تحول آرایش‌ سیاسی

پنجمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی را می‌توان نقطه عطفی در روند انتخابات در کشور دانست. انتخاباتی که به شکل‌گیری دوم خرداد و صف‌آرایی جناح‌های سیاسی در قالب اصولگرا و اصلاح‌طلب منجر شد.
رقابت انتخاباتی در انتخابات مجلس پنجم با حضور سه گروه عمده «ائتلاف خط امام»، «جامعه روحانیت مبارز» و «کارگزاران سازندگی» شکل گرفت. جریان اصلی متعلق به جامعه روحانیت و گروه‌های همسو بود که اکثریت مجلس چهارم را در اختیار داشته و با تمام توان برای فتح مجلس پنجم وارد میدان شدند. در صدر فهرست این جریان حجت‌الاسلام ناطق‌نوری (رئیس مجلس) و مرحوم سیدعلی‌اكبر ابوترابی فرد قرار داشتند. این جریان تلاش داشت تا نتایج انتخابات پیشین را تکرار کند و خود را فاتح مجلس ببیند و با همین توان پای به میدان رقابت برای انتخاب رئیس‌جمهور بگذارد. انتخاباتی که در آن آقای هاشمی‌رفسنجانی به عنوان نامزد نمی‌توانست حضور داشته باشد.
در این دوره محوری‌ترین تشكیل سیاسی طیف چپ، مجمع روحانیون مبارز، دوران فترت خود را می‌گذراند و به طور غیررسمی در غیاب مجمع، رهبری طیف چپ در انتخابات مجلس پنجم بر دوش سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران و مجموعه گروه‌های «ائتلاف خط امام» نهاده شده بود که سرانجام با عنوان «ائتلاف گروه‌های خط امام» وارد صحنه انتخابات شدند. این در حالی بود كه مجمع روحانیون مبارز و دفتر تحكیم وحدت، غایبان بزرگ این ائتلاف به شمار می‌رفتند.
آنچه در این انتخابات به مثابه چالش اصلی در فضای رسانه‌ای و تبلیغی اذهان عمومی را مورد توجه قرار داده بود، اختلاف چپ و راست نبود؛ بلکه اخباری بود که از درون جبهه ائتلافی طیف راست به گوش می‌رسید. درحالی که تلاش‌های بسیاری شد تا حامیان آقای هاشمی‌رفسنجانی در دولت سازندگی و طیف راست سنتی فهرست واحد و مشترکی را برای انتخابات مجلس پنجم ارائه دهند، ولی این تفاهم حاصل نشد و سرانجام در 30 دی 1374، نامه‌ای از سوی جمعی با عنوان «خدمتگزاران سازندگی» خطاب به مجلس شورای اسلامی منتشر شد که پای آن را ۱۰ وزیر و 4 معاون رئیس‌جمهور و ۲ مدیر ارشد دولت امضا کرده بودند و با اعلام رسمیت فعالیت انتخاباتی خود وارد صحنه رقابت شدند. شعار انتخاباتی این گروه نیز «عزت اسلامی، تداوم سازندگی، آبادانی ایران» انتخاب شد. در فضای سیاسی آن دوران این گروه جریانی تكنوكرات معرفی شدند كه مروج نوعی لیبرالیسم خواهند بود و این موضوع نگرانی‌هایی را برای انقلابیون به وجود آورد.
در این دوره، بیش از 71 درصد از واجدان شرایط در انتخابات شرکت کردند که در بین تمام ادوار انتخابات مجلس بیشترین بوده است. اکثریت مجلس به نامزدهای «جامعه روحانیت مبارز» اختصاص یافت و «کارگزاران سازندگی» نیز توانست اقلیت قدرتمندی را در مجلس شکل دهد.