زبان استعماری

حضور استعمارگران در مستعمرات فقط محرومیت و عقب‌ماندگی به جا نمی‌گذاشت. یکی از نمادهای نفوذ استعمار در عرصه فرهنگی، تأثیر بر زبان گفتاری و نوشتاری کشورهای میزبان بوده است. نمونه مناسب این جنبه از نفوذ استعماری، جامعه تونس است. در حال حاضر، طبق گفته‌ها و نوشته‌ها وقتی یک فرد تونسی به زبان عامیانه تونسی صحبت می‌کند، در هر ده کلمه، یک کلمه فرانسوی به کار می‌برد؛ افزون بر این، زبان نوشتاری عربی‌ـ که طبق قانون اساسی این کشور زبان رسمی آن است‌ـ به طور گسترده‌ای در مؤسسه‌ها و نهادهای آموزشی این کشور، مغلوب فرانسوی است و به طور اساسی می‌توان در تونس از سیطره نظام آموزشی فرانسوی در سطوح گوناگون سخن گفت.
کتاب‌های فرانسوی‌زبان در این کشور انتشار قابل توجهی دارد. این کتاب‌ها از سال 1970، به عضویت سازمان بین‌المللی کشورهای فرانسوی زبان در آمده است و یک تونسی که در نظام آموزشی این کشور رشد کرده نه تنها به زبان فرانسوی می‌خواند؛ بلکه به این زبان داستان می‌نویسد، مقاله تحریر می‌کند، رمان خلق می‌کند و اگر اغراق نباشد به این زبان فکر می‌کند، در ذهنش طرح‌ریزی می‌کند و زمانی که نتایج ذهنی‌اش را روی کاغذ پیاده می‌کند، آن را به ناشر تونسی می‌سپارد تا کتابی فرانسوی را منتشر کند و از آن پس، نویسنده عرب تونسی، لقب «نویسنده فرانکوفونی» می‌گیرد. تعداد این کتاب‌ها برخی اوقات آنقدر زیاد می‌شود که ناظران نمایشگاهی از حجم بالای عرضه کتاب‌های فرانسوی زبان در نمایشگاه کتاب تونس ابراز تعجب می‌کنند.  
در باب آثار حضور استعمارگران فرانسوی، دکتر الهادی البکوش که نخست‌وزیر سابق تونس بوده است، در کتاب «إضاءات علی الاستعمار و المقاومه فی تونس و فی المغرب الکبیر» که مرکز النشر الجامعی تونس آن را در سال ۲۰۰۷، چاپ کرده است، می‌گوید: «درباره موفقیت‌های فرانسه در زمینه آموزش در تونس باید گفت که در ۷۰ سال استعمار فرانسوی، تعداد اشخاصی که توانستند به آموزش عالی دست پیدا کنند تنها ۳۲۰ نفر بودند، یعنی در هر سال، چهار دانشجو، حال آنکه تعداد دانشجویان پس از استقلال به ۳۲۰ هزار نفر رسیده است؛ استعمار فرانسه همیشه از افزایش و گسترش آموزش در تونس می‌ترسیده و از آن جلوگیری می‌کرده و اینکه عده‌ای خلاف این مطلب را می‌گویند، یک خرافه و اسطوره است.»