خبرگان در قانون اساسی

قانون اساسی در اصل‌های 107، 108 و 111 جایگاه و مسئولیت‌ها و ابعاد شکل‌گیری مجلس خبرگان رهبری را بیان کرده است.
در اصل 107 درباره جایگاه مجلس‏خبرگان رهبری آمده است: «خبرگان رهبری در باره همه فقهای واجد شرایط مذکور در اصول 5 و 109، بررسی و مشورت می‏کنند، هرگاه یکی از آنان را اعلم به احکام و موضوعات فقهی یا مسائل سیاسی و اجتماعی یا دارای مقبولیت عامه یا واجد برجستگی خاص در یکی از صفات مذکور در قانون اساسی تشخیص دهند، او را به رهبری انتخاب می‏کنند و در غیر این صورت، یکی از آنان را به عنوان رهبر انتخاب و معرفی می‌‏نمایند.»
در جهت اجرای این اصل و شناخت شرایط مذکور در اصل 5 و ‏109 قانون ‏اساسی، کمیسیونی مرکب از یازده نفر عضو اصلی و چهار نفر عضو علی‏البدل در مجلس‏خبرگان تشکیل می‏شود. وظیفه اصلی این کمیسیون، تحقیق درباره همه موارد مربوط به شرایط رهبر، موضوع اصول یاد شده، کسانی که در مظان رهبری قرار دارند و ارائه نتایج حاصله به هیئت‏رئیسه برای بررسی مجلس خبرگان است.
اصل 108 وضعیت انتخابات خبرگان رهبری را مشخص می‌کند که در آن آمده است: «قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آنها و آیین‌نامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره باید به‌وسیله فقها اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آرای آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس هرگونه تغییر و تجدید نظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است.»
اصل 111 به اختیارات مجلس خبرگان درباره عزل رهبری اختصاص دارد: «هرگاه رهبر از انجام وظایف قانونی خود ناتوان شود، یا فاقد یکی از شرایط مذکور در اصول 5 و 109 گردد، یا معلوم شود از آغاز فاقد بعضی از شرایط بوده است، از مقام خود برکنار خواهد شد. تشخیص این امر به عهده خبرگان مذکور در اصل 108 می‌باشد...»
مجلس ‏خبرگان برای اجرای این اصل، کمیسیونی مرکب از یازده نفر عضو اصلی و چهار نفر علی‏البدل دارد. بستگان نزدیک سببی و نسبی رهبر نمی‏توانند در این کمیسیون عضو باشند. کمیسیون موظف است اطلاعات لازم درباره این اصل را به دست آورده و صحت و سُقم گزارش‌های واصله را بررسی کند. اگر دوسوم کمیسیون و هیئت‏رئیسه، به تشکیل اجلاس خبرگان برای رسیدگی و عمل به اصل 111 رأی دهند، اجلاس خبرگان در اولین فرصت تشکیل می‏شود و پس از بررسی‏های لازم رأی‏گیری انجام می‏‌گیرد.