صبح صادق >>  خرد >> یادداشت
تاریخ انتشار : ۲۰ آذر ۱۴۰۲ - ۱۴:۳۵  ، 
کد خبر : ۳۵۴۰۸۶
سیدعبدالحسین لاری‌ ـ ۳۴

رفع ظلم و رهایی از استبداد

پایگاه بصیرت / فتح‌الله پریشان/ گروه خرد
اندیشه سیاسی سیدلاری به تشکیل حکومت اسلامی کوچکی در منطقه جنوب به مرکزیت لارستان منجر شد. این حکومت اگرچه مستعجل بود، توانست اقداماتی در سامان‌بخشی امور اجرایی و اداری ازجمله اجرای حدود اسلامی در نواحی تحت سلطه، ساماندهی نیروهای نظامی با اختصاص نشان ویژه برای آنها، چاپ و تکثیر تمبر مخصوص با عنوان «پست ملت لار» و «پست ملت اسلام» و اخذ مالیات‌های شرعی از اقشار مختلف مردم منطقه انجام دهد.  البته رفتارها و اقدامات لاری مخالفان و موافقانی نیز داشته است. موافقان بر این باورند که رویّه وی اجرای احکام اسلامی بوده و او از نخستین افرادی است که اندیشه اسلامی را به عمل نزدیک کرده است. از نظرگاه موافقان، اقدامات سید با عناوین «تشکیل حکومت اسلامی»(۱) و «اجرای عملی نظریه ولایت فقیه»(۲) تعبیر شده است. اما این اقدامات سید از دید مخالفان با عناوینی مانند «شورش علیه دولت»(۳) و «تجزیه‌طلبی»(۴) یاد شده است. منتقدان برآنند که سیدلاری با این اقدامات خود، علیه حاکمیت وقت شورش کرده و تن به قوانین مملکتی نداده است. مرحوم «دکتر سیدجواد طباطبایی» نیز با ارائه پاره‌ای استنادات از نوشته‌ها و گفته‌های سیدلاری بر این باور بود که وی چندان اطلاع دقیقی از مفاهیمی مانند مشروطه، مجلس شورای ملی و حتی تاریخ اسلام نداشته است.(۵)  رویکرد انتقادهای طباطبایی بر اندیشه علمای اسلامی همانند سیدلاری رویه افراطی با خاستگاه غربی داشته، اما در برخی از استنادات، از جهت عدم التفات لاری بر پاره‌ای از مفاهیم جدیدالتأسیس همچون قانون ملی، منطقی است. البته در این میان نباید از نکته‌ای غفلت ورزید؛ زمانه سیدلاری دورانی بوده که مشروطه‌خواهان، به‌تازگی بر مفاهیم دنیای مدرن التفات یافته بودند و رهایی از حاکمیت استبداد را در خاطر می‌پروراندند. سیدلاری به غایت تلاش می‌کند تا مفاسد حاکمیت ظلم را برجسته کند و آن را به تصویر بکشد. از نخستین رساله‌هایی که از سیدعبدالحسین لاری در مباحث اجتماعی و سیاسی به دست رسیده، رساله‌ای با عنوان «آیات الظالمین» است. سید در این رساله، همه آیاتی که درباره ظلم آمده، احصاء و در مواجهه با استبداد به آنها تمسک جسته است.(۶) وی ظلم را «صریح مذهب کفریه» می‌داند که از مذهب حقه عدلیه عدول کرده‌اند.(۷) لاری ظلم را خاستگاه همه تباهی‌ها و عدل را موجب همه ترقیاتی می‌داند که قومی می‌تواند بدان نائل شود.(۸) سیدعبدالحسین لاری با تمسک به آیات قرآنی، قبح ظلم را استخراج می‌کرد و می‌گفت: «قبح ظلم در دیانت اسلام به درجه‌ای است که خداوند به موجب آیه ۳۳ از سوره مائده برای نوعی از ظلم که در این زمان متداول شده، یعنی «محاربه با مسلمانان» چنان حد و عقوبتی معین کرده که برای هیچ‌‌یک از انواع کفر و ارتداد چنین حدود و عقوبتی دنیوی مترتب و مقرر نفرموده است.»(۹) سیدعبدالحسین حتی از مرحوم مجلسی نقل می‌کند که هرگونه همکاری با شاهان و سعی در رفع نیازهای آنان معادل کفر است و می‌نویسد که «عمداً به سوی ایشان نظرکردن گناه کبیره است».(۱۰) سید تفاوت حکومت مشروطه مشروعه و حکومت استبدادی را چونان تفاوت ایمان و کفر می‌دانست. به نظر می‌رسد همت اصلی سیدلاری در جهت رفع ظلم بوده و رهایی از استبداد اولویت اول سیاسی وی بوده است.
منابع در دفتر نشریه موجود است.
نظرات بینندگان
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات