تحول دیپلماتیک

سیاست خارجی دولت سیزدهم مبتنی بر گفتمان انقلابی‌گرایی عملگرا یا چندجانبه‏‌گرایی عدالت‏‌محور درنظر گرفته شد که عناصر اصلی آن را خنثی‏‌سازی و لغو تحریم، متوازن‏‌سازی روابط خارجی اقتصادی و سیاسی با اتکا به راهبرد نگاه به شرق و تعامل همسایگی بود. در عین حال، مهم‌ترین خط سیاست خارجی دولت سیزدهم بر راهبرد مقاومت در منطقه متمرکز شد.
انتخاب حسین امیرعبداللهیان به عنوان وزیر امور خارجه دولت سیزدهم با سال‌ها تجربه‌ و فعالیت‌ در حوزه منطقه و کشورهای حوزه خلیج‌فارس گویای این موضوع بود که ایران در سطح استراتژی، تاکتیک و راهوری سیاست تعیین شده جدی است.
در دولت سیدابراهیم رئیسی، ایران به عضویت کامل سازمان همکاری شانگهای درآمد. ایران در سال ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری شانگهای پیوست و یک سال بعد برای عضویت کامل در این سازمان درخواست داد. این درخواست بحث‌های زیادی را در برداشت و سال‌ها با تأخیر مواجه شد؛ اما سرانجام در بیست‌و‌یکمین اجلاسیه سران در سال ۲۰۲۱، با عضویت کامل ایران موافقت شد.
ایران همچنین در این مدت، به عضویت بریکس درآمد. عضویت ایران در بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) رسماً از اول ژانویه ۲۰۲۴ آغاز شد.
همچنین ایران موفق شد روابط دیپلماتیک خود را با تعدادی از همسایگان عرب و کشورهای آفریقایی، از جمله عربستان سعودی، کویت، مصر، لیبی، سودان، جیبوتی و مالدیو از سر بگیرد که در سطح منطقه و بین‌الملل خبرساز شد.
در ۱۹ اسفند ماه سال ۱۴۰۱ در پی دیدار «شمخانی»، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی کشورمان و همتای سعودی خود در چین و گفت‌وگوهای فشرده، روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی از سر گرفته شد. شش ماه پس از آن، «حسین امیرعبداللهیان» وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در جده با «محمدبن‌سلمان» ولی‌عهد و نخست‌وزیر عربستان سعودی دیدار کرد. این دیدار بالاترین درجه از ارتقای روابط بعد از هفت سال قطع رابطه دو کشور بود.
با وجود اینکه دولت سیزدهم گام‌هایی را به سمت احیای برجام برداشت، اما اختلافات میان ایران و کشورهای عضو برجام و نیز با آمریکا بر سر جزئیات، فرصت بازگشت کامل به این توافق را تا کنون ایجاد نکرده است؛ اما مذاکرات و اقداماتی را به انجام رساند. یکی از این اقدامات که با همراهی کامل وزارت خارجه ایران انجام شد، تولید و فروش نفت خام ایران در بالاترین میزان خود بعد از سال ۱۳۹۷ بود. هم‌اکنون تولید نفت ایران ۴/۳ میلیون بشکه در روز است.
با توجه به حمایت‌های کامل و هم‌جانبه ایران از جبهه مقاومت در مناطق و کشورهای منطقه، بی‌سابقه‌ترین عملیات گسترده جبهه مقاومت فلسطین (حماس) علیه رژیم صهیونیستی انجام شد.
تحکیم روابط با چین و روسیه از دیگر اقدامات دولت سیدابراهیم رئیسی بود. دولت سیزدهم تعاملاتش با این دو کشور را در سطوح سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی نسبت به دولت‌های قبل از خود بسیار بیشتر گسترش داد. مبادلات تجاری بین مسکو و تهران به ۴ میلیارد دلار رسیده است. همچنین مبادلات تجاری ایران با چین به حدود ۳ میلیارد دلار رسیده است.