روحانیت شیعه، به ویژه در دو سده اخیر چهره‌های مبارز بسیاری را به خود دیده است. مرحوم آیت‌الله سیدعبدالحسین لاری، یکی از کم‌نظیرترین فقهای دوران معاصر و از پیشتازان مبارزه روحانیت با استعمار و استبداد است. بدون شک، برخی از مختصات روحی، تمایزات علمی، شجاعت مبارزاتی و تدابیر مدیریتی مرحوم لاری است که وی را در نظر میرزای بزرگ شیرازی به منزله گزینه‌ای مناسب جلوه می‌دهد تا وی را از سامرا و از حلقه گرم تعلیم و تعلم آن حوزه بزرگ، به منطقه فارس و بوشهر گسیل دارد. آن روز جنوب ایران، به ویژه منطقه فارس و بوشهر، اسیر سلطه جبار نظامیان انگلیسی بود. رهبر معظم انقلاب درباره نقش سیدلاری در مبارزات با استعمار می‌فرمایند: «مرحوم سیدعبدالحسین لاری پرچم جهاد و مبارزه با اشغالگران را برافراشت و اولین نمونه کوچک، ولی پرمعنا از حکومت اسلامی را در این خطه تشکیل داد. بدیهی است که عِده و عُده اشغالگران انگلیسی و رجال سیاسی و درباری دست‌نشانده آنان، توانستند بر مجموعه کوچک و مؤمن، ولی تهیدست پیرامون سید بزرگوار فائق آیند و آن بزرگوار و خانواده‌اش را به محنتی سخت دچار کنند؛ ولی ندای حق‌طلبانه و ظلم‌ستیز آن عالم دینی راستین را نتوانستند خاموش سازند.»
سید از زمانی که عراق را به درخواست مردم فارس و امر میرزای‌شیرازی به قصد جنوب ایران ترک کرد تا شروع نهضت مشروطه، اقدامات و فعالیت‌های بسیاری برای احیای احکام اسلامی و ارتقای سطح آگاهی سیاسی و اجتماعی مردم جنوب انجام داد. یکی از مهم‌ترین این اقدامات، تأسیس مدارس علوم دینی و حوزه علمیه و جذب شاگرد از نواحی گوناگون جنوب ایران بود. وی که از مخالفان سرسخت جدایی دین از سیاست بود، در کنار پرداختن به امور دینی و مذهبی مردم همواره درصدد جلوگیری از ظلم و ستم حاکمان بود. مهم‌ترین هدف پیامبران، امامان و حاکمان اسلامی در نزد امثال لاری‌ها، رهبری و اداره جامعه بر اساس وحی الهی است. بنابراین، سیاست از نگاه او اداره جامعه و هدایت مردم به سوی خداوند است. سیدلاری در رساله «قانون در اتحاد ملت و دولت»، حکومت را به دو دسته استبدادی و مشروطه مشروعه تقسیم می‌کند. او مستبدان را در زمره مفسدان فی‌الارض و محاربان با مسلمانان قرار داده و با استناد به آیه‌های قرآن معتقد است، مستبدان با خدا و رسول او به ستیز برخاسته‌اند. بنابراین، در سلوک سیاسی وی تنها به موضع‌گیری علمی درباره مشروطیت بسنده نمی‌شود؛ بلکه مردم به مقابله نظامی و عملی با استبداد داخلی و سلطه خارجی در قالب انجام تکلیف دینی تشویق و تحریض می‌شوند. مبارزات او با مستبدان، نگاه دینی به امر قدرت و حکومت در نزد لاری را به اثبات می‌رساند.
او حتی در رساله احکام قانون اداره بلدیه حکم قتل مستبدان را صادر کرده است و در رساله آیات‌الظالمین، از همه خواسته است تا حکومت‌های استبدادی را تحریم کنند و هرگونه همکاری مؤمنان با این حکومت‌ها را نامشروع دانسته است. او به همین علت با حکومت پادشاهان مخالف بود و از مردم خواست به دنبال جایگزین کردن آن با حکومت اسلامی باشند. همچنین، وی تبدیل سلطنت قاجاریه به دولت حقه اسلامیه را واجب دانست و در انقلاب مشروطیت حامی مشروطه مشروعه بود.
