آغاز اجلاسیه بین المللی کنگره جهانی حضرت رضا(ع) با پیام آیت الله جوادی آملی

پیام آیت الله جوادی آملی که در ابتدای این اجلاسیه به صورت تصویری پخش شد، به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین وصلّی الله علی جمیع الانبیاء والمرسلین والائمة الهداة المهدیین و فاطمه الزهراء سیدة نساء العالمین؛ بهم نتولی و من اعدائهم نتبری الی الله.
از شما بزرگواران اهل کَرم و کرامت، حق‌شناسی می کنیم و از برگزار کنندگان این همایشِ بزرگوارانه و کریمانه سپاسگزاریم و از ذات اقدس الهی این مائده کرامت را که به وسیله قرآن و عترت, بهره امت اسلامی و جهان بشریت کرده است, سپاسگزاریم. 

کَرامت یک واژه عربی است که معادل فارسی ندارد. در لغت عرب مسئله کریم، کبیر، عظیم و مانند آن، این ها مرادف هم نیستند. در فارسی ما از غالب این ها به یک لغت معنا می کنیم؛ می گوییم بزرگ و بزرگوار. آن که استخوان دار و ریشه دار است، عرب از او به عنوان عظیم یاد می‌کند. ما عظیم را بزرگ معنا می‌کنیم همان طور که کبیر را بزرگ می‌داریم, در حالی که بین عظیم و کبیر فرق هاست. ذات اقدس اله به این اسماء حسنی مسمی است و به این اوصاف موصوف است. 

اولین وصفی که ذات اقدس اله در سوره مبارکه علق که تقریبا اولین بخش قرآن و اولین سوره ای است که در قرآن نازل شده است فرمود (اقرا و ربک الاکرم الذی علم بالقلم) یعنی خدای اکرم تدریس می کند، شما علم کرامت را از خدا یاد بگیرید. وقتی می گوید در فلان مَدرس فقیه تدریس می کند  یا طبیب تدریس می کند یا مهندس تدریس می کند یا ادیب درس می گوید، یعنی درس فقه, درس طب, درس ادبیات و درس هندسه می دهد. اگر خدا در قرآن فرمود اکرم تدریس می¬کند یعنی درس کرامت می دهد. کرامت غیر از علم است, کرامت غیر از عدل است. جمعِ علم و عدل به اضافه¬ی صفات برجسته دیگر زمینه شکوفایی کرامت را به بار می آورد. قرآن کریم فرشته‌ها را به  کرامت وصف کرد : (بایدی سفرة کراما بررة). اولین درس خدا و آخرین درس خدا و بین اول و آخر درس خدا, کرامت است. اقرا و ربک الأکرام این تعلیق حکم به وصف, مُشعِر به علیت است: یعنی او درس کرامت می دهد. 

قرآن، کریم است. خوی فرشتگی به انسان می دهد؛ ملکوت کریم است. گرچه مُلک ممکن است کبیر باشد. ما را  به ملکوت دعوت کرده است.

فرمود: خلیل خود را از ملکوت آگاه کردم و آگاه می کنم: (و کذلک نری ابراهیم ملکوت السماوات و الارض) او اهل رویت است چون من ارائه کرده ام، شما اهل نظرید چون من  تنظیر می کنم و شما را دعوت به نظر می¬کنم, نظریه بدهید, نظریه‌پردازی کنید تا به کرامت برسید. در باره خلیلِ حق فرمود (کذلک نری ابراهیم ملکوت السماوات والارض) ما این نُری که فعل مضارع است و مفید تدریج فعل به آینده است، فرمود: تدریجاً ملکوت را نشان خلیل خود می‌دهیم بعد به ما فرمود (اولم ینظروا فی ملکوت السموات  والارض) شما چرا در باره ملکوت عالم نظریه نمی¬دهید؟نظریه پردازی نمی کنید؟ این نظر باید به آن رویت ختم بشود و به تعبیرات فارسی ما این نگاه به آن دیدن ختم می شود و هر نگاهی به دیدن نمی رسد  هر نظری به رویت نمی رسد. اما بکوشید در مکتب خدای اکرم شرکت کنید, کریمانه حوزه را اداره کنید، کریمانه دانشگاه را اداره کنید، کریمانه نظام را اداره کنید ،کریمانه مسئولیت نظام را بپذیرید. معنای کرامت در اولین درس ذات اقداس اله روشن شد.

و کرامت را عقل درک می‌کند؛ از ابن‌سکیت نقل شده است که از وجود مبارک امام رضا عَلیهِ اَفضَلُ صَلَواتِ المُصَلّین سوال کرد: حجت خدا بر مردم امروز چیست؟ مولا علیه‌ الاسلام فرمود: العقل. عقل بهترین حجت است.  عقل آن است که هم وهم را در درون, عِقال کند هم خیال را در درون, عِقال کند، اگر عقل نظری است. هم شهوت را عقال کند هم غضب را عقال کند، اگر عقل عملی است. هر دو نیرو را خدا به انسان داد یک, هر دو در تدبیر نفس انسانی اند دو. نفس اگر عاقل , بالغ و کامل باشد این دو دبیر را هدایت می¬کند و راهنمایی می کند سه. دبیر اندیشه عقل نظری است که با استدلال فکر می کند, وهم و خیال را کنترل می کند. مدیر  انگیزه، عقل عملی است که (بِه عُبِد الرحمن واکتُسب بِه الجنان). ابن السکیت وقتی به امام رضا صلوات الله وسلامه علیه، عرض می‌کند حجت خدا بر مردم این عصر چیست؟ فرمود: العقل. وقتی در بخش پایانی سوره نساء می رسید, می بیند عقل آن قدر از منظر قرآن حرمت دارد.

عقل یعنی عقل. نه کسی مجاز باشد وهم خود را عقل بداند،  نه کسی مختار باشد خیال خود را عقل بداند .این خیال زده‌ها در فرهنگ قرآن کریم مختال هستند گرچه باب تفعّل در قرآن نیامده است اما افتعالش آمده است که خدای لا یحب مختال فخور را؛ این خیال‌زدگان عاقل نیستند این وهم‌زدگان عاقل نیستند. وهم و خیال این‌ها رهزن هستند. دبیرِ اندیشه، عقل نظری است که جز استدلال چیزی را به رسمیت نمی‌شناسد و مدیر انگیزه، عقل عملی است که چیزی جز عدل را و صلح و کرامت را به رسمیت نمی شناسد. آنکه عقل نظر است، وهم و خیال را عقال می‌کند. اینکه عقل عمل است، شهوت و غضب را عقال می‌کند. در بخش پایانی سوره مبارکه نساء می‌بینید ذات اقدس اله بعد از اینکه نام عده ای از انبیاء علیهم السلام را  می برد، بعد می فرماید ما انبیاء فرستادیم «لِئَلَّا یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ» این «بَعْدَ» ظرف است یک. ظرف مفهوم ندارد دو. اگر در مقام تحدید باشد مفهوم دارد سه. خدا می‌فرماید من انبیاء فرستادم تا عقل در برابر خدا احتجاج نکند، اگر عقل است. عقل یعنی عقل. فرمود من انبیاء فرستادم تا عقل در برابر خدا احتجاج نکند و به خدا نگوید ما که از اسرار عالم بی خبر بودیم، زشت و زیبا را نمی‌دانستیم و حلال و حرام را نمی‌دانستیم، در قیامت هم به من اعتراض نکند ما نمی‌دانستیم که بعد از مرگ این چنین صحنه‌ای است، تو که از همه عالم با خبر بودی و خبیر مطلق بودی چرا راهنما نفرستادی؟

در بخش پایانی سوره نساء می‌فرماید من پیامبران فرستادم تا عقل در برابر خدا احتجاج نکند «لِئَلَّا یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ». این عقل است مگر این عقل در هر حوزه‌ای یا هر دانشگاهی پیدا می‌شود؟ گفت: آنکه یافت می‌نشود آن عقل است. فرمود من درس کرامت می‌دهم کوششم این است شما را فرشته کنم. (تو فرشته شوی ار جهد کنی از پی آنک، برگ توت است به تدریج کنندش اطلس).  ما فرشی در روی کره زمین گران‌بها تر از ابریشم نداریم، این همان برگ توت است که به مدرسه رفته است و کِرم ابریشم آن را ابریشم درست کرد. چرا حوزه نبالد وبه دنبال عقل و نقل نرود؟ چرا دانشگاه  نبالد و به دنبال عقل و نقل نرود؟ دهه کرامت, دهه علم امام رضا (ع) است. استدلال‌های رضوی، احتجاج های رضوی، براهین رضوی، وقتی حضرت برهان ارائه می کند میفرماید «انی أَحْسَبُکَ ضَاهَیْتَ اَلْیَهُودَ» مبادا گرفتار افکار اسرائیلی و امثال اسرائیلی بشوید. به یکی از اهل بحثش فرمود: (انی أَحْسَبُکَ ضَاهَیْتَ اَلْیَهُودَ) گویا تفکرات اسرائیلی در تو پیدا شده است، این تمثیل است و نه تعیین. مبادا تفکر غربی، مبادا تفکر مادی، مبادا طرز تفکرات دیگر به حرم امن قلب تو راه پیدا کند.  این امام رضا صلوات الله وسلامه علیه بعد از اقامه براهین بر توحید فرمود: «وَ اِبْنِ عَلَیْهِ مَا عرفت» این مبنا باشد، این اصل باشد, مجتهدانه آنچه با این اصل هماهنگ است، از این اصل استخراج کن یک. در دامنه  این اصل قرار بده دو. تا علمت شکوفا بشود سه.  این می شود و «وَ یُثیروا لَهُم دَفائِنَ العُقول» – آنچه را مرحوم ابن بابویه در کتاب شریف توحید از امام رضا صلوات الله وسلامه علیه نقل کرد, درس حوزوی شاگردانی است  که عمیق فکر می کنند که چی اصل باشد و چه فرع باشد و راه اجتهاد چگونه است. چگونه فرع را در دامن اصل بپروراند؟ چگونه اصل را سایه افکند تا بشود با سواد. فرمود این کار را بکن (وابن علیه) . در بخش‌های دیگر هم فرمود ما اصولی را گفتیم «عَلَیْنَا إِلْقَاءُ اَلْأُصُولِ وَ عَلَیْکُمُ اَلتَّفْرِیعُ».

در جریان امامت وجود مبارک امام رضا طبق نقل مرحوم کلینی یک، نقل مرحوم صدوق دو، این بزرگواران همه‌شان نقل کرده اند که امام رضا صلوات الله و سلامه علیه فرمود « الْإِمَامُ وَاحِدُ دَهْرِهِ » اینکه بزرگان اهل حکمت آمدند گفتند که معموره ارض یک امام میخواهد اینکه درباره فارابی اینقدر با جلال و شکوه سخن گفته می شود اینها غالبا یا دائما از وجود مبارک اهل البیت استفاده کرده اند. امام می‌فرمایند دنیا را یک امام اداره میکند و دهر را یک امام اداره میکند. این انسان کامل است. این جامعه بشری اگر نتواند روی اصول انسانی زندگی بکند یا جنگ جهانی اول و دوم است، یاجنگ های نیابتی سوریه، یمن و ایران و امثال ذالک است.

وقتی این معموره ارض اداره می شود که امامی مانند امام رضا صلوات الله وسلامه علیه حکومت کند.  فرمود «الْإِمَامُ وَاحِدُ دَهْرِهِ لَا یُدَانِیهِ أَحَدٌ» همتا ندارد این مَثل اعلی، خلیفه خدایی است که  یگانه است «لاشریک  له». امام معصوم حتی دو نفر هم باشد یک نفر باید آرام  باشد و دیگری رهبری کند چه اینکه حسن و حسین صلوات الله علیه علیهما این طور بودند. به هر تقدیر دهه کرامت یعنی فرشته خو شدن دیگر سخن از اختلاس نجومی نه.  دیگر ستم از تجاوز و تعدی نه. دیگر سخن از جاهلیت اُولی و ثانیه نه. دیگر سخن از ترک ادب نه. این معنای کرامت است که (تو فرشته شوی ار جهد کنی از پی آنک،  برگ توت است به تدریج کنندش اطلس) .

این بحث‌ها و پیش‌نشست‌ها  مقدمه است ان شاءالله برای کنگره عظیم و بزرگی که برای وجود مبارک امام رضا صلوات الله و سلامه علیه است. از همه شما حق شناسی می¬کنیم . از دبیر محترم دست‌اندرکاران محترم و از هر دانشور و دانشمندی که با ایراد مقال یا ارائه مقالت، بر وزن علمی  این نشست افزودند و می افزایند سپاسگزاریم و اجر همه بزرگواران را ازذات اقدس اله مسئلت میکنیم، ارواح شهدای جنگ تحمیلی را با شهدای کربلا محشور بکند و پایان  امور همه ما را به خیر و سلامت ختم بکند.

غفرالله لنا و لکم

والسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته

منبع: فارس