آمریکایی‌ها هم به ناکارآمدی تحریم‌ها پی برده‌اند

کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: «اکنون این پرسش در آمریکا و میان مردم و نخبگان این کشور ایجاد شده که تحریم‌ها چه نتایجی برای دولت آمریکا داشته است؟ یعنی مسئولان آمریکایی متوجه شده‌اند تحریم‌ها کارساز نبوده است؛ چرا که برای نمونه کشور تحت تحریمی، مانند ایران با تشدید تحریم‌ها به کشورهای دیگری، مانند چین و روسیه که در دنیا به عنوان قطب‌های مخالف و رو در روی آمریکا شناخته می‌شود، نزدیک‌تر شده است؛ بنابراین، مسئولان‌ و مقامات بلندپایه آمریکایی معتقدند، تحریم‌های آمریکا بر کشورهایی، مانند ایران نتیجه‌ای نداشته و منجر به تأمین منافع آمریکا در سطح بین‌المللی و حتی منطقه‌ای نشده است.»
«ابوالقاسم حکیمی‌پور» استاد اقتصاد و دانش‌آموخته اقتصاد توسعه از دانشگاه کالیفرنیا در گفت‌وگو با «صبح صادق» درباره موضوعات مرتبط با تأثیرات تحریم‌ها بر اقتصاد ایران و آنچه می‌تواند تحریم‌ها را بیش از پیش روی اقتصاد کشور بی‌اثر کند، گفت: «مردم ایران به خوبی می‌دانند از سال ۱۳۵۷ تا کنون، ایران تحت عناوین گوناگونی تحریم بوده است، تحریم‌هایی که گاهی از سوی آمریکا یا کشورهای اروپایی به اقتصاد ایران و حتی در سایر حوزه‌ها به مردم تحمیل شده است؛ اما چون تحریم اقتصادی در وهله اول به صورت غیر مستقیم و به مرور زمان به صورت مستقیم روی اقتصاد اثرگذار است و آثار تحریم‌ها روی معیشت مردم خود را نشان می‌دهند، مردم پیامدهای تحریم‌های اقتصادی را بیشتر از تحریم‌های موجود در حوزه‌های نظامی، فرهنگی و... لمس کرده‌اند.»
وی با اشاره به تعداد کشورهایی که تحت تحریم آمریکا هستند، گفت: «نباید گمان کنیم فقط کشورهایی، مانند ایران یا روسیه تحت تحریم‌های متعدد آمریکا، به ویژه در بخش اقتصادی قرار دارند؛ بلکه 41 کشور دنیا تحت تحریم آمریکا بوده و هستند و خیلی از این تحریم‌ها نیز در حوزه‌های مالی، ارزی، بانکی و... بوده و تلاش شده است کشورها را از درون تحت فشار قرار دهند تا آمریکا به واسطه فشارهای اقتصادی بر حاکمان کشورهای تحت تحریم مقاصد خود را پیش ببرد. البته در این میان دو مسئله وجود دارد؛ مسئله اول این است که شدت این تحریم‌ها برای هر کشوری متفاوت بوده و نکته دوم اینکه در بیشتر موارد، سناریوی تحریمی آمریکا موفق عمل نکرده است.»
حکیمی‌پور گفت: «مسئله مهم در تحریم‌ها که اتفاقاً آمریکایی‌ها نیز به آن پی برده‌اند، این است که تحریم‌ها کارساز نبوده و آنها نتوانسته‌اند با این حربه به نتایج مورد نظر خود دست یابند.»
این استاد اقتصاد درباره عواید تحریم‌ها برای کشورها گفت: «اتفاقاً در آمریکا بین کنگره و مسئولان گوناگون و دولتی‌ها بر سر این موضوع بحث است که تحریم‌ها نه تنها کارساز نبوده، بلکه موجب شده است کشورها به سمت خودکفایی حرکت کنند و مستقل شوند یا اینکه به توسعه همکاری با بلوک شرق مایل شوند.»
ابوالقاسم حکیمی‌پور در این باره توضیح بیشتری داد و گفت: «اکنون این پرسش در آمریکا و میان مردم و نخبگان این کشور ایجاد شده که تحریم‌ها چه نتایجی برای دولت آمریکا داشته است؟ یعنی مسئولان آمریکایی متوجه شده‌اند تحریم‌ها کارساز نبوده است؛ چرا که کشور تحت تحریمی، مانند ایران با تشدید تحریم‌ها به کشورهای دیگری، مانند چین و روسیه که در دنیا به عنوان قطب‌های مخالف و رو در روی آمریکا شناخته می‌شود، نزدیک‌تر شده است. بنابراین، مسئولان‌ و مقامات بلندپایه آمریکایی معتقدند، تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا بر کشورهایی، مانند ایران نتیجه‌ای نداشته و منجر به تأمین منافع آمریکا در سطح بین‌المللی و حتی منطقه‌ای نشده است.»
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که آیا شکست پروژه تحریم‌سازی کشورها می‌تواند آمریکا را از این مسیر دور کند، گفت: «خیر، آمریکا حربه و به نوعی ابزار دیگری برای اعمال فشار به کشورهایی، مانند ایران ندارد. بنابراین، مطمئن باشید تحریم‌ها لغو نمی‌شوند؛ چرا که کوبا از سال 1961 تا کنون تحت تحریم است و با وجود فراز و فرودهایی که رابطه این دو کشور طی سال‌های گذشته داشته، اما آمریکا هیچ گاه، گامی برای لغو تحریم‌های این کشور برنداشته است.»
این اقتصاددان در ادامه بحث در زمینه این موضوع که وزن تحریم‌ها بر نوسانات اقتصادی به اندازه سوء تدبیر مدیریتی داخلی نیست، گفت: «تحریم‌ها وزن آنچنانی روی اقتصاد ندارند، به این معنا که اتخاذ تدابیر درست حتی در شرایط تحریمی مهم است؛ راهبردهایی که در سایه تحریم زمینه‌های لازم را برای توسعه اقتصاد فراهم می‌کند.»
وی در این باره بیان داشت: «نتیجه بررسی‌های میدانی اقتصاددانان ایرانی نشان می‌دهد، تحریم‌ها تنها بین 20 تا نهایتاً 30 درصد روی اقتصاد تأثیرگذارند، یعنی بخش قابل توجهی از چالش‌های امروز اقتصاد ایران ناشی از ضعف و سوء مدیریت در بخش‌های گوناگون اقتصادی است که محصول مدیریت یک دولت نیست؛ بلکه سوء تدبیرها و ضعف مدیریت در دولت‌ها روی هم انباشت شده و به افزایش میزان تورم، بیکاری، عدم سرمایه‌گذاری و سقوط شاخص‌های مهم اقتصادی منجر شده است.»
این کارشناس و تحلیلگر اقتصادی معتقد است: «علت سقوط ارزش ریال و تورم‌های بالایی را که در چهار دهه گذشته بارها بر سر اقتصاد ایران آوار شده و وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم را در حالت بحرانی قرار داده است، نباید تماماً به تحریم‌ها ربط داد؛ یعنی برخی مسئولان از روی ناچاری به دلیل سرپوش گذاشتن بر سوء مدیریت خود دائم از تحریم‌ها سخن می‌گویند، در حالی که باید عنوان کنند تصمیمات اقتصادی اتخاذ شده در طول سال‌های گذشته درست و اصولی نبوده است.»
وی در این باره خاطرنشان کرد: «مسئولان هیچ گاه از آزمایش و خطاهایی که زیان‌های سهمگینی به اقتصاد وارد کرده‌اند، درس نگرفته‌اند؛ چرا که نظارتی بر روند عملکرد مدیران نبوده، هیچ گاه به صورت واقعی و همیشگی مورد مؤاخذه و تحت تعقیب قرار نگرفته‌اند، بنابراین، برخی از مسئولان نگران نبوده‌اند که با تصمیمات غلط خود چه بر سر اقتصاد می‌آورند. در واقع، آنها نه تنها تحت تعقیب قانونی قرار نمی‌گرفتند؛ بلکه حتی ملزم به پاسخگویی نیز نبودند.»
فارغ‌التحصیل توسعه از دانشگاه کالیفرنیا گفت: «نباید قبول کنیم که ما در تربیت مدیران نخبه و متعهد راه را درست طی نکرده‌ایم، ضمن اینکه آنچنان که انتظار می‌رفته طی سال‌های گذشته با مفسدان اقتصادی و فراهم‌کنندگان بسترها برای فساد اقتصادی نیز برخورد نکرده‌ایم.»
وی در این باره معتقد است: «برخورد با چند مفسد اقتصادی و زندانی کردن آنها کارساز نیست. بسترهای فساد اقتصادی باید خشکانده شود و تا زمانی که بسترها خشکانده نشده است، منابع کشور صرف توسعه داده نمی‌شود و صنایع ما همچون صنایع کشورهای توسعه یافته یا حتی کشورهای منطقه و آسیا توسعه نمی‌یابند.»
ابوالقاسم حکیمی‌پور گفت: «وجود مدیران نخبه، آگاه و دلسوز اثرات تحریم‌ها را خنثی می‌کند؛ لذا باید به این سمت و سو برویم و با این راهکار مانع اثربخشی تحریم‌ها شویم. اگر این موارد رعایت نشود، افزون بر اینکه 20 تا 30 درصد آثار تحریم‌ها بر اقتصاد تحمیل می‌شود، پیامدهای مدیریت غلط نیز درصد بیشتری بر ناکارآمدی اقتصاد ایران می‌افزاید.»