پنج کشور روسیه، ترکمنستان، آذربایجان، قزاقستان و ایران با گذشت بیش از حدود سه دهه از فروپاشی شوروی، اکنون کنار هم قرار گرفته‌اند تا با محوریت بزرگ‌ترین پهنه آبی محصور در خشکی جهان، همکاری‌های اقتصادی‌شان را گسترش دهند.
آمار بانک جهانی نشان می‌دهد، حجم تجارت خارجی این پنج کشور بیش از ۹۵۰ میلیارد دلار است؛ اما سهم تجارت میان خود آنها با یکدیگر حدود ۲۵میلیارد دلار است. بنابراین، می‌توان استدلال کرد توسعه روابط تجاری میان این پنج کشور، طی سال‌های گذشته اولویت آنها نبوده است.
با این حال، کشور ما از لحاظ اقتصادی در مسیر خاصی قرار دارد و باید از راهکارهای مناسب و زودبازده بهره ببرد تا به اقتصاد و معیشت مردم سامان ببخشد. برای نمونه، می‌توان به موضوع حمل‌ونقل اشاره کرد؛ چراکه حمل‌ونقل، پایه تجارت است؛ اما اگر روابط تجاری شکل نگیرد و وجود نداشته باشد، حمل‌ونقل چطور می‌تواند زمینه‌ای برای همکاری‌های اقتصادی باشد؟
در زمینه حمل‌ونقل، هنوز خط آهن‌ها میان این چند کشور کامل نشده است؛ یعنی هنوز مسیر برای کالایی که بتواند از هند به ایران بیاید و از ایران به سمت شمال و روسیه برود، شکل نگرفته است. البته گفتنی است، بخش خصوصی زیرساخت‌هایی، همچون ساخت اسکله‌ها را برای پهلودهی کشتی‌های بزرگ دریای خزر در زمینه غلات و مواد روغنی فراهم کرده‌است. با انجام مراحل تکمیلی و اضافه شدن ریل می‌توان افزون بر سیل عظیم تجاری و اقتصادی که ایجاد می‌شود، بر اشتغال چشمگیر جوانان خطه گیلان اشاره کرد.
ایران ظرفیت بسیار خوبی برای صادرات محصولات غذایی و کشاورزی به چهار کشور دیگر دارد.
یکی دیگر از موضوعات مهم در این زمینه این است که، ایران و چهار کشور حاشیه دریای خزر به عنوان بزرگ‌ترین دارندگان منابع گازی جهان نقش مهمی در بازار انرژی خواهند داشت، این 5 کشور بیش از ۵۰ درصد از ذخایر گازی جهان را در اختیار دارند. اهمیت این مسئله زمانی بیشتر مشخص می‌شود که از سال ۲۰۱۰میلادی چرخش از نفت به گاز در جهان اتفاق افتاده است و حالا اقتصادهای بزرگ به جای آنکه به دنبال نفت باشند، گاز بیشتری را طلب می‌کنند، از این رو با یک برنامه ریزی دقیق و ایجاد راهبرد مشترک میان کشورهای حوزه خزر این منطقه می‌تواند به قطب انرژی بدل شود و منافع اقتصادی قابل توجهی را برای کشورمان به همراه داشته باشد.
علاوه بر راهبرد مشترک در داخل ایران نیز با توجه به توان بالای تولید و وجود زیرساخت‌های گسترده، می‌تواند در کنار ایجاد امکان بهره‌برداری از ذخایر گازی با رعایت الگوی مصرف و کاهش مصرف داخلی، به عنوان یکی از تامین‌کنندگان گاز در اروپا و آسیا مطرح شود که همین موضوع می‌تواند جذابیت خاصی برای سرمایه‌گذاران بزرگ بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری در گاز ایران در پی داشته باشد.
همچنین، گردشگری هم می‌تواند زمینه مناسبی برای همکاری میان این پنج کشور باشد؛ اما این کشورها ساختارهای متفاوت سیاسی و فرهنگی دارند و هنوز موفق نشده‌اند حتی یک خط کشتیرانی مسافربری در دریای خزر تأسیس کنند.
