یکی از برهه‌های مهم زندگی مرحوم آیت‌الله لاری، تشکیل حکومت اسلامی در منطقه لار بوده است. بی‌تردید، تشکیل هر حکومتی نیازمند تدارک یک بعد نرم‌افزاری به منزله اندیشه سیاسی و یک بعد سخت‌افزاری به مثابه ارکان و نهادهای حکومتی است. هر دو بعد در حکومتی که مرحوم سید لاری در منطقه جنوب ایران در زمانه خود بنیان‌گذاری کرد، لحاظ شده بود.
مرحوم آیت‌الله سیدعبدالحسین لاری در سال ۱۲۷۰ شمسی به ایران می‌آید. ورود ایشان که تقریباً مقارن با واقعه رژی (تحریم تنباکو) بود، تأثیر زیادی بر این واقعه و پیروزی مبارزات علیه استعمار انگلستان گذاشت. در زمینه اقدامات ایشان در برقراری حکومت اسلامی نیز می‌توان به مواردی، همچون احیای منصب نماز جمعه و اعزام مبلغ و ائمه جمعه به شهرهای گوناگون اشاره کرد. نماز جمعه در جامعه شیعه آن روز منسوخ شده بود و ایشان بر اساس اجتهادی که کردند، نماز جمعه را واجب عینی دانسته و خودشان نماز جمعه را اقامه کرده و در خطبه‌های رسا و بلیغ خود، مردم را از مسائل روز و آموزه‌های دینی آگاه می‌کردند.
حکومتی را که سیدلاری در منطقه لار تشکیل داد، تشکیلاتی داشت که از آن جمله، تشکیلات قضایی این حکومت بود. عالمان برجسته‌ای که قدرت قضاوت داشتند، به منصب قضاوت منصوب می‌شدند. مرز حکومتی ایشان به شهرهای شیراز، جهرم، بوشهر و لار می‌رسید. همچنین حکومت تأسیسی ایشان از تشکیلات اجرایی برخوردار بود و اسنادی هم موجود است که ایشان سکه ضرب کرده و اسکناس هم چاپ کرده بود. در این حکومت موازین نظامی و انتظامی برای تأمین امنیت مردم فراهم شده بود و مردم به ابزار لازم برای مبارزه با استعمار انگلیس مجهز می‌شدند.(1)
از ویژگی‌ها و مختصات مرحوم لاری، اعتقاد ایشان به وحدت دین و سیاست در زمانه‌ای بود که جدایی آنها از هم در دنیای غرب با حرارت و به اسم نواندیشی در آیین کلیسا مطرح می‌شد؛ اما سیدلاری فراتر از اصل اعتقاد به این موضوع مهم، تنظیم این امر را تنها به وسیله ولی‌فقیه که از جانب حضرت ولی عصر(عج) نیابت عامه دارد، ممکن می‌دانست. آن مرحوم معتقد بود سیاست تابعی از دین است؛ زیرا امری متغیر است، اما دین امری ثابت است. بنابراین، باید با دین تطبیق داده شود. نکته اساسی در نظریه ایشان این است که ولی‌فقیه در همه جریان‌های کشور اعم از سیاسی، قضایی، فرهنگی و نظامی نظارت کامل دارد و حکم او باید نافذ و لازم‌الاجرا باشد.
سیدلاری در کتاب «تعلیقات المقاتل» هم مباحثی را درباره ولایت‌فقیه مطرح کرده‌اند که در ابتدای این بحث، ولایت امام معصوم(ع) ذکر شده و سپس آمده است، امام معصوم(ع) هم ولایت ظاهری دارد و هم ولایت باطنی، اما ولی‌فقیه تنها بر امور اجرایی، مانند امور قضایی، سیاسی و فرهنگی ولایت دارد و ولایتش مربوط به امور باطنی نمی‌‌شود. نمی‌توان گفت چون امام زمان(عج) در غیبت کبری هستند، پس احکام دینی هم باید تعطیل شود. به همین دلیل بود که آیت‌الله لاری فقط به ارشاد و تدریس اکتفا نمی‌کرد و در مسائل اجتماعی هم وارد می‌شد. به تعبیر رهبر معظم انقلاب، حکومت او نمونه کوچکی از یک حکومت اسلامی بر پایه نظریه ولایت‌فقیه بود.(2)
منابع در دفتر نشریه موجود است.
