«انتخابات» در کشورمان که در امتداد انقلاب اسلامی اهمیت و کارکرد ویژهای به خود گرفته است؛ موضوعی که در دیگر انقلابهای جهان چنین موضوعی با این حجم از مشارکت مردمی وجود نداشت. بنابراین، مشارکت مردم در روند اداره کشور و گردش نخبگانی که از طریق انتخابات در کشور اتفاق میافتد، جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی را متمایز از سایر انقلابها کرده است. در همین زمینه محور رسانهای دشمن در کنار اندیشکدههای خود تلاش میکند با وارونهسازی واقعیتها از حضور و مشارکت مردمی در انتخابات جلوگیری کند. به عبارتی، از نقش انتخابات در روند مدیریت کشور تصویرسازی غلطی در بین مردم ایجاد کند و جامعه به آن دلسرد شود.
کار ویژه تصویرسازی
نمیتوان انکار کرد که «تصویرسازی مثبت» یکی از تکنیکهایی است که نقش کلیدی در طراحی و اجرای استراتژی دولتها داشته است؛ به این معنا که دولتها با تصویرسازی درست و ارائه روایت جذاب از کنشگری خود میتوانند مسیر دستیابی و تأمین منافع ملی خود را هموار کنند؛ اما ردّ پای این تکنیک را به راحتی میتوان در سیاستهای آمریکایی به صورت «تصویرسازی غلط» در همه دورانها مشاهده کرد. برای نمونه، آمریکاییها پیش از حمله به ژاپن، تصویرسازیهای تبلیغاتی بیرحمانهای علیه ژاپنیها که آنها را «موش کثیف» خطاب میکردند، انجام داده بودند تا جایی که باعث شد جوانان آمریکایی بگویند: «خدایا به خاطر بمب اتم از تو سپاسگزاریم!» یا وقتی بوش پدر، در سخنرانی خود درسال1990 نظم نوین جهانی خود ساخته آمریکا را تصویرسازی کرده و گفت: «یک دوران جدید عاری از خطر، کشتوکشتار، پیگیریهای قانونی با قدرت و امنیت بیشتر، تلاش برای صلح، دورانی که در آن ملتهای جهان شرق و غرب، شمال و جنوب میتوانند کامیاب شده و در هماهنگی زندگی کنند!»، مردم جهان دنیایی از صلح و امنیت را برای خود تصور کردند؛ در حالی که از همان ابتدا نه تنها برای آمریکاییها، بلکه برای مردم جهان معلوم شد «تصویرسازی غلط» از نظم جهانی به چه معناست؛ چراکه تصویر ارائه شده نظم نوین جهانی با انواع جنگها وناآرامیهایی که به دست آمریکا در جهان اتفاق افتاد، کاملاً متفاوت بود.
با همین روش هرچه به انتخابات نزدیکتر میشویم، رسانههای ضد ایرانی تصویرسازی علیه ایران را با جدیت بیشتری دنبال میکنند و به صورت هر روزه خبرها، پیامها، گزارشها و تحلیلهای خود را به«تصویرسازی غلط» از شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی ایران اختصاص میدهند. در تعریف این تکنیک میتوان گفت، «تصویرسازی»، یکی از شیوههای عملیات روانی است که در نبرد رسانهای و غیر آن استفاده میشود. در این روش، نیروهای مهاجم سعی میکنند با ایجاد تصویری مطلوب از خود، تصویری مخدوش و ناموجه از نیروهای مدافع در اذهان مخاطبان ایجاد کنند.
هدف تصویرسازی غلط، تغییر باورها، ارزشها، رفتارها و دیدگاهها از طریق مدیریت ادراک است. در واقع ارائه تصویری غیرواقعی از شرایط ایران و همزمان ارائه تصویری آرمانی از وضعیت کشورهای دیگر به طوری که در این معادله، ایران کشوری است غرق در انواع مشکلات که فاقد هرگونه پویایی و دچار بنبست در عرصههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی بوده و حتی در آستانه فروپاشی قرار دارد. درمقابل، کشورهای اروپایی و آمریکا غرق در رفاه و کارآمدی بدون هیچ چالشی به سرمی برند.
تصویرسازی بحران ناکارآمدی
نظریهپردازان بحران ناکارآمدی معتقدند لازم نیست بحران ناکارآمدی ایجاد شود، کافی است احساس شود. القای ناکارآمدی یکی از مهمترین چالشها در ارتباط با شرکت گسترده در انتخابات است. در این زمینه لازم است با «تصویرسازی غلط» مخاطب به این باور برسد که نظام جمهوری اسلامی کارآمد نیست. اصطلاح کارآمدی بیشتر در سه قلمرو مدیریت، اقتصاد و سیاست به کار میرود و در فرهنگ علوم سیاسی، این اصطلاح به اثربخشی، نفوذ، کفایت، قابلیت و لیاقت معنا میشود. در تعریفی دیگر، کارآمدی با کارآیی مترادف شده، و این گونه تعریف شده است: «قابلیت و توانایی رسیدن به هدفهای تعیین شده و مشخص.»
سنجش مقدار کارآیی از طریق مقایسه مقدار استاندارد با هدف یا مقدار کیفیتی که عملاً به دست آمده، صورت میگیرد؛ برای نمونه، تولید واقعی با تولید مورد هدف یا زمان مصرف شده با زمان پیشبینی شده مقایسه میشود. از دیدگاه «سیمور لیپست»، کارآمدی عبارت از تحقق عینی یا توان سیستم در تحقق کارکردهای اساسی یک حکومت است؛ به گونهای که اکثریت مردم و گروههای قدرتمند درون نظام آن را عیناً مشاهده کنند. از مجموع تعاریف متعددی که در این زمینه وجود دارد، میتوان، کارآمدی را به معنای «موفقیت در تحقق اهداف با توجه به امکانات و موانع» تعریف کرد؛ از اینرو، کارآمدی هر پدیده براساس سه شاخصه اهداف، امکانات و موانع آن پدیده مشخص میشود. هر چه پدیدهای با توجه به سه شاخصه مذکور، در تحقق اهدافش موفق باشد، به همان مقدار کار آمد است. در این تکنیک، تمام اقدامات دولت انقلابی به صورت سیاه تحلیل میشود. همان طور که رهبر معظم انقلاب پیش از این در دیدار با نخبگان فرمودهاند: «مهمترین کار دشمن تصویرسازی غلط علیه جمهوری اسلامی است.»
تصویرسازی از فساد
با وجود اینکه نظام جمهوری اسلامی بهعنوان یک سیستم برگرفته از اندیشههای امام خمینی(ره) ذاتاً یک سیستم فسادستیز بوده ویکی از مهمترین شعارهایش تحقق عدالت اجتماعی و مبارزه خستگیناپذیر با فقر، فساد و تبعیض است و بر همین اساس نیز رهبر معظم انقلاب با تأکید بر مبارزه جدی با فساد میفرمایند: «فساد سیستمی در دوره طاغوت وجود داشت و سیستم بهطور طبیعی فسادآور بود، اما امروز، فسادهایی وجود دارد که اگرچه فسادهای بدی نیز هستند، ولی فساد بهصورت موردی است نه سیستمی»، عدهای اصرار دارند فسادهای موردی مانند چای دبش را با انتشار برخی اطلاعات نادرست و سوگیرانه نزدیک انتخابات به عنوان فساد سیستمی معرفی کنند تا بدین وسیله از مشارکت مردمی کاسته شود. مقایسه فساد پیش و پس از انقلاب نشاندهنده این موضوع است که نظام جمهوری اسلامی فسادستیز است؛ در حالی که در دوران سلطنت پهلوی دوم، از شخص شاه گرفته تا خاندان و بستگان، دولتهای بر سر کار آمده و وابستگان آنها، همگی به چپاول اموال عمومی، رشوهخواری و اخاذی مشغول بودند. رشوهخواری، تصرف اموال و املاک عمومی، قاچاق مواد مخدر، قمار و عیاشی تنها گوشهای از ویژگیهای خاندان پهلوی دوم است.
تصویرسازی از ردّ صلاحیتها
«انتقامجویی دولت» و «خالصسازی سیاسی»، تصویری است که رسانههای دروغپرداز، این روزها از ردّ صلاحیتهای مجلس شورای اسلامی در حال ساختن و پرداختن هستند. این رسانهها با تمرکز بر ردّ صلاحیت برخی کاندیداها اینگونه اعلام میکنند که رهبر معظم انقلاب، با وجود ردّ صلاحیتها، خواهان برگزاری انتخابات پرشور و رقابتی هستند. در این مورد نکته جالب اینجاست که واکنش بیبیسی فارسی و جریان غربگرا در کشور به عملکرد شورای نگهبان یکسان بوده و همزمان با تکرار کلیدواژههای همسان، چون «میانهرو» و «تندرو» از این رسانهها تبعیت میکنند. این در حالی است که رهبر معظم انقلاب پیش از این در پنجم اسفند ۱۳۹۴ فرموده بودند: «به دوستان و برادران محترم خودمان در مشاغل گوناگون سیاسی و دولتی و غیر دولتی و مانند اینها تأکید میکنم؛ از ادبیات دشمن استفاده نکنید. دشمنان انقلاب از روز اول آمدند تعبیر ادبیات تندرو و میانهرو را مطرح کردند؛ فلانی تندرو است، فلان جریان تندرو است، فلان جریان میانهرو است. آن روز، از همه تندروتر هم از نظر آنها امام بزرگوار بود؛ امروز هم از همه تندروتر، به نظر آنها این بنده حقیر هستم. میانهرو حرف قشنگی است، اما اسلام اینجوری حرف نمیزند.»
با توجه به برگزاری دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفند ماه، بیشتر از هر زمانی لازم است مسائلی که میتوانند سوژه خوبی برای تصویرسازان باشند، تبیین شود. بازگوکردن ویژگیها و دستاوردهای مجلس انقلابی میتواند کمک خوبی در راستای خنثی کردن این تکنیک دشمن باشد.