«ابومهدی»؛ تداوم تغییر شکل نیروی دریایی سپاه

در روزهای گذشته و در دوازدهمین مرحله از الحاق تجهیزات جدید به نیروی دریایی سپاه (ندسا)، شناور گشتی رزمی شهید ابومهدی المهندس به ناوگان این نیرو الحاق شد. در طی این سلسله برنامه‌ها تجهیزاتی همچون سکوهای جدید موشکهای کروز برد متوسط تا بلند، تونل‌های زیرزمینی موشکی، انواع تجهیزات شنود و جنگ الکترونیک و ارتباطی، وسائل پروازی و پرنده اثرسطحی، زیردریایی‌های مرطوب و شناورهای تندرو گشتی سبک، اژدرافکن و موشک انداز به تعداد حدود 700 فروند و همچنین شناور لجستیکی شهید رودکی و ناو چند منظوره اقیانوس پیمای شهید مهدوی و از همه مهمتر اولین فروند از ناوهای رزمی پیشرفته شهید سلیمانی به ناوگان نیروی دریایی سپاه الحاق شده است.

نمایی از تجهیزات الحاق شده به ندسا در مرحله دوازدهم

در مرحله دوازدهم، در مجموع 28 شناور جدید الحاق شده که شامل یک ناو گشتی رزمی شهید ابومهدی المهندس، چهار فروند شناور ذوالفقار موشک انداز و پنج فروند شناور عاشورا با موشک‌ پدافند هوایی کوثر است. همچنین پنج فروند شناور عاشورای اژدرافکن، 9 فروند شناور شناسایی رزمی مرصاد، یک فروند شناور آتش خوار ساحلی، یک فروند شناور طارق موشک انداز سطح به سطح برد متوسط و 2 فروند شناور عاشورای فرماندهی با بدنه کربن از دیگر تجهیزاتی است که در این مرحله به توان نیروی دریایی سپاه افزوده شد.

شناورهای رده عاشورا مجهز به رادار و موشکهای پدافند هوایی

اولین فروند از شناورهای شهید ابومهدی که اخیرا تحویل شد، هر چند از جهاتی مشابه با ناو شهید سلیمانی است اما از جهات متعددی هم متفاوت با آن و در نتیجه در رده مجزایی است. در این گزارش نگاهی به این شناور جدید خواهیم داشت و برای آشنایی با شناور رزمی شهید سلیمانی، دو گزارش قبلی که به پیشینه و مرور قابلیتهای آن پرداخته را مشاهده می‌کنید.

نمایی از شناور رزمی شهید سلیمانی

* شهید ابومهدی، شناوری برای تولید انبوه

در سال 1399 همزمان با اطلاع رسانی پیرامون در مسیر اجرایی قرار گرفتن پروژه شناور رزمی شهید سلیمانی از شناور دیگری به نام شهید ابومهدی هم خبر داده شد که تفاوت اصلی آن ابعاد و تناژ بود. در مقایسه با طول 67 متری شناور شهید سلیمانی، شناور شهید ابومهدی طول حدود 48 متری و ارتفاع کلی 12 متری دارد که به طور کلی مقیاس 72 درصدی در طول بدنه را نشان می‌دهد.

مقایسه نسبی ابعاد شناور شهید سلیمانی (پایین تصویر) و شناور شهید ابومهدی (بالای تصویر) در محل ساخت

شناور شهید ابومهدی از نظر طراحی مانند برادر بزرگتر خود از نوع دو بدنه (کاتاماران) است که پایداری بالاتری برای آن به ارمغان می‌آورد به طوری که این شناور امکان حضور در فورس دریای 6 و اجرای عملیات در فورس 5 را دارد. همچنین ویژگی دو بدنه بودن سبب می‌شود تا این شناور بتواند در آبهای کم عمق هم عملیات انجام دهد.

شناور شهید ابومهدی

اما آنچه می‌تواند هدف از تعریف پروژه شناور شهید ابومهدی را مشخص سازد، ابعاد کوچکتر و حذف دهلیزهای داخلی متعدد موجود در شناور شهید سلیمانی از این شناور است که سبب کاهش هزینه و زمان ساخت هر فروند از آن می‌شود. به گفته فرمانده نیروی دریایی سپاه پس از ساخت و عملیاتی شدن فروند اول در 19 ماه، شرکت دانش بنیان سازنده می‌تواند هر سال سه فروند از این شناور را به یگان عملیات تحویل دهد که در مقایسه با وعده ساخت یک‌ساله هر شناور شهید سلیمانی بسیار سریعتر است.

از نظر تجهیزاتی و مشخصات عملیاتی هم شناور شهید ابومهدی کاملاً قابل به کارگیری در همان مأموریت شناورهای موشک انداز رده قدر (تندر) ندسا و در آینده هم جایگزینی با ناوگان ده فروندی آنها است. اما از جهات مختلفی هم شناور شهید ابومهدی بر شناورهای رده (کلاس) قدر برتری‌های محسوسی دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

شناور موشک انداز رده قدر نیروی دریایی سپاه

* مشخصات شناور شهید ابومهدی

شناور شهید ابومهدی دارای سه عرشه با مجموع ارتفاع 12 متر از سطح دریا است که طبق اخبار منتشر شده ارتفاع عرشه دوم 4 و عرشه سوم 6 متر است. در فضای این عرشه‌ها اتاقهای فرماندهی و هدایت شناور، کنترل مأموریت تهاجمی و دفاعی و جنگ الکترونیک و رادار، محل استقرار خدمه و فضای پزشکی و تجهیزات کامل امدادی و محل نگهداری پهپادها و تسلیحات ذخیره قرار دارد.

نمای جانبی شناور گشتی رزمی شهید ابومهدی

این شناور دارای چهار موتور بوده که آن را به سرعت 37 گره دریایی معادل 68.45 کیلومتر بر ساعت می‌رسانند. با مقدار ذخیره سوخت موجود در این شناور و حرکت در سرعت بهینه، شهید ابومهدی امکان دریانوردی تا 2000 مایل دریایی معادل 3700 کیلومتر یا 14 روز دریانوردی مداوم را دارد.

ابعاد شناور شهید ابومهدی

طول بدنه این شناور در حدود 48 متر و بیشترین عرض آن در حدود 15.5 متر است. عرشه دوم که موشکهای کروز سطح به سطح در آن مستقر شده طولی نزدیک به 8.5 متر و عرض حدود 14 متر دارد. نمای روبروی این شناور مشابه حرف M است که شامل دو بدنه طرح مرسوم کاتاماران و یک بخش افزوده میانی برای ایجاد پایداری مناسبتر در برخی شرایط است. ویژگی دو بدنه بودن این شناور سبب می‌شود تا بتواند در صورت آسیب دیدن یک طرف، با کمترین امکان غرق شدن در صورت الزام، به مأموریت ادامه داده یا به یک پایگاه امن بازگردد.

نمای جلوی شناور شهید ابومهدی که شکل M بدنه آن مشخص است

همچون شناور شهید سلیمانی در طراحی بدنه شناور شهید ابومهدی هم به اصول و الگوهای طراحی مناسب برای پنهانکار راداری توجه شده است، در نتیجه بازتاب راداری این شناور در رادار شناورهای دشمن بسیار کمتر از حد واقعی آن است.

* تجهیزات و تسلیحات شناور شهید ابومهدی

شناور شهید ابومهدی به چندین رادار مختلف شامل رادار جستجوی اهداف هوایی و نیز رادارهای جستجوی سطحی (باند S یا X) تجهیز شده است. رادارهای جستجوی سطحی این شناور همانند نمونه‌های مورد استفاده روی سایر شناورهای بومی امکان کشف و ردگیری دستکم 100 هدف را دارند.

انواع رادارها و سامانه الکترونیکی روی شناور شهید ابومهدی

شناور جدید ندسا دارای یک مجموعه 3 تایی پرتابگر موشک کروز در هر سمت خود است که در مجموع 6 پرتابگر را تشکیل می‌دهد. در این محل‌ها می‌توان از موشکهای کروز برد 35 کیلومتری نصر تا موشکهای برد بلند 750 کیلومتری را به کارگیری کرد. نسل جدید موشکهای کروز ضدکشتی در خدمت نیروهای مسلح در ابعاد مشابه قبل به بردهای بالاتری رسیده ضمن اینکه با بهره گیری از جستجوگرهای راداری جدید دقت بالاتر و مقاومت بهتری در شرایط جنگ الکترونیک هم دارند.

محل نصب موشکهای کروز در شناور شهید ابومهدی

در شناور ابومهدی دو مجموعه 4 تایی پرتابگر موشکهای پدافند هوایی برد کوتاه کوثر هم نصب شده که طبق گفته‌های قبلی فرماندهان، از بردهای 5 تا 17 کیلومتر را پوشش می‌دهد. این موشکها قابل به کارگیری علیه انواع پهپادها و بالگردها و موشکهای کروز و طیفی از اهداف هوایی سریعتر شامل هواپیماها هستند. این موشکهای دفاع هوایی روی برخی قایقهای تندرو نیروی دریایی سپاه به همراه یک رادار سه بعدی نصب شده است که در الحاق اخیر هم در بین شناورها وجود داشتند.

پرتابگرهای موشکهای پدافند هوایی کوثر روی شناور شهید ابومهدی

در قسمت جلوی شناور ابومهدی، توپ 30 میلیمتری 2A42 که در مجموعه‌های جهادخودکفایی سپاه به سامانه‌های هدفگیری و کنترل آتش اپتیکی با قابلیت شلیک در روز و شب مجهز شده نصب شده است. این توپ قبلاً روی شناور شهید سلیمانی و یکی از شناورهای موشک انداز رده قدر هم نصب شده بود. توپ مذکور امکان شلیک با نواخت 200، 300 تا 500 گلوله بر دقیقه را دارد. برد مؤثر آن علیه اهداف سطحی 4 و علیه اهداف هوایی 2.5 کیلومتر اعلام شده است.

همچنین چهار توپ 20 میلیمتری سه لوله کنترل از راه دور مجهز به سامانه هدفگیری مجزا برای هرکدام هم در چهار گوشه این شناور نصب شده تا علیه اهداف سطحی و هوایی به کارگیری شود. این توپهای سه لوله، متفاوت از توپهای سه لوله عاصفه 23 میلیمتری هستند که در نیروی زمینی سپاه توسعه یافته بود.

توپهای 20 میلیمتری نصب شده در شناورهای شهید سلیمانی و شهید ابومهدی در واقع از روی توپ سه لوله M-197 بالگرد کبرا که خود نمونه‌ای از توپ 6 لوله مشهور 20 میلیمتری ولکان است در مجموعه سازمان صنایع دفاع وزارت دفاع توسعه یافته‌اند. این توپ با نواخت متغیر 300 تا 1500 گلوله برد مؤثر حدود 2 کیلومتری دارد.

از دیگر تجهیزات ارزشمند در شناور شهید ابومهدی انواع پهپادهای شناسایی و رزمی هستند که شامل نمونه‌های با قابلیت نشست و برخاست عمودی (VTOL)  می‌شود. نمونه‌ای از پهپاد معراج و نیز پهپادهای مولتی روتور در این دسته قبلاً توسط نیروی دریایی سپاه رونمایی شده بود. نمونه‌های انتحاری از پهپادهای ابابیل-2 مجهز شده به جستجوگر اپتیکی و امکان پرواز در برد بیش از 100 کیلومتری هم در زمره تجهیزاتی است که در سالهای اخیر توسط ندسا نمایش داده شده است.

عرشه برخاست پهپاد روی شناور شهید ابومهدی در نظر گرفته شده است

با ورود شناور گشتی رزمی شهید ابومهدی به چرخه عملیاتی و تولید گسترده آن در آینده، دست رزمندگان نیروی دریایی سپاه برای حضور در عرصه نبردهای مدرن دریایی بازتر از قبل می‌شود؛ دستانی که با شناورهای پشتیبانی قدرتمند و در آینده با شناورهای بزرگ حامل پهپاد هم پشتیبانی شده تا از منافع کشور در آبهای دور و نزدیک و در حضور سایر قدرتهای صاحب فناوری در عرصه دریایی حراست کنند.