره‌های فرهنگی و هنری همیشه یکی از فرصت‌های خوب برای فعالان این عرصه هستند. در واقع، در همین جشنواره‌هاست که استعدادهای جدید و ناشناخته به جامعه فرهنگی و هنری معرفی می‌شوند. جشنواره بین‌المللی فیلم و فیلمنامه «ایثار» یکی از این رویدادهای فرهنگی و هنری است که امسال از 28 اردیبهشت تا 3 خرداد از سوی بنیاد شهید و امور ایثارگران در حال برگزاری است. جشنواره‌ای که رویکرد اصلی آن، تبیین و ترویج فرهنگ مقاومت و ایثار و شهادت است و در فراخوان آن، این نوید به هنرمندان منتخب داده شده است که از آثار بعدی آنان حمایت خواهد شد. درباره این جشنواره با «ناصر باکیده» دبیر اجرایی آن به گفت‌وگو نشسته‌ایم که شرح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید.
چطور شد که جشنواره «ایثار» که تاکنون ملی بوده، از این دوره بین‌المللی شده است؟
با توجه به فعالیتی که در حوزه فیلمسازی اعم از فیلم کوتاه، مستند، پویانمایی، نماهنگ و آثار داستانی بلند و فیلم‌های سینمایی با موضوع ایثار و شهادت در کشور ما شکل گرفته، باید نیم‌نگاهی نیز به فیلم‌ها و آثار تولیدی در خارج از ایران داشته باشیم که با این مضامین ساخته می‌شوند. همین نکته، شورای سیاست‌گذاری جشنواره را ترغیب کرد که جشنواره را در سطح بین‌المللی برگزار کند. از این منظر بخش فیلم جشنواره به صورت بین‌المللی و بخش فیلمنامه به صورت ملی برگزار شد. بین‌المللی شدن جشنواره سبب می‌شود تا ارتباطات فرهنگی و هنری بیشتری صورت بگیرد. تمامی این موارد دوستان را بر این داشت که جشنواره را به صورت بین‌المللی برگزار کنند.
در جشنواره امسال بخش مجزایی به تولیدات هنری خانواده‌های شهدا و ایثارگران اختصاص یافته است. کمی درباره این بخش هم توضیح دهید.
سالیان سال است که در گروه تلویزیونی شاهد، جریان تولید فیلم وجود داشته و این جریان یک فرصت عادلانه برای هنرمندان و فیلم‌سازان در سراسر کشور ایجاد کرده است تا از طریق ادارات بنیاد شهید در کل کشور فیلم تولید کنند. طبیعتاً باید خروجی این تولیدات چه از لحاظ کمی و چه کیفی رصد شود و این بخش جشنواره با عنوان «ویژه»، به چند موضوع نگاه خاصی داشته باشد که ارزیابی فیلم‌هایی که خود بنیاد شهید آنها را در سراسر کشور تهیه کرده، یکی از این نگاه‌هاست، تا بنیاد شهید از طریق این بخش جشنواره، به نقاط ضعف و قوت تولیدات خودش دست پیدا کند. از سوی دیگر، تعدادی از خانواده‌های معظم شهدا و ایثارگران در سال‌های گذشته فیلمسازی کرده‌اند. این بخش به صورت ویژه به این امر نگاه می‌کند. در حقیقت، افزون بر ارزیابی، جریانی حمایتی را در بر داشته است. شناسایی استعدادها در این بخش برای ما اهمیت داشته است. علاوه بر این، در بخش ویژه نگاهی هم به آثار با موضوع نماز، حجاب و عفاف داشته‌ایم. جشنواره علاوه بر بخش مسابقه اصلی که شامل فیلمنامه در سطح ملی و نیز بخش فیلم ملی و بخش بین‌المللی است، یک برنامه‌ریزی هم با عنوان کارگاه‌های تخصصی و نمایش‌های ویژه با عنوان «چشم‌اندازها» داشته است. از آنجایی که جشنواره در مشهد مقدس برگزار شده، در بخش چشم‌اندازها یک زیرگروه با عنوان «نگاه هشتم» ایجاد شده است. در این بخش آثاری به نمایش درآمده که موضوعات آن مرتبط با حضرت امام رضا(ع) بوده است. علاوه بر بخش «نگاه هشتم»، ما چند چشم‌انداز دیگر هم پیش‌بینی کرده بودیم؛ از جمله، چشم‌انداز سینمای خراسان رضوی که آثار فیلم‌سازان خراسان به صورت غیررقابتی در آن نمایش داده شد. یک بخش دیگر هم با عنوان سینمای کشورهای حوزه مقاومت و سینمای کشورهای اسلامی در حوزه آثار بین‌المللی وجود داشته است. این بخش‌های متفاوت، کمک زیادی به تحلیل وضعیت سینمایی دیگر کشورها کرده است.
بخش «فیلمنامه» امسال خیلی جدی و گسترده در نظر گرفته شد؛ چه تعداد آثار در این بخش دریافت شد؟
۲۱۹ عنوان فیلمنامه در گونه‌های سریال، سینمایی، مستند، فیلم کوتاه و پویانمایی به دبیرخانه رسید که دوستان در ابتدا ۴۰ عنوان را برای بخش مسابقه انتخاب و از میان آنها آثار نهایی را گزینش کردند.
از منتخبان حمایتی هم می‌شود؟
بله، جشنواره از منتخبان حمایت خواهد کرد. در واقع، افزون بر اینکه از آثار منتخب نهایی با جایزه قدردانی می‌شود، از لحاظ معنوی و مادی نیز این آثار مورد تشویق و ترغیب قرار خواهند گرفت. جریان حمایت از تولید هم می‌تواند وجود داشته باشد. درهای بنیاد و اداره کل امور هنری برای دوستان باز است و خروجی جشنواره این است که از منتخبان و برگزیدگان و حتی کسانی که آثارشان به بخش مسابقه راه یافته است، حمایت شود. بنابراین، این افراد می‌توانند فیلمنامه‌های خود را به بنیاد ارائه داده و از حمایت‌های لازم برخوردار شوند. جشنواره‌ها محل رقابت بین هنرمندان هستند و منتخبان، افزون بر جایزه‌ای که می‌گیرند، مورد توجه هم قرار می‌گیرند و اگر این رعایت نشود، جشنواره‌ها رسالت خود را به خوبی انجام نداده‌اند.
جشنواره مقاومت در حوزه ایثار و مقاومت کارهای خوبی کرده است. جشنواره‌های دیگری هم هستند مانند «رسام» که به بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس تعلق دارد. آنها نیز در حوزه ایثار و شهادت فعالیت می‌کنند. آیا فکر نمی‌کنید با وجود چنین جشنواره‌هایی موازی‌کاری پیش می‌آید؟
برعکس، من معتقدم که باید در کشورمان جشنواره‌های متعدد برگزار کنیم، به خصوص جشنواره‌های متعدد موضوعی. قطعاً وجود جشنواره‌ها جریان فرهنگی مؤثری ایجاد خواهد کرد. در ضمن این موضوع را باور دارم که جشنواره‌ها به تنهایی نمی‌توانند کامل‌کننده این جریان و حرکت فرهنگی باشند، بلکه باید نتیجه این جشنواره‌ها تولید آثاری با کیفیت بیشتر باشد. در سال‌های گذشته، با مسئله آثار دیجیتال و فیلمسازی و سهل‌الوصول بودن به لحاظ دسترسی به امکانات و تجهیزات فیلمسازی روبه‌رو شده‌ایم و همین موضوع سبب شده است تا در تولید، به ویژه در حوزه آثار کوتاه و مستند جهش داشته باشیم. حتی امروز خیلی‌ها با موبایل فیلم می‌سازند و طبیعتاً یک جریان قوی تولیدی وجود دارد. این تولیدات، محفلی برای هدایت و حمایت می‌خواهند و جشنواره‌ها می‌توانند این کار را، به ویژه در حوزه‌هایی مانند ایثار و شهادت، مسائل انسانی و اخلاقی، محیط زیست و امثال آنها بکنند. در واقع، اگر یک نهادی می‌آید و در حوزه‌ای خاص سرمایه‌گذاری کرده و جشنواره‌ای مناسب برگزار می‌کند، به فرهنگ‌سازی در آن زمینه کمک کرده است.
یعنی معتقدید هر یک از این جشنواره‌ها، یک نوع جریان‌سازی فرهنگی است؟
اگر این جشنواره‌ها به تکرار بیفتند، خیر! خروجی جدی نخواهد داشت و فقط به محلی تبدیل می‌شوند که فیلم‌سازانی در آن شرکت می‌کنند و برنده می‌شوند، اما قطعاً باید مکان‌هایی برای عرضه فیلم‌ها وجود داشته باشد تا به این ترتیب، ظرفیت‌ها و استعدادها شناخته شده و از آنها حمایت شود. یکی از این مکان‌های تأثیرگذار، جشنواره‌ها هستند.
