بازدهی واقعی بورس چقدر بوده است

بازار سرمایه این روزها وارد فاز رکود شده است و سهامداران به دلیل مشخص نبودن روند میان مدت و بلندمدت بورس در حال خروج از بازار به صورت روزانه و هفتگی هستند.

در این بین نوسان‌گیران نیز بیکار ننشسته و روندهای مورد توجه خود را به اکثریت سهامداران غالب می‌کنند. این روند که طی  3 ماه گذشته بارها و بارها تکرار شده، در نهایت منجر به خروج پول از بورس و کاهش ارزش معاملات خرد شده است.

کارشناسان بازار سرمایه، بازدهی واقعی منفی و کاهش اعتماد به سیاست‌گذار را از مهمترین عوامل خروج پول از بورس می‌دانند. بررسی هریک از این عوامل می‌تواند مشخص کند، کدام عامل سهم مهمتر و بیشتری در ماجرای بیرون کشیدن پول توسط سهامداران خرد از بازار سهام دارد.

به اعتقاد اکثر کارشناسان، اصلی ترین موتور محرک بازار سرمایه، رشد نرخ ارز است. در شرایطی که اعمال سیاست‌های فعالانه  بانک مرکزی در مورد مدیریت نرخ ارز و همچنین گشایش های ارزی اخیر، توانسته ثبات را به بازار ارز برگرداند، به نظر می رسد بازار سرمایه نیز همچون سایر بازارها وارد فضای رکودی شود.

* بازدهی شاخص کل بورس در ماه های گذشته

در فروردین ‌ماه بازدهی اسمی شاخص کل ۶.۱۸ درصد بود؛ درحالی‌که در اردیبهشت‌ماه این بازدهی مرز صفر را رد کرد و در خرداد و تیر به ترتیب به منفی ۶.۵ درصد و منفی ۸.۸ درصد رسید. اگر این ارقام واقعی شود، بازدهی بورس در این مدت تغییر خواهد کرد. یعنی اگر این بازدهی‌ها را واقعی کنیم، رقم‌ها به مثبت ۴.۱۴ درصد، منفی ۶.۳ درصد، منفی 5.7 درصد و منفی ۵.۱۰ درصد خواهد رسید که می‌تواند دلیلی برای خروج سرمایه‌ها از بورس باشد.

این اعداد نشان می‌دهد بورس در 5 ماه گذشته روند خوبی نداشته است و به همین دلیل ارزش معاملات و به تبع آن ارزش معاملات خرد به شدت کاهش یافته است. کاهش 70 درصدی ارزش معاملات خرد طی این مدت نشان می دهد، سهامداران خرد بی اعتماد به بازار بوده و همین مسئله نیز بورس را وارد فاز رکودی کرده است.

* سیکل تکرارشونده بورس ادامه دارد؟

در بازارهای مالی متغیرهای زیادی بر روند قیمت‌ها اثر گذارند، بررسی متغیرهای اثرگذاری که به یکدیگر وابسته‌اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در‌عین‌حال، هرکدام از متغیرها بیانگر یک موضوع یا بخشی از رفتار سرمایه‌گذاران است. به این ترتیب، چهار متغیر کلیدی شامل مقدار شاخص‌کل بورس اوراق‌بهادار تهران، نرخ تورم ماهانه، ارزش معاملات خرد بورس (سهام و حق‌تقدم) و همچنین خالص تغییر مالکیت‌های حقیقی بازار، در کنار هم به‌طور کلی دیدی از روند تغییرات بورس به ما خواهند داد؛ چراکه تکرار‌شدن رفتارهای مشابه با گذشته، همواره محتمل است.

از این‌رو می‌توان گفت که در برخی موارد، بازار سهام در یک سیکل تکرارشونده‌ قرار دارد. این سیکل، با توجه به تغییرات نرخ دلار، انتشار گزارش‌های فصلی، هیجان مثبت و شدید ماه‌های ابتدایی سال ‌باعث‌شده تا برخی اتفاقات دوباره تکرار شوند.

بنابراین آگاه‌بودن به اوضاع عوامل و متغیرهای موثر بر بازارهای مالی موجب می‌شود تا بتوان دیدی روشن‌تر نسبت به جریان این نوع از بازارها داشت.

* چقدر از بازدهی بورس مربوط به تورم است؟

بررسی روند صعود و نزول شاخص‌ها، اهمیت بالایی برای فعالان حاضر در این نوع از بازارها دارد؛ به‌طوری‌که نوسان این نماگرها علاوه ‌بر داشتن جذابیت تحلیلی، برای سایر بخش‌های اقتصادی و سیاسی نیز حائز اهمیت است. اشخاص با داشتن جایگاه‌های مختلف در بازار سهام قبل از هر چیز به دماسنج بورس و روند آن توجه دارند.

در این راستا، تعابیر و تفاسیر متفاوتی می‌توان نسبت به اوضاع بیان کرد. از این منظر روند شاخص تورم یکی از مولفه‌های اثرگذار بر نوع ارزیابی بلندمدت وضعیت شاخص بورس است.

چنانچه در مدت‌زمان یک ماه شاخص بورس و شاخص تورم، هر دو، رقم بالایی داشته باشند، در این‌صورت نباید زود دست به قضاوت زد؛ چراکه اگر یک سهامدار بخواهد در پایان همان ماه، سود سهام خود را برداشت کند، در بازار کالا و خدمات با افزایش سطح عمومی قیمت‌ها‌ مواجه خواهد شد.

به‌عبارت دیگر، این امر روی قدرت خرید و همچنین بر تصمیمات افراد، به ‌صورت مستقیم و غیر‌مستقیم اثرگذار است. اگر در بلندمدت تورم بالایی وجود داشته ‌باشد. در این ‌صورت، تعدیل شاخص‌های اسمی نسبت به تورم ضرورت دارد؛ چراکه از این طریق می‌توان به رفتار واقعی تغییرات قیمتی و میزان ریسک بازدهی سرمایه‌گذاری پی برد. شاخص بورس نیز از این قاعده مستثنی نیست.

* تاثیر برنامه هفتم توسعه به روند آینده بورس

مجتبی دانشی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، درباره روند آینده بورس گفت: بازار سرمایه بیشتر براساس نوسان قیمت‌های جهانی، نرخ تورم و نرخ ارز حرکت می‌کند. پس از سال ۹۹ به دلیل اینکه مشکلاتی در سطح جامعه پیش آمد، ترس زیادی در اعمال تورم در قیمت سهام به وجود آمد.

این کارشناس در خصوص عوامل رشد بازار سرمایه در سال جاری و سال آتی ادامه داد: صحبت از عوامل رشد در افق بلندمدت زیاد با ژنتیک بازار سرمایه که تغییرات در لحظه اعمال می‌شوند، سازگار نیست.

وی افزود: ترسی که در میان معامله‌گران دیده می‌شود، مرتبط با رفتار سیاست گذار است. این مسئله سبب کاهش اعتماد به بورس نیز شده است. خروج پول از بورس تائیدکننده همین موضوع است.

دانشی تاکید کرد: برنامه توسعه هفتم از جهت تعیین نرخ انرژی، نرخ مواد اولیه و قیمت‌گذاری دستوری برای بازار سرمایه مهم است و از سویی به جهت افزایش‌ سرمایه‌ از محل تجدید ارزیابی‌ها که به خصوص برای گروه خودرویی نیز اهمیت دارد، بر بازار سرمایه تاثیرگذار است و مصوبات این لایحه می‌تواند تداوم فضای مثبت یا منفی در بازار را به همراه داشته باشد.

* پیش‌بینی روند بورس در میان‌مدت

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: در صورتی که انتظارات تورمی در جامعه بالا باشد، به تبع آن بازار سهام نیز به لحاظ قیمتی رشد خواهد کرد. بنابراین روند میان مدت بورس صعودی خواهد بود؛ هرچند اصلاح ها و استراحت‌هایی را در این مسیر خواهیم داشت.

وی با تاکید بر اینکه وضعیت موجود و ورود نقدینگی‌ها به بازار طی چند هفته گذشته نشان‌دهنده کاهش فاصله بین بازار سهام با دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری است، تصریح کرد: در مورد تداوم روند صعودی بازار باید مسیر ورود نقدینگی مورد ارزیابی قرار گیرد و بررسی کنیم که جریان نقدینگی به بازار به چه صورت خواهد بود.

دانشی افزود: انتظار این است که وضعیت بازار فعلاً مثبت باشد و روزهای پررونقی را پشت سر بگذارد. تصمیم مسوولان در خصوص بازار، اقتصاد و مالیات بر عایدی سرمایه می‌تواند به‌شدت تاثیرگذار بر ورند بازار باشد و مسیر بورس را با تغییر همراه کند.