با پایان یافتن داستان احراز صلاحیتها، رقابت انتخاباتی نامزدها کلید خورده است. در این مرحله آنچه انتظار است تلاش برای تحقق رقابتی سالم، برابر، منصفانه، اخلاقی و قانونی است. انتخاباتی که میتواند در عین حالی که پرشور و هیجانی است، پاک و تمیز نیز باشد و موجب افزایش اعتماد عمومی به بازیگران سیاسی شود.
به واقع آنچه اهمیت مییابد، توجه به «سلامت رقابتهای انتخاباتی» و تعریف حدود و ثغور میدان مسابقه و رقابت سیاسی است که در صدر این چارچوب، پایبندی به قانون و التزام به اخلاق رقابت سیاسی قرار دارد. توجه به مسائلی از قبیل پرهیز از دروغ، تهمت و افترا، تخریب، سیاهنمایی، بزرگنمایی مشکلات، اسراف، هزینهکردهای غیرشرعی، دادن وعدههای غیرواقعی، خرید رأی و... نمونهای از دغدغههایی است که توجه به آن میتواند متضمن سلامت رقابت انتخابات باشد. این اصول در سطوح گوناگون رقابت انتخاباتی همچون تبلیغات، مناظرات و گفتوگوها و مصاحبهها با رسانههای مختلف، یادداشتهای مطبوعاتی وابسته به جریانهای سیاسی و همچنین رقابت نزد طرفداران و هواداران باید مورد توجه قرار گیرد.
چند هفته پیش بود که معظمله در دیدار مردم خوزستان و کرمان خطاب به نامزدهای انتخابات فرمودند: «تبلیغات بایستی همراه با اخلاق و دیانت باشد. تبلیغات غیر از تهمت زدن است، غیر از دروغ گفتن است، غیر از وعده خلاف دادن است. تبلیغات یعنی انسان نظرات خودش را برای مردم بیان کند؛ تبلیغات این است و باید انشاءالله برای همه فراهم باشد.»(1402/10/2) این اظهارات اولین کلام ایشان در این باب معطوف به انتخابات اسفندماه آتی است. ایشان وعده دادهاند که در این باره بیشتر سخن خواهند گفت، هر چند رجوع به کلام ایشان در ادوار انتخابات ما را به چارچوب ارزشمندی راهنمایی خواهد کرد. رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی در طول ادوار انتخابات تلاش کردهاند با توصیههای خود بستر را برای برگزاری یک رقابت سالم و اخلاقی فراهم آورند. رهنمودهای ایشان در انتخابات مملو از هدایتهایی در زمینه رقابتی منصفانه است. برای نمونه، رهبری در دیدار با دستاندرکاران برگزاری انتخابات مجلس دهم، ضمن تأکید بر رعایت اخلاق، آن را شرط سلامت انتخابات دانستند و فرمودند: «نامزدهای انتخاباتی به یکدیگر اهانت نکنند؛ خب، جنابعالی نامزد هستید، معتقدید که آدم صالحی هستید، آدم برجستهای هستید؛ بسیار خوب، از خودتان هرچه میخواهید تعریف کنید بکنید، امّا به رقیبتان اهانت نکنید، به رقیبتان تهمت نزنید، از رقیبتان غیبت هم نکنید؛ تهمت و افترا یعنی نسبتی بدهید که واقعیت ندارد، [امّا] غیبت یعنی نسبتی بدهید که واقعیت دارد؛ غیبت هم نباید بکنید. بنابراین این هم یک وظیفه است و یک معیار است برای سلامت انتخابات.» (1394/10/30)
رهبر حکیم انقلاب اسلامی در نفی رفتار و قضاوتهای افراطی در انتخابات میفرمایند: «بعضیها رقیب انتخاباتی خودشان را «شیطان اكبر» به حساب میآورند! شیطان اكبر آمریكاست، شیطان اكبر صهیونیسم است؛ رقیب جناحی كه شیطان اكبر نیست، رقیب انتخاباتی كه شیطان اكبر نیست. من طرفدار زیدم، شما طرفدار عمروئی؛ من شما را شیطان بدانم؟ چرا؟ به چه مناسبت؟ در حالی كه زید و عمرو هر دو ادعای انقلاب و اسلام میكنند، در خدمت اسلام و در خدمت انقلابند.» (1391/7/24)
اگر بخواهیم برای تحقق چنین انتخاباتی، عوامل و ریشههایی در درون بازیگران بیابیم، باید از کلید واژه «تقوای سیاسی» یاد کنیم. بدون شک، پایبندی به انصاف و عدالت و اخلاق، بدون آنکه شعله هدایتی در درون افراد و جریانهای سیاسی باشد، در میدان فعالیت سیاسی تجلی نخواهد یافت! ریشه پایبندی به اصول برشمرده، تقوایی است که به بزرگی و عظمت فرد متقی منجر شده و رفتار ایشان را در معرکههای سیاسی بزرگی، چون انتخابات تنظیم خواهد کرد.
در دیدار با علما و روحانیون بود که رهبر معظم انقلاب اسلامی بحث تقوای سیاسی را باز کردند و اذهان عمومی را به «پرهیز از گناههای سیاسی» توصیه کردند! ایشان با یادآوری این حقیقت که همه باید سیاسی باشند؛ یعنی در دنیای اسلام، منطقه غیرسیاسی وجود ندارد و اسلام یک دین سیاسی است، فرمودند: «سیاست یک میدان لغزندهای است؛ اگر چنانچه تقوا وجود نداشته باشد، انسان خطا میکند، میلغزد. با تقوا و خویشتنداری و چشمِ باز در راه زندگی سیاسی، میشود انسان از این لغزشها جلوگیری کند.» (1402/10/26)
امروز جامعه ما نیازمند بازیگرانی است که با همه وجود به تقویت تقوای سیاسی در درون خویش باور داشته باشند و به احزاب سیاسی که این ملکه را در درون اعضای خویش تقویت کنند. بدون شک افکار عمومی وقتی شاهد آن باشد که نامزدهای انتخاباتی آنچنان خودساختهاند که برای رسیدن به صندلی قدرت به هر ابزاری متمسک نمیشوند، امیدوار خواهند بود که نمایندگان منتخبشان پس از تکیه زدن به قدرت نیز امانتدار خوبی برای بیتالمال بوده و قدرت را به فرصتی برای تاراج ثروت یک ملت بدل نخواهد کرد. ایشان مطمئن خواهند بود که چنین افرادی در برابر زیادهخواهی دشمن نیز خواهند ایستاد و اجازه دست درازی به منافع ملی را نخواهند داد! نمایندگان این چنینی از دادن وعدههای توخالی پرهیز خواهند کرد و حرفشان برای مخاطبان حرف خواهد بود. در این وضعیت است که مردم توضیح نمایندگان درباره محدویتها و ناکامیها را نیز خواهند پذیرفت و به معنای واقعی کلمه تا پایان مدت دوران نمایندگی، رابطه وکالت موکلان و وکلا برقرار خواهد بود. مجلس برآمده از چنین شخصیتهایی نیز مجلسی کارآمد و معتبری خواهد بود که هم در برابر مردم پاسخگو بوده و هم تحقق مطالبات مردم را با همه توان دنبال خواهد کرد.
بدون شک این مردم هستند که در نهایت انتخاب خواهند کرد که چه کسی باید بر صندلی قدرت بنشیند، اما چه خوب که بازیگران سیاسی انتخابات تلاش کنند تا این انتخاب در مسیری سالم و اخلاقی هموار شود. به واقع دروغ و اغواگری و فریب، انتخابکنندگان را در مرحله انتخاب دچار خطای تصمیمگیری نکند و فروشندگان کالای بدلی به مشتریان ارائه ندهند! برای تحقق این امر هم باید فروشندگان از انصاف لازم برخوردار باشند، هم ناظران بازار به درستی بر مأموریت نظارت و بازرسی خود عمل کنند و متقلبان را پلمپ کنند، و هم مشتریان هنگام خرید با دقت نظر کالای مورد نظر خود را برگزینند. بدون شک، اگر این اصول رعایت شود، هم بهترینها بر مسند قدرت خواهند نشست و هم رأیدهندگان از انتخاب خود پشیمان نخواهند شد.