در آستانه برگزاری چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری به اجمال گوشه‌ای از نظریات امام خمینی(ره) درباره مشروعیت و مقبولیت مردمی و همچنین حقوق ملت بر حکومت بازخوانی می‌شود.
الف‌ـ مشروعیت مردمی: مطابق اندیشه سیاسی امام راحل(ره) مردم نمی‌توانند مشروعیت‌دهنده حکومت الهی باشند؛ چرا که انسان نیازمند هدایت است و از این رو انسان باید از جانب خداوند هدایت شود. همچنین، انسان از منظر قرائت امام راحل از شیعه، موجودی است که بالفعل دچار نفسانیت است و می‌تواند خاستگاه پلیدی‌ها باشد؛ از این رو همه تلاش‌ها، ملاحظات و شرایط باید لحاظ شود تا انسان از این پلیدی به خیر مطلق برسد و این محقق نخواهد شد مگر اینکه انسان مختار، خود را در بستر حکومت دینی قرار دهد. البته این هدایت و حرکت انسان به سوی خدا کاملاً اختیاری است و زمانی که انسان به نیاز مطلق خود به پروردگار و همچنین نقص خود واقف باشد، در این صورت خود را در بستر اعمال حکومت دینی جا می‌نهد و این مسئله تضمینی برای نیل به سعادت ابدی و الهی انسان خواهد بود. هدایت تکوینی مستلزم وجود امام معصوم بوده است؛ ولی از آنجا که در عصر غیبت امام معصوم(عج) مدیریت جامعه دینی نمی‌تواند بدون ولی باقی بماند و برای اینکه دین هم دچار انحطاط نشود، در هر زمان به حاکمی نیاز است تا تدابیری را بیندیشد و از دین خدا پاسداری کند تا گوهر ذاتی دین همچنان مطهر و محفوظ بماند.
ب‌ـ مقبولیت مردمی: جایگاه مردم در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) از اهمیت بسزایی برخوردار است و مردم از نظر سیاسی محور و صاحب حق در حکومت هستند و حقوق سیاسی آنان در جای خود محفوظ است.
وقتی شرط هدایت، آگاهی و انتخاب آزادانه سعادت است و انسان خود را در این راه قرار می‌دهد، در نتیجه خداوند متعال او را یاری می‌کند و شرایط و عوامل بر وفق مراد پیش می‌رود. پس حکومت دینی این وظیفه را می‌یابد که از جانب پروردگار مشکلات فردی و اجتماعی چنین انسانی را مرتفع کند و دلگرمی و امید را در وی زنده نگه دارد تا در نهایت به سعادت ابدی و لقاءالله برسد.
در نگاه امام(قدس الشریف) حق تعیین سرنوشت از بارزترین حقوق اولیه هر ملتی است که باید سرنوشت و تعیین شکل و نوع حکومت خود را در دست داشته باشد. بر همین مبنا حکومت بدون قبول مردم شکل نخواهد گرفت.
مطابق بیان حضرت امام(ره) در جلد 5 صحیفه، صفحه 142 نظام جمهوری اسلامی نیز با همین رویکرد به آرای عمومی گذاشته شده است تا خواسته مردم ارزیابی شود. «ما نظام جمهوری اسلامی را به آرای عمومی می‌گذاریم و ایران چون همه‌شان مسلمان هستند، رأی به این قضیه خواهند داد. بعد از رأی آنها، حکومت جمهوری اسلامی تشکیل خواهد شد.»
در همان جلد صحیفه در صفحه 436 درباره مهم‌ترین ضوابطی که حکومت نباید از آن جدا باشد، می‌فرمایند: «متکی به آرای ملت باشد، به گونه‌ای که تمامی آحاد ملت در انتخاب فرد یا افرادی که باید مسئولیت و زمام امور را دست بگیرند، شرکت داشته باشند.»
از حقوق دیگر مردم که در اندیشه حضرت امام(ره) به آن اشاره شده است، اینکه مردم محور حکومت هستند و حکومت باید در خدمت مردم باشد و برای آنان برنامه‌ریزی کند؛ به گونه‌ای که در جلد 15 صحیفه صفحه 307 می‌فرمایند: «باید اساس را مردم و فکر مردم قرار داد و باید فکر مردم بود... باید کاری کنیم که مردم خودشان حکومت را به دست گیرند.»
امام(ره) معتقد بودند در حکومت اسلامی که بر پایه عدالت پایه‌گذاری شده است، حکومت باید برای مردم باشد، نه مردم برای حکومت و از این جهت حکومت اسلامی را حکومتی می‌دانستند که برای مردم خدمتگزار است و با قلوب افراد ارتباط برقرار می‌کند که این موجب پشتیبانی مردم از حکومت خواهد بود.
آزادی حق انتخاب نیز از دیگر حقوق مردم است که حضرت امام(ره) آن را در تشکیل همه اجزا و نهادهای حکومتی به رسمیت می‌شناسند. در همین باب در جلد20 صحیفه (صفحات 294ـ295) می‌فرمایند: «باید مردم را برای انتخاب آزاد بگذاریم، و نباید کاری بکنیم که فردی بر مردم تحمیل شود.»
البته مباحث امام(ره) در چارچوب اسلام ناب محمدی(ص) به شکلی است که بیشتر توصیه‌ها به مردم، در استفاده صحیح و تذکر به مردم در انتخاب است و ایشان معتقد بودند انتخابات باید برای رضای خدا، صلاح اسلام و مسلمین باشد.
حق نظارت بر عملکرد حکومت و مسئولان بر عدم تخطی از احکام اسلامی و مصالح جامعه هم از دیگر حقوق مسلم مردم می‌باشد، به گونه‌ای که ایشان معتقد بودند هر گونه نبود نظارت موجب خسارت به خود مردم و جامعه خواهد شد.
«ملت اگر نظارت نکنند در امور دولت و مجلس... ممکن است یک وقت به تباهی بکشد.» (صحیفه امام(ره)، ج15، ص17)
