آیا چرخش کشور‌های نفتی به سمت هنر و فرهنگ موفق است؟

علیرغم استراتژی‌های جدید و هدر رفتن هزینه‌ها برای موزه‌های هنری، ابتکارات هنری و فرهنگی نقش ناچیزی در کنار گذاشتن اقتصاد‌های خلیج فارس از نفت خواهد داشت.

مجله هنری اکولا (Ocula) که در زمینه هنر‌های معاصر فعالیت داشته و محصولات ارائه‌شده توسط گالری‌های پیشرو در سراسر جهان را معرفی کرده و آن‌ها را بررسی می‌کند، ۶ شهریورماه ۱۴۰۲ (۲۸ آوست ۲۰۲۳) در یادداشتی به تلاش‌های کشور‌های حاشیه خلیج فارس برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های هنری پرداخته و نوشت: سلطان احمد الجابر، مدیر عامل شرکت ملی نفت ابوظبی، ماه گذشته در مصاحبه‌ای با گاردین قول داد که کاهش تدریجی سوخت‌های فسیلی اجتناب‌ناپذیر است و ضروری است و این اتفاق خواهد افتاد. با بسته شدن مخزن پول نفت، امارات، سعودی و قطر از جمله کشور‌هایی هستند که به دنبال تنوع بخشیدن به اقتصاد از طریق توسعه صنایع هنری و فرهنگی افتاده‌اند. برای این منظور، سعودی قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۲۰۰ جاذبه فرهنگی افتتاح کند.

شیخه ریم آل ثانی، سرپرست معاونت نمایشگاه‌ها و بازاریابی و مدیر نمایشگاه‌های متمرکز موزه‌های قطر، توضیح داد که قطر آخرین زیرساخت‌های فرهنگی خود را با توسعه موزه‌هایی با تمرکز بر میراث و فرهنگ آغاز کرد و سپس به ورزش و فناوری گسترش یافت. موزه‌های هنری جدید در راه است. موزه لوور ابوظبی در سال ۲۰۱۷ افتتاح شد و تا سال ۲۰۱۹ بیش از ۲ میلیون بازدید کننده را به خود جذب کرد و آن را به پربازدیدترین موزه در جهان عرب تبدیل کرد. (برای مقایسه، تقریباً ۸ میلیون نفر تنها در سال گذشته از لوور پاریس دیدن کردند). در آوریل، امارات متحده عربی استراتژی اقتصاد خلاق دبی را با هدف دوبرابر کردن تعداد مشاغل خلاق فعال در این کشور تا سال ۲۰۲۵ راه‌اندازی کرد. امارات همچنین قصد دارد با دریافت وام از مجموعه‌داران خصوصی، یک مجموعه هنری ملی بسازد.

علی رغم استراتژی‌های جدید و هدر رفتن هزینه‌ها برای موزه‌های هنری، ابتکارات هنری و فرهنگی نقش ناچیزی در کنار گذاشتن اقتصاد‌های خلیج فارس از نفت خواهد داشت. بر اساس گزارش بانک جهانی، تا سال ۲۰۲۱، هنر و فرهنگ به ترتیب تنها ۱.۷ و ۲.۶ درصد از تولید ناخالص داخلی سعودی و امارات را تشکیل می‌دادند. در برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰ سعودی، بخش فرهنگی ۲۰ میلیارد دلار آمریکا یا تقریباً ۳ درصد از تولید ناخالص داخلی به ارمغان خواهد آورد. در مقایسه، بخش نفت و گاز ۴۲ درصد از تولید ناخالص داخلی عربستان یا ۲۸۸.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ را تشکیل می‌داد.

در حال حاضر، دشوار است که هزینه‌های هنر و فرهنگ را به عنوان یک محور دور از صنعت سوخت‌های فسیلی ببینیم، در حالی که این دو به وضوح در هم تنیده شده‌اند. صبیح احمد، معاون مدیر و متصدی بنیاد هنر ایشارا، یک موسسه غیرانتفاعی در دبی، گفت که سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های هنری توسط کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس به این معنی است که نسل جوان مجبور نیست برای دیدن هنر‌های بزرگ به غرب برود.