اگرچه بروز اصلی وظایف یک امام جمعه در اجتماع مؤمنان در قالب نماز جمعه تعین پیدا می‌کند، اما حقیقت آن است که برپایی نماز، نهایت امتداد اقدامات نهاد نماز جمعه و امام جمعه است؛ چرا که با مردم بودن، ساده‌زیستی، حل مشکلات و حلقه بین ملت و حاکمیت بودن و... را نمی‌توان فقط در یک مراسم هفتگی عیان کرد. به تعبیری درست‌ـ که مشهور است‌ـ فردی که مردم او را از شنبه یا پنج‌شنبه نمی‌بینند[...]
اگرچه بروز اصلی وظایف یک امام جمعه در اجتماع مؤمنان در قالب نماز جمعه تعین پیدا می‌کند، اما حقیقت آن است که برپایی نماز، نهایت امتداد اقدامات نهاد نماز جمعه و امام جمعه است؛ چرا که با مردم بودن، ساده‌زیستی، حل مشکلات و حلقه بین ملت و حاکمیت بودن و... را نمی‌توان فقط در یک مراسم هفتگی عیان کرد. به تعبیری درست‌ـ که مشهور است‌ـ فردی که مردم او را از شنبه یا پنج‌شنبه نمی‌بینند، نمی‌تواند امام «جمعه» خوبی باشد.
حسن انتخاب روایت «کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم» بر تارک دیدار رهبری با ائمه جمعه را باید در همین راستا دانست. امامت به معنای عام آن هدایت رفتاری و گفتاری است و به تعبیر آیت‌الله مجتبی تهرانی، تربیت غالباً دیداری رخ می‌دهد نه شنیداری. مردم آنچه را که ببینند، بیشتر باور می‌کنند تا آنچه را که می‌شنوند.
در سال‌های اخیر، تغییرات و تحولات قابل توجهی در شورای سیاست‌گذاری نماز جمعه رخ داده که حرکت کلی این نهاد مقدس را به سمت و سوی مناسبی برده است که افزون بر افزایش کمیت به ارتقای چشمگیر کیفیت نیز منجر شده است؛ فعالیت‌های مثبتی که بدون حاشیه و سر و صدا در حال انجام است و ثمرات آن روز به روز چشمگیرتر خواهد شد. در این یادداشت به برخی از این تغییر روش‌ها و رویکردها اشاره خواهد شد. آگاهی اجمالی از این روند می‌تواند موجب امید و اصلاح برخی نگاه‌ها به نهاد نماز جمعه شده و تصورات نادرست را بزداید.
هم اکنون گزینش ائمه جمعه طبق یک فرآیند طولانی، بر اساس معیارهای علمی، اخلاقی و انقلابی انجام می‌شود و سفارش‌ها یا توصیه‌ها کمترین نقش را در انتخاب این منصب مهم دارد. امام جمعه حتی‌المقدور باید بومی استان و شهر باشد و ضرورت دارد در حوزه محل خدمت خود همراه با خانواده مستقر باشد؛ از این رو امام جمعه فقط خطبه‌خوان جمعه‌ها نیست؛ بلکه در طول هفته خادم و در کنار مردم است و با آنها زیست می‌کند. می‌توان گفت، امام جمعه پروازی و مسافر به صفر رسیده است و ائمه جمعه به شهر و محل خود کاملاً از درون و نزدیک اشراف دارند.
جدای از فرآیند گزینش دشوار، آموزش‌های متناسب با این وظیفه خطیر نیز در نظر گرفته شده است تا با بالاترین سطح آمادگی علمی و فکری یک فرد به این جایگاه دست یابد. امام جمعه با توجه به جایگاه حقوقی خود، چندین وظیفه مهم دارد که برای هر یک به تجربه و آگاهی نیاز است. اگر به تعبیر رهبری، امامت جمعه از سخت‌ترین کارهاست، فردی که به این منصب می‌رسد، باید سختی این جایگاه را با پوست و گوشت درک کند. بارها اتفاق افتاده است که در فرآیند جذب و آموزش بسیاری از افراد وقتی با عظمت این جایگاه چه از نظر معنوی و چه از حیث ظاهری مواجه می‌شوند، عطایش را به لقایش می‌بخشند!
امکاناتی که از بیت‌المال در اختیار امام جمعه قرار می‌گیرد، از جمله خودرو و منزل، در سطح متوسط به پایین جامعه است و غالب هزینه‌های آن را نیز خود فرد تأمین می‌کند. استفاده ناموزون از این امکانات به شدت عتاب و عقاب دارد. امروز بسیاری از ائمه جمعه حتی در این امور هم از امکانات شخصی خود بهره می‌برند.
در راستای ارتباط مستقیم و بیشتر با مردم، توصیه مؤکد به ائمه جمعه این است که امامت جماعت یک مسجد را نیز به عهده داشته باشند و البته تأکید می‌شود سراغ مساجد بزرگ و جامع نروند و اتفاقاً مساجد کوچک‌تر و کم رونق را برگزینند.
امروز صدها نماز جمعه در کشور برگزار می‌شود و میانگین سنی ائمه جمعه به طور چشمگیری پایین آمده و فضلای جوان و انقلابی و جهادی به این عرصه مهم پا نهاده‌اند و سختی‌ها و البته شیرینی‌های آن را به جان خریده‌اند. نسل جدیدی که همّ و غمش اعتلای انقلاب و ایران است و با وجود اینکه ظاهراً تجربه کمی در این منصب دارند، اما روحیه جهادی‌شان موجب شده است در کار خود موفق و در بین مردم محبوب شوند. متأسفانه، رسانه‌ها در انعکاس این توفیقات ضعیف هستند و البته یکی از ضعف‌های مهم نهاد نماز جمعه هم در رسانه است.
خطبه‌های نماز جمعه با توجه به وضعیت بومی و منطقه اقامه نماز، از طریق امام جمعه تنظیم می‌شود و خطبه ضعیف و بدون مطالعه و پژوهش از خطوط قرمز شورای سیاست‌گذاری است و در رصد هفتگی خطبه‌ها، اگر حس شود امام جمعه‌ای چندین هفته خطبه قوی و محققانه ایراد نمی‌کند و برای ذهن و وقت مردم احترام قائل نیست، باید پاسخگو باشد و احتمال جابه‌جایی یا عزل او بسیار است. فعالیت اقتصادی بی‌مورد و خلاف شأن جایگاه امامت جمعه نیز از جمله خطوط قرمز پررنگ است.
امروز امامان جمعه اگرچه با افتخار خود را حامی و سخنگوی نظام اسلامی می‌دانند، اما عامل دولت‌ها نیستند و در مطالبه‌گری در کنار مردم قرار دارند و به همین دلیل امامان جمعه اغلب با شهریه طلبگی (کمتر از ده میلیون تومان) زندگی می‌کنند و هزینه‌های ستادهای‌شان مردمی و منفک از بودجه‌های دولتی است تا جز مردم مستضعف وامدار کسی نباشند.
خوب است مردم بدانند در رویکرد جدید شورای سیاست‌گذاری نماز جمعه ساختن مصلی با شرایط بسیار سختی مواجه و از هزینه‌های بی‌مورد و بی‌فایده جلوگیری شده است.
تحولاتی که چند سال است در نماز جمعه کشور آغاز شده، نوید آن را می‌دهد که در سال‌های آینده این قرارگاه مهم فرهنگی و انقلابی به جایگاه تراز خود برسد و به منزله یکی از نمادهای مهم مردم‌سالاری دینی به جایگاه اصیل خود دست یابد و اتفاقات بزرگی را برای کشور رقم بزند. البته روشن است این اقدامات زمان‌بر است و نواقصی هم دارد و در همه جا یکسان نیست و به یاری خدا در طول مسیر با کسب تجربه به نقطه مطلوب نزدیک خواهد شد.
