تمجید و انتظار

بیانات رهبر معظم انقلاب پیرامون دولت در دیدار با رئیس‌جمهور و هیئت دولت را می‌توان یک چارچوب برای نقد و تحلیل منصفانه دانست. نقدی که از یک‌سو به حمایت همراه با تمجید ختم می‌شود و از سوی دیگر مطالبات بر زمین مانده را طلب می‌کند. بنابراین، پرداختن به جملات رهبر معظم انقلاب نیازمند دیدن هر دو ضلع است.

راز یک حمایت بی‌سابقه

معمولاً می‌گویند عرصه سیاست عرصه مقدورات، محذورات و امکانات است. شاید اگر این جمله را مبنا قرار دهیم، به این گزاره دولت قبل برسیم که «تحریم باید از بین برود تا مشکل آب خوردن مردم حل شود.»، «باید مسئله fatf حل شود تا بتوان واکسن وارد کرد» و... . اما یکی از مزایای یک سیاستمدار این است که در دل مقدورات به محذورات گرفتار نیاید و بتواند شالوده‌‌شکنی کند.
شاید اگر دولت مشکلات و کاستی‌ها را ردیف می‌کرد و با لفاظی و گفتار درمانی قدم برمی‌داشت، در روی همان پاشنه قبل می‌چرخید؛ اما یکی از مزایای سیاسی و اجتماعی این دولت این بوده است که با وجود تحریم‌های چند لایه، مشکلات ارزی، دسیسه‌های گاه و بیگاه سرویس‌های بیگانه و... تلاش کرد تا در گام اول با واکسیناسیون جامعه را به روال عادی خود برگرداند، در بلوک‌بندی‌ها و نظم در حال شکل‌گیری جدید حضور پیدا کند، ارتباط با همسایگان را به روال عادی برگرداند، مالیات گریزی را به حداقل برساند و... . همین دلایل را اگر کنار هم بگذاریم، می‌توانیم راز این بخش از بیانات رهبری را بفهمیم که فرمودند: «بنده از همه‌ دولت‌ها در این سی و چند سال حمایت کردم؛ از همه‌ این دولت‌های مختلف، با گرایش‌های مختلف، با توان‌های مختلف، بنده حمایت کردم؛ دلیلش هم واضح است: شرایط کشور و اهدافی که ما برای خودمان ترسیم کرده‌ایم در جمهوری اسلامی، اقتضا می‌کند که همه به قوه مجریه- که وسط میدان است- کمک کنند؛ رهبری کمک کند، مردم کمک کنند، روشنفکرها کمک کنند، نخبگان کمک کنند؛ قاعده‌اش این است. همه‌ دولت‌ها مستحق این کمک همه‌جانبه هستند و ما به همه‌ دولت‌ها کمک کردیم. لکن در مورد این دولت، علاوه‌ بر کمک، بنده با نگاه به این دو ساله می‌خواهم تمجید هم بکنم.»

تمجیدها پیش‌زمینه رفع نقایص

آنچه گفته شد به معنای وجود مشکلات و نقصان‌ها در درون دولت نیست؛ بلکه امروز آنکه درون جامعه زندگی می‌کند، مشکلات اقتصادی معیشتی را با گوشت و استخوان خود درک می‌کند. بر همین اساس در کنار تمجیدی که از دولت صورت گرفت، باید مشکلات و نقصان‌ها را هم دید. امروز دولت با یک سری کاستی‌های رویکردی و عملکردی رو به روست. کاستی‌های عملکردی بیشتر به حوزه معیشت و اقتصاد برمی‌گردد. هرچند دولت در حوزه اقتصاد، دیپلماسی اقتصادی، ارتباط با همسایگان و... گام‌های بلندی برداشته است که در خور تمجید رهبر معظم انقلاب بوده است؛ اما نتوانسته است ارتباط آن را با سفره و معیشت مردم به یک حقیقت تبدیل کند. لذا با این سؤال مواجه بوده است که آنچه در حال انجام است، چه تأثیری بر معیشت روزمره مردم دارد؟ بر همین اساس یکی از اقدامات عاجل و فوری دولت باید بر پایه تقویت معیشت مردم و جامعه بنا گذاشته شود. به همین دلیل است که بخشی از بیانات رهبری در دیدار با هیئت دولت به حوزه معیشت مربوط می‌شد. دولت باید بتواند بین گام‌های بنیادین و معیشت روزمره تناسب برقرار کند. شاید این مثال عامیانه بهتر بتواند به موضوع کمک کند که آنچه امروز در کف جامعه مورد مطالبه است، این است که حضور توانمند دولت در عرصه دیپلماسی اقتصادی، فروش نفت، ارتباط با همسایگان و... باید بر سفره مردم نیز تأثیر بگذارد. اما بخشی از کاستی‌های موجود در دولت کاستی‌های رویکردی است که بیشتر به حوزه اقناع سازی و ارتباط با نخبگان مربوط می‌شود. یکی از حوزه‌هایی که باید در دولت جدی گرفته شود، پیوست رسانه‌ای و تبدیل عمل دولت به احساس رضایت مردم است. شاید به همین دلیل بود که یکی از گلایه‌های دولت به حوزه رسانه مربوط می‌شد.
یکی از مطالبات جدی رهبری در دیدار با هیئت دولت این بود که فرمودند: «توصیه‌ من این است که آنچه در کارکردهای دولت وجود دارد که مى‌تواند مردم را خوشحال کند، اینها را بتوانید به مردم منتقل کنید. فاصله‌ بین واقعیت‌ها و تلقّی مردم از واقعیت‌ها الان خیلی زیاد است؛ یعنی واقعاً تلقی از واقعیت‌ها با آن واقعیت خیلی فاصله دارد؛ این فاصله را کم کنید، مردم واقعیت‌ها را بیشتر پیدا کنند. این احتیاج دارد به کار؛ یعنی یک کارِ ساده‌ روانِ معمولی نیست؛ این کار به تأمّل احتیاج دارد و کارشناسی لازم دارد که باید کارشناس‌ها انجام بدهند.»