مبدأ استعمار

موضوع مهمی که در فهم ریشه‌های شکل‌گیری استعمار نمی‌توان از آن غفلت کرد، نقش تأثیرگذاری است که یهودیان در تحولات این دوران و در تشویق و ترغیب استعمارگران و بسط و گسترش استعمار داشته‌اند. «ورنر سومبارت» جامعه‌شناس و اقتصاددان آلمانی در اثر گرانسنگ خود با عنوان «یهودیان و حیات اقتصادی مدرن» که به فارسی نیز ترجمه شده است، نقش تأثیرگذار یهود در شکل‌گیری استعمار را بررسی می‌کند. از نگاه او بسیار طبیعی بود که یهودیان در زمره‌ ساکنان مشتاق سرزمین‌های استعماری قرار داشته باشند؛ چون می‌دیدند این جهان جدید‌ـ که جهان کهنه‌ای بود ملبس به کسوتی نوـ بهتر از اروپای کهنه و پردردسر و عبوس، می‌تواند برای آنها سرچشمه‌ شادمانی و آرامش خاطر باشد؛ به ویژه آنکه آخرین سرزمین پذیرای آنها (اسپانیا) هم، دیگر مأوای بی‌دردسری برای آنها نبود و یهودیان را از خود می‌راند. این امر درباره تمام سفرهای ماجراجویانه به سرزمین‌های تحت استعمار مصداق دارد؛ خواه در شرق باشد یا غرب یا جنوب کره‌ زمین. طبق باور سومبارت، کشتی‌های پرتغالی و هلندی خیل عظیمی از یهودیان آماده‌ سکونت را در مناطق تحت اشغال خود پیاده کردند. در نگاه وی، صرف ورود آمریکا، به نحو خارق‌العاده‌ای با یهودیان ارتباط دارد. به نظر می‌رسد، دنیای جدید به کمک آنها و فقط برای آنها، در افق دید استعمارگران قرار گرفت و گویی که کریستف کلمب و دیگران، در عمل مدیران اجرایی قوم یهود بودند تا آنها را به این سرزمین‌هایی برسانند که تازه وارد آن شده بودند. بر همین اساس، یهودیان، مغرور از گذشته‌ خود،‌ نکته‌های یافته شده درباره ورود به قاره‌ آمریکا را مطرح می‌کنند که محصول تازه‌ترین تحقیق‌ها و بررسی‌هاست . این تحقیقات جدید نشان می‌دهد، براساس دانش علمی محققان یهودی بود که هنر دریانوردی و تعیین مسیر کشتی‌ها به چنان دقت و کمالی رسید که در عمل سفرهای طولانی دریایی روی اقیانوس‌ها ممکن شد.
«آبراهام زاکوتو» استاد ریاضیات و نجوم در دانشگاه سالامانکا در سال 1473، جداول و نمودارهای نجومی خود را کامل کرد. دو یهودی دیگر به نام‌های «خوزه» و «کوهو» که منجم و پزشک دربار «جان دوم» پادشاه پرتغال بودند و «موزس» ریاضی‌دان، با همکاری دو دانشمند مسیحی، «اسطرلاب دریایی» را اختراع کردند که با آن می‌شد فاصله‌ کشتی تا خط استوا را براساس ارتفاع خورشید اندازه گرفت. خوزه، بعدها جداول و نمودارهای نجومی استاد خود را به زبان‌های لاتینی و اسپانیایی ترجمه کرد.
به این ترتیب، حقایق علمی‌ای که راه را برای سفر دریایی کریستف کلمب آماده کرده بود، از سوی یهودیان تأمین شده بود.