رابطه ایمان و شجاعت

انسان‌ها در زندگی خود همیشه با دو جبهه مواجه هستند: جبهه‌ دین‌ و جبهه ضددین.هر عملی دو صورت دارد؛ اولی خدایی و دومی شیطانی. اگر خداوند و آموزه‌های دینی در وجود انسان‌ها شکل نگرفته باشد، شیطان جایگزین آن می‌شود. این حالت نیز در اعمال و رفتار انسان‌ خود را به نمایش می‌گذارد. 
بنابراین اعمال الهی در صفات الهی و اعمال شیطانی در صفات شیطانی و غیرخدایی دیده می‌شود. هرجا دین و دستور خدا نباشد، فوری جایگزینی شیطانی برای آن پیدا می‌شود. به همین صورت هم با دو نوع کفر مواجه هستیم: کفر به خداوند و کفر به شیطان. بنابراین همانطور که عقل به سوی خداوند راهنمایی می‌کند و جهل به سوی شیطان، برخی اعمال هم به ‌سوی خداوند می‌روند و برخی اعمال به‌ سوی شیطان. عقل و جهل در اینکه اعمال، صفات، ماهیت‌ها و اهداف هریک به چه سمت‌وسویی باشد، مدام در مبارزه هستند. 
حدیث جنود عقل و جهل در این موضوع بیان شده است. امام صادق(ع) در این حدیث، عقل را اولین موجود روحانی معرفی می‌کند که از سمت راست عرش و از نور خدا خلق شد که تابع فرمان خدا و مورد اکرام او بود. سپس نحوه خلق جهل را بیان کرد که از دریای شور ظلمت و سیاهی آفریده شد و از فرمان خدا سرکشی کرد و خداوند آن را لعنت خداوند کرد. ایشان بعد از تشریح نحوه خلقت این دو موجود، به شمارش سپاهیانی می‌پردازد که خدا برای آنها قرار داد و برای هریک ۷۵ لشکر ضدهم بیان می‌فرمایند.  یکی از صفاتی که در انسان دارای دو وجهه خوب و بد است، «شجاعت» و «ترس» است. شجاعت برخاسته از ایمان است و ترس برخاسته از فقدان یا ضعف ایمان. امام محمدباقر(ع) می‌فرمایند: «لا يَکونُ المؤمنُ جَباناً»: انسان باايمان ترسو نيست.(بحارالانوار، ج72، ص۳۰۱) در طول تاریخ، انسان‌ها هر کجا که شجاعت و ایستادگی داشتند، به پیروزی و پیشرفت رسیدند و هرجا که ترس، زبونی و عقب‌نشینی داشتند، شکست و ضلالت بر آنها مستولی شد. امام علی(ع) مى‌فرمايند: «ما اشْجَعَ الْبَرى‌ء وَاجْبَنَ المُريبُ‌»؛ چه شجاع است انسان پاک‌دامن و چه ترسو است انسان گناهکار.(غرر الحکم، ح۹۶۲۶) 
شجاعت و ترس رابطه مستقیم با ایمان و کفر دارد. انسان‌های ترسو وابسته به‌ دنیا هستند و برای حفظ دنیای‌شان است که به هر کاری دست می‌زنند. اینکه قومی ترسو مردم مظلومی را بمباران کند، از شجاعت او نیست، از ترسی است که وجودش را فرا گرفته و او را دیوانه کرده است. شجاعت انسان را در میدان رزم جلو می‌برد و تفاوتش با ترس این است که به هیچ وجه شرافت را لکه‌دار نمی‌کند. آن راهی که به شیطان می‌رسد، شجاعت خوانده نمی‌شود. درک این فاصله‌ها و تفاوت‌ها باعث تشخیص راه درست می‌شود. 
امیرالمؤمنین على(ع) می‌فرمایند: «الْجُبْنُ مَنْقَصَةٌ»؛ بزدلى کاستى است.(نهج‌البلاغه، ح۳) هر کسی خواهان پیروزی کامل است، باید شجاعانه و آگاهانه در میدان نبرد مادی و معنوی حضور پیدا کند. آنان که در راه خدا در مقابل بزدل‌ترین و ترسوترین شاگردان شیطان می‌جنگند، موضوع شجاعت را درک کرده و با شهادت‌شان در راه خدا ایمان و عشق‌شان به دین را به رخ بشریت می‌کشند. خداوند مقام‌شان را رفیع گرداند و بر علو درجات‌شان بیفزاید.