تشکیل اولین حکومت اسلامی

سیدلاری از بزرگ‌ترین فقهای دوران معاصر و از پیشتازان مبارزه روحانیت با استکبار و استعمار بود و زمانی می‌توانیم به اهمیت مباحثه درباره حکومت اسلامی از دیدگاه وی پی ببریم که بدانیم وی اولین نمونه کوچک حکومت اسلامی در تاریخ معاصر را تشکیل داده، اما متأسفانه درباره آن کمتر صحبت شده است. رهبر معظم انقلاب درباره ایشان می‌گویند: «مرحوم آیت‌الله آقا سیدعبدالحسین لاری در میان علمای معاصر خود، از امتیازات ویژه‌ای برخوردار بوده است و به گمان زیاد، همین ویژگی‌ها موجب آن شده است که میرزای بزرگ مجدد شیرازی او را از سامرا و از حلقه‌ گرم تعلیم و تعلم آن حوزه‌ بزرگ و از میان شاگردان خود برگزیده، به منطقه‌ فارس و بوشهر، که خود از وضعیت حساس آن به خوبی مطلع بوده است، گسیل دارد. آن روز منطقه‌ فارس و بوشهر، اسیر سلطه‌ جبار نظامیان انگلیسی بود و این قطعه‌ خونین از میهن و ملت ما، از اشغال خشن و ظالمانه‌ نظامیان و سیاستمداران انگلیسی، در رنج و مصیبت می‌زیست. در اینجا مرحوم سیدعبدالحسین لاری پرچم جهاد و مبارزه‌ با اشغالگران را برافراشت و اولین نمونه‌ کوچک، ولی پرمعنا از حکومت اسلامی را در این خطه تشکیل داد. بدیهی‌ است که عِده و عُده‌ اشغالگران انگلیسی و رجال سیاسی و درباری دست‌نشانده‌ آنان، توانستند بر مجموعه‌ کوچک و مؤمن، ولی تهیدست پیرامون سید بزرگوار فائق آیند و آن بزرگوار و خانواده‌اش را به محنتی سخت دچار کنند؛ ولی ندای حق‌طلبانه و ظلم‌ستیز آن عالم دینی راستین را نتوانستند خاموش سازند.»
آیت‌الله سید عبدالحسین لاری در رساله «قانون در اتحاد ملت و دولت»، حکومت را به دو دسته استبدادی و مشروطه مشروعه تقسیم می‌کند. او مستبدان را در زمره مفسدان فی‌الارض و محاربان با مسلمین قرار داده و با استناد به آیه‌های قرآن معتقد است، مستبدان با خدا و رسول او به ستیز برخاسته‌اند. او تنها درباره مشروطیت موضع‌گیری علمی نداشت؛ بلکه مردم را به مقابله نظامی در جهت مقابله با استبداد داخلی و سلطه خارجی تشویق می‌کرد. مبارزات او با مستبدان در جریان انقلاب مشروطیت نیز این موضوع را اثبات می‌کند.
آیت‌الله لاری در جریان انقلاب مشروطیت از برقراری حکومت مشروطه مشروعه دفاع می‌کرد. از نگاه او این حکومت باید منطبق با قوانین شرع اسلام باشد. او تفاوت حکومت مشروطه مشروعه با حکومت استبدادی را مانند تفاوت اسلام و کفر، حلال و حرام، حق و باطل و بهشت و جهنم می‌دانست. حفظ نظام سیاسی اسلام، از بین بردن ظلم و ستم در حکومت اسلامی و برقراری عدالت در جامعه اسلامی از مهم‌ترین اهداف حکومت مشروطه مشروعه از نگاه آیت‌الله لاری بود.
همچنین سیدلاری از نخستین کسانی بود که اصل ولایت مطلقه فقیه را در رساله «ولایت الفقیه» ارائه کرد. از دیدگاه لاری، اجرای قوانین اسلامی در هیچ زمانی تعطیل‌بردار نیست. به همین علت او فقیه جامع‌الشرایط را نماینده قانونی امام عصر(عج) می‌داند که باید زندگی مسلمانان را در عصر غیبت و بر اساس موازین قرآن و سنت‏ نبوی و احادیث اهل بیت(ع) اداره کند. به همین علت معتقد است، بر مردم نیز واجب است که از او پیروی کنند.