با پیشرفت فناوری در عصر جدید و وابستگی دوچندان به ابزار الکترونیک، قرار گرفتن در معرض انواع صفحه نمایش اجتنابناپذیر شده است. با فرارسیدن فصل تابستان و زیاد شدن اوقات فراغت کودکان، استفاده بیش از حد از تلفن همراه و تبلت و دیگر وسایل الکترونیکی نگرانی بسیاری از والدین را برانگیخته است.
والدین معمولاً در رابطه با تنظیم مدت زمان استفاده از صفحه نمایشها برای کودکان به مشکل برمیخورند. بعضی از متخصصان معتقدند، کودکان تا جای ممکن نباید در معرض صفحه نمایشها قرار بگیرند، اما گروهی دیگر معتقدند، استفاده محدود از آنها منعی ندارد. واقعیت این است که استفاده کودکان از صفحه نمایشها میتواند نتایج سودمندی را هم به دنبال داشته باشد. امروزه برنامههای بسیاری برای بهبود سطح خواندن، نوشتن و درک مفاهیم کودکان موجود هستند که فقط با قرار گرفتن در معرض صفحه نمایشها به صورت مستمر قابل استفادهاند.
طبق پژوهشهای صورت گرفته، مدت زمان استفاده از این وسایل در سنین گوناگون متفاوت است.
کودکان ۱۸ ماهه یا کوچکتر: این کودکان تا جای ممکن نباید در معرض هیچ یک از انواع صفحه نمایش قرار بگیرند. با وجود این، استفاده بسیار محدود از تلفنهای همراه برای برقراری تماس ویدئویی با کسانی که کودکان به آنها وابستگی عاطفی دارند، منعی ندارد.
کودکان ۱۸ ماهه تا ۲ ساله: استفاده محدود از صفحه نمایشها با اهداف آموزشی مشکلی ندارد. توجه داشته باشید که کودکان در این بازه سنی نباید به تنهایی در معرض صفحه نمایشها قرار بگیرند. نظارت والدین یا بزرگترها بر میزان استفاده کودکان از وسایل الکترونیکی ضروری است.
کودکان ۲ تا ۵ ساله: با نظارت بزرگترها، استفاده یک ساعته از صفحه نمایشها در طول روز کافی است.
کودکان ۶ تا ۸ ساله: در این بازه سنی، کودکان میتوانند مدت زمان بیشتری را به استفاده از صفحه نمایشها بگذرانند. با این حال، بزرگترها باید زمان مشخصی را به استفاده از وسایل الکترونیکی اختصاص دهند و از رسیدگی کامل به ابعاد دیگر زندگی کودکان اطمینان حاصل کنند. نکته قابل توجه در رابطه با استفاده از صفحه نمایشها در این بازه سنی این است که احتمال اعتیاد به استفاده از وسایل الکترونیکی به شدت بالاست؛ بنابراین احتیاط دوچندان واجب است. به خاطر داشته باشید که استفاده بیرویه از صفحه نمایشها میتواند به حافظه و تکامل گفتاری و رفتاری کودکان آسیبهای جدی وارد کند.
استفاده کنترل نشده از صفحه نمایشها، افزون بر بیگانه کردن کودکان با محیط اطراف و خانواده، میتواند آسیبهای جبرانناپذیری به ابعاد گوناگون تکامل ذهنی و روانی کودکان وارد کند. آسیبهایی که مهمترین آنها را در ادامه میآوریم.
تکامل گفتاری: یکی از مهمترین ابعاد تکاملی ذهن کودکان، تکامل گفتاری است که به آنها اجازه میدهد نیازهایشان را به شکل کلامی ابراز کنند. استفاده بیرویه از صفحه نمایشها، روی این بعد از تکامل تأثیر بسیار منفی میگذارد.
تکامل خواندنی: این نوع تکامل به کسب توانایی خواندن واژگان و تکرار کردن آنها اشاره دارد. این بعد از تکامل نسبت به تکامل گفتاری پیچیدگی بیشتری دارد. به عبارتی، تکامل گفتاری سالم پیشنیازی اساسی برای طی کردن مراحل تکامل خواندنی به شمار میآید.
تکامل زبان بیانی: پایههای تکامل زبان بیانی بر اساس برقراری ارتباط مؤثر و صمیمانه کودکان با والدین و بزرگترها بنا شده است. مهمترین وجهه این تکامل این است که کودکان فرصت برقراری ارتباط مستقیم با بزرگترها را داشته باشند. اگر مدت زمان استفاده از صفحه نمایشها مدیریت نشود، کودکان موقعیتی برای آزمایش و خطا پیدا نمیکنند و در مراحل بعدی تکامل دچار مشکلهای اساسی میشوند.
افزون بر این، مطالعههای علمی نشان دادهاند، قرار گرفتن در معرض صفحه نمایشها به مدت طولانی، توانایی کتاب خواندن کودکان را به میزان قابل توجهی نسبت به همسالانشان کاهش میدهد. استفاده مدیریت نشده از صفحه نمایشها همچنین با کاهش میزان توجه، بروز پرخاشگری در کودکان، افزایش احتمال ابتلا به افسردگی و اختلال اضطراب در سنین بالاتر و به تعویق افتادن زمان زبان باز کردن کودکان رابطه مستقیم دارد.